دانشنامه تاریخی
لائوس کشوری با فرهنگی غنی است که سنتها و آداب و رسوم نقش مهمی در زندگی جامعه دارند. تلفیق شیوههای بودایی، زندگی روستایی و گروههای قومی مختلف سنتهای منحصر به فردی را تعیین میکند که تا به امروز حفظ شدهاند. با وجود تأثیر جریانات مدرن، آداب و رسوم سنتی لائوس همچنان بخش مهمی از زندگی مردم هستند. جنبههای مهم فرهنگ لائوس شامل جشنها، مراسم مذهبی، هنر، آشپزی و ارزشهای خانوادگی است.
بودیسم دین اصلی لائوس است و تأثیر آن به عمق زندگی روزمره مردم نفوذ کرده است. بیشتر مردم لائوس پیرو بودیسم تِهراوادا هستند که بر رفتار، شیوههای زندگی و دیدگاه آنها اثر میگذارد. یکی از آداب و رسوم مذهبی مهم احترام به راهبان است. در لائوس سنتی وجود دارد که مردان باید حداقل یک بار در زندگی خود راهب شوند. آنها به مدت چند ماه در صومعهها زندگی میکنند، متون مقدس را مطالعه میکنند و در زندگی معنوی جامعه شرکت میکنند. این سنت بخشی مهم از تربیت جوانان است و احترام به ارزشهای معنوی را آموزش میدهد.
جایگاه خاصی در فرهنگ بودایی لائوس به مراسم نذری (پوجا) اختصاص دارد. مؤمنان به طور مرتب نذوری به راهبان میآورند تا برکت و حفاظت از نیروهای شیطانی دریافت کنند. این نذریها عموماً شامل برنج، میوه، شیرینی و همچنین شمع و بخور است. مراسم نذری معمولاً در صبح برگزار میشود، زمانی که راهبان از خیابانهای روستاها و شهرها عبور کرده و هدایایی از ساکنان محلی میپذیرند.
مردم لائوس جشنوارههای متعددی را جشن میگیرند که بیشتر آنها به رویدادهای مذهبی مرتبطاند. یکی از مهمترین جشنها سال نو لائو (سونگکران) است که در ماه آوریل برگزار میشود. این زمانی است که تمام مردم در دیدارهای خانوادگی، بازدید از معابد، و نیز در نبردهای سنتی آب شرکت میکنند، زمانی که مردم یکدیگر را با آب آغشته میکنند که نماد پاکسازی و نو شدن است.
جشنواره مهم دیگری نیز وجود دارد به نام "بون پهاوت"، که به یاد اجداد برپا میشود. در این روز مردم به معابد میروند تا برای روح مردگان دعا کنند، نذریها را تقدیم میکنند و مراسمی را برگزار میکنند. معمولاً در این روز بزرگ جشنهای خانوادگی با دوستان برگزار میشود و مراسمهای عمومی صورت میگیرد.
جشن "لویی کراتونگ" نیز یکی دیگر از سنتهای برجسته لائوس است، جایی که مردم قایقهای کوچک با شمعهای روشن را در رودخانهها رها میکنند. این نماد درخواست برای بخشش از گناهان و قدردانی از برکتهای دریافتی از ارواح طبیعت است. لویی کراتونگ جشنوارهای است که مردم را گرد هم میآورد و به آنها فرصتی میدهد تا دوباره ارتباط خود را با طبیعت و اجداد احساس کنند.
خانواده جایگاه مرکزی در زندگی مردم لائوس دارد. به طور سنتی در لائوس سیستم پدرسالاری وجود دارد که در آن بزرگترهای خانواده بیشترین احترام و اعتبار را دارند. در خانوادهها، مراقبت از اعضای بزرگتر مرسوم است و آنها مسئولیت تربیت جوانترها را بر عهده دارند. جوانان به بزرگترها احترام میگذارند و همیشه تلاش میکنند تا نظرات و راهنماییهای آنها را رعایت کنند.
توجه ویژهای در لائوس به مراسم مرتبط با خانواده معطوف میشود. یکی از این آداب سنت "سایبو" است، زمانی که عروسان به والدین خود میروند تا برکت بگیرند. این مراسم مرحله مهمی در شکلگیری خانواده جدید و تقویت پیوندهای میان دو خاندان است. در فرآیند ناهار یا شام، والدین هدایای نمادین به عروس و داماد میدهند و آرزوهای خود را برای آینده ابراز میدارند.
