دانشنامه تاریخی
مهندسی ژنتیک به عنوان یک علم، تاریخ خود را از سال ۱۹۷۳ آغاز کرد، زمانی که دانشمندان برای اولین بار توانستند با ماده ژنتیکی دستکاری کنند. این کشف آغازگر یک عصر جدید در زیست فناوری و پزشکی بود و تصورات ما از اینکه زندگی چیست و چگونه می‌توانیم آن را تغییر دهیم، را دگرگون کرد. کارهای اصلی در این زمینه به لطف ترکیبی از بیولوژی مولکولی، بیوشیمی و ژنتیک ممکن شد.
پایه علمی برای توسعه مهندسی ژنتیک بر اساس چندین کشف کلیدی در بیولوژی مولکولی بنا شده بود. مهم‌ترین آنها تعیین ساختار DNA توسط جیمز واتسون و فرانسیس کریک در سال ۱۹۵۳ بود. این کشف درهای درک مکانیزم‌های وراثت و تغییرات در ژن‌ها را باز کرد. به دنبال آن، توسعه روش‌های کلون‌سازی و توالی‌یابی DNA به سنگ بنای ایجاد فناوری‌های جدید تبدیل شد.
یک نقطه عطف تاریخی در مهندسی ژنتیک، کار انجام شده در سال ۱۹۷۳ توسط دانشمندان دانشگاه استنفورد، مانند ریچارد رابرتس و دیوید بالتیمور است. آنها روش‌هایی توسعه دادند که به جداسازی و وارد کردن بخش‌های خاصی از DNA به سلول‌های موجود زنده دیگر امکان می‌دهد. این امر به لطف استفاده از آنزیم‌های محدودکننده و پلازمیدها که می‌توانند به عنوان حامل‌هایی برای انتقال ژن‌ها عمل کنند، ممکن شد.
در میان دستاوردهای قابل توجه نخستین کار، می‌توان به استفاده از اندونوکلئازهای محدودکننده برای برش DNA در نقاط خاص اشاره کرد. این آنزیم‌ها مانند "قیچی‌های مولکولی" عمل می‌کنند و به دانشمندان اجازه می‌دهند تا ژن‌های مورد نظر را جداسازی کنند. سپس با استفاده از حامل‌های خاص (مانند پلازمیدها)، ژن‌ها می‌توانند به موجودات دیگر وارد شوند که راه را برای ایجاد موجودات تراریخته باز کرد.
عواقب فوری کشف مهندسی ژنتیک شگفت‌انگیز بود. ایجاد موجودات ژنتیکی تغییر یافته (GMO) ممکن شد و این امر منجر به تغییرات قابل توجهی در کشاورزی، پزشکی و صنعت گردید. گیاهان ژنتیکی تغییر یافته، به عنوان مثال، در برابر آفات و بیماری‌ها مقاوم شدند که به طور قابل توجهی بهره‌وری را افزایش داد.
مهندسی ژنتیک همچنین در پزشکی انقلاب به پا کرد. توسعه روش‌های جدید درمانی برای بیماری‌های مختلف، مانند دیابت و انواع مختلف سرطان، به لطف تولید پروتئین‌های بازترکیب که می‌توانند در درمان استفاده شوند، ممکن شد. به عنوان مثال، انسولین برای درمان دیابت با استفاده از باکتری‌های ژنتیکی تغییر یافته تولید شد که هزینه آن را به طرز چشمگیری کاهش داد و دسترسی به آن را برای بیماران افزایش داد.
با این حال، با توسعه مهندسی ژنتیک، سوالات اخلاقی جدی نیز به وجود آمد. بحث‌ها نه تنها به ایمنی موجودات تغییر یافته محدود بود، بلکه شامل تأثیرات بالقوه بر اکوسیستم‌ها نیز می‌شد. برخی از کارشناسان نگرانی‌هایی درباره نشت ژن‌ها به جمعیت‌های وحشی و پیامدهای منفی برای تنوع زیستی ابراز کردند. بحث‌های اخلاقی در مورد دستکاری ژن‌های انسان نیز به موضوعی معاصر تبدیل