دانشنامه تاریخی
کتاب‌های الکترونیکی یا e-books مرحله‌ای مهم در توسعه ادبیات و فناوری‌های خواندن هستند. در اوایل دهه 2000، آن‌ها به طور گسترده‌ای محبوب شدند و انقلابی در نحوه درک و خواندن متن ایجاد کردند. در این مقاله تاریخچه، ویژگی‌ها و تأثیر کتاب‌های الکترونیکی بر جامعه مدرن را بررسی خواهیم کرد.
اولین تلاش شناخته شده برای ایجاد متن الکترونیکی در سال 1971 ثبت شد، زمانی که مایکل س. هریسون پروژه گوته‌برگ را آغاز کرد. هدف اصلی این پروژه دیجیتالی‌سازی ادبیات کلاسیک برای توزیع رایگان آن بود. از آن زمان هرچند ایده‌های ایجاد متون الکترونیکی به تدریج پیشرفت کردند، اما واقعاً انفجار آن‌ها در اوایل قرن 21 دیده شد، زمانی که فناوری‌ها دسترس‌پذیرتر شدند.
یکی از اولین کتاب‌های الکترونیکی که به‌طور گسترده‌ای در دسترس قرار گرفت "کتاب الکترونیکی Rocket eBook" بود که در سال 1998 توسط شرکت NuvoMedia منتشر شد. اساساً این یک دستگاه الکترونیکی قابل حمل بود که ادبیات و اسناد را به‌صورت دیجیتال ذخیره می‌کرد. در سال 2000، شرکت Franklin نوعی رقیب به نام "eBookman" را معرفی کرد. این دستگاه‌ها پیشگامان ریدرهای مدرن شدند و عصر جدیدی در خواندن را آغاز کردند.
با پیشرفت اینترنت و فناوری‌های انتقال بی‌سیم، کتاب‌های الکترونیکی برای مخاطبان عمومی قابل دسترس‌تر شدند. در سال 2007، آمازون Kindle را معرفی کرد — ریدری که به کاربران اجازه می‌داد که کتاب‌ها را مستقیماً از دستگاه دانلود و بخوانند. Kindle از صفحه‌نمایشی مبتنی بر فناوری E Ink استفاده می‌کرد که تجربه خواندن را راحت‌تر کرده و به کتاب‌های کاغذی سنتی شباهت بیشتری داشت.
فناوری E Ink ظاهر کاغذ معمولی را شبیه‌سازی کرده و به‌طور قابل توجهی کمتر از صفحه‌های LCD خستگی به چشم وارد می‌کند. این یکی از عوامل کلیدی رشد محبوبیت کتاب‌های الکترونیکی شد. شرکت‌های دیگری مانند سونی و Barnes & Noble نیز به ساخت ریدرها روی آوردند و هر سال کیفیت صفحه‌ها، باتری‌ها و رابط‌های کاربری را بهبود بخشیدند.
کتاب‌های الکترونیکی بسیاری از مزایا را نسبت به نسخه‌های چاپی سنتی دارا هستند. اولاً، آن‌ها فضای بسیار کمتری اشغال می‌کنند. هزاران کتاب می‌توانند بر روی یک دستگاه ذخیره شده و آن‌ها را برای مسافرت و برای افرادی که فضای ذخیره‌سازی محدودی دارند، ایده‌آل می‌سازند.
دوماً، کتاب‌های الکترونیکی اغلب قیمت کمتری نسبت به نسخه‌های چاپی خود دارند. این به هزینه‌های کمتر چاپ، توزیع و ذخیره‌سازی مربوط می‌شود. علاوه بر این، بسیاری از نویسندگان و ناشران نسخه‌های الکترونیکی آثار خود را به‌صورت رایگان یا با قیمت‌های کاهش‌یافته ارائه می‌دهند.
سومین مزیت، دسترسی فوری به محتوا است. با اتصال به اینترنت، خوانندگان می‌توانند کتاب‌های جدید را به‌صورت آنی دانلود کنند، بدون اینکه از خانه خارج شوند. این روند خرید و مصرف ادبیات را به‌طور اساسی تغییر داده است.
با وجود تمام مزایا، کتاب‌های الکترونیکی معایبی نیز دارند. اولاً، آن‌ها به الکترونیک وابسته هستند، به این معنی که در صورت تخلیه باتری نمی‌توان از آن‌ها استفاده کرد. دوماً، بسیاری از خوانندگان هنوز احساس لمسی خواندن کتاب‌های کاغذی و همچنین بوی ورق‌های برگردانده شده را ترجیح می‌دهند.
همچنین باید به پیامدهای منفی بالقوه برای سلامت اشاره کرد. خواندن طولانی‌مدت از روی صفحه می‌تواند منجر به خستگی چشم و سایر مشکلات مرتبط با وضعیت بدن و سبک زندگی بی‌تحرک شود.
ظهور کتاب‌های الکترونیکی فرهنگ خواندن را به‌طور اساسی تغییر داده است. شکل جدید خواندن کتاب‌ها را برای اقشار وسیع‌تر در دسترس‌تر کرده است. با کتاب‌های الکترونیکی امکان خواندن بر روی دستگاه‌های مختلف: تلفن‌های هوشمند، تبلت‌ها و کامپیوترها وجود دارد. این تنوع پلتفرم‌ها افق‌های جدیدی برای نویسندگان و ناشران گشوده است.
کتاب‌های الکترونیکی همچنین به توسعه نویسندگان مستقل و ناشران کوچک کمک کرده‌اند. اکنون هر کسی می‌تواند کار خود را در اینترنت منتشر کند، بدون اینکه از طریق فرآیندهای سخت‌گیرانه ناشران سنتی عبور کند. این به بسیاری از نویسندگان بااستعداد اجازه داده است تا مورد توجه قرار گیرند و به رسمیت شناخته شوند.
آینده کتاب‌های الکترونیکی امیدوارکننده به نظر می‌رسد. با پیشرفت فناوری، می‌توان بهبودهایی را در زمینه رابط‌ها، کیفیت صفحه‌ها و همچنین ادغام ویژگی‌های جدید مانند امکان تعامل با محتوای چندرسانه‌ای انتظار داشت. همچنین فرم‌های جدید رسانه‌ای ایجاد خواهد شد که متن، تصویر و صدا را ترکیب می‌کنند.
با افزایش دسترسی به اینترنت و بهبود فناوری‌هایی مانند 5G، کتاب‌های الکترونیکی ممکن است حتی بیشتر تعاملی و در دسترس‌تر شوند که خود ممکن است مفهوم خواندن را در آینده تغییر دهد.
در طول دو دهه، کتاب‌های الکترونیکی تغییرات قابل توجهی را تجربه کردند و به بخشی جدایی‌ناپذیر از دنیای مدرن تبدیل شدند. آن‌ها فرصت‌های جدیدی برای خواندن، یادگیری و ارتباط با نویسنده ایجاد کردند. با وجود برخی معایب، کتاب‌های الکترونیکی همچنان رو به رشد بوده و آینده فرآیند ادبیات را شکل می‌دهند.