سنت ناهارهای مشترک نیز بخش جداییناپذیری از زندگی خانوادگی است. در لائوس معمول است که خانوادهها برای شام دور هم جمع شوند، جایی که انواع غذاهای تهیه شده طبق آشپزی ملی سرو میشود. ناهار فقط لحظهای برای رفع گرسنگی نیست، بلکه رویدادی مهم است که پیوندهای خانوادگی را تقویت میکند و وسیلهای برای ارتباط بین نسلها است.
لائوس دارای میراث غنی در زمینه هنر و صنایع دستی است که تا به امروز حفظ و توسعه یافته است. صنایع دستی سنتی لائوس، مانند بافندگی، ساخت زیورآلات نقرهای، کندهکاری روی چوب و ساخت سفال، نقش مهمی در زندگی بسیاری از خانوادهها ایفا میکند. این صنایع از نسلی به نسل دیگر منتقل میشوند و نه تنها بخشی مهم از میراث فرهنگی محسوب میشوند بلکه منبع درآمدی برای ساکنان محلی نیز هستند.
بافت ابریشم یکی از قدیمیترین و محترمترین صنایع دستی در لائوس است. صنعتگران لائوسی پارچههای منحصر به فردی تولید میکنند که نه تنها برای لباسهای ملی به کار میروند بلکه برای خلق اقلام مختلف دکوری نیز استفاده میشوند، مانند قالیها و روکشها. پارچهها معمولاً به صورت دستی رنگآمیزی میشوند و از رنگهای طبیعی استفاده میکنند و الگوهای خاصی دارند که جوانب مختلف زندگی و طبیعت را منعکس میکند.
کندهکاری روی چوب نیز سنتی مهم است، به ویژه در ساخت معابد و عباتگاهها. صنعتگران لائوس پنلها و مجسمههای کندهکاری شدهای خلق میکنند که صحنههایی از اسطورهشناسی بودایی و همچنین نمادهای مرتبط با طبیعت و زندگی انسانها را به تصویر میکشند. این آثار هنری نه تنها عناصر تزئینی هستند بلکه اشیاء عبادتی نیز محسوب میشوند، زیرا بسیاری از آنها در معابد و صومعهها قرار میگیرند.
آشپزی ملی لائوس بر پایه محصولات تازه مانند برنج، سبزیجات، گوشت، ماهی و ادویههای مختلف استوار است. آشپزی لائوسی با طعمهای زنده و استفاده از مقدار زیادی سبزیجات و گیاهان تازه تفاوت دارد. یکی از محبوبترین غذاها "لاپ" است که از گوشت چرخ کرده، برنج و سبزیجات ادویهدار درست میشود. لاپ با برنج سرو میشود و به عنوان غذای اصلی در ناهارهای خانوادگی استفاده میشود.
غذای مهم دیگر "تام" است که سالاد برنجی است که با سس تند، سبزیجات و گیاهان تهیه میشود. این غذا در لائوس بسیار رایج است و بخشی جداییناپذیر از تغذیه روزمره محسوب میشود. همچنین، غذاهای مختلفی از ماهی مانند "پارفه" — ماهی پخته شده با سبزیجات و ادویهجات که در برگهای موز پخته میشود، محبوب است.
برای لائوس سنت نوشیدن چای خاصیت دارد. چای در لائوس معمولاً با افزودن ادویههای مختلف مانند دارچین، هل و زنجبیل نوشیده میشود. این نه تنها یک نوشیدنی است، بلکه بخشی مهم از ارتباطات اجتماعی است، چرا که مراسم چای معمولاً با گفتگو و تبادل اخبار همراه است.
سنتها و آداب و رسوم لائوس بخشی جداییناپذیر از هویت ملی هستند که از نسلی به نسل دیگر منتقل میشوند. شیوههای مذهبی، آداب خانوادگی، هنر، آشپزی و جشنها تصویر منحصر به فردی از زندگی این کشور را شکل میدهند. با وجود جهانیسازی و تأثیر جریانات مدرن، سنتهای لائوس همچنان نقش مهمی در زندگی مردم ایفا میکنند و آنها را دور هم گرد میآورد و احترام به میراث فرهنگی را تقویت میکنند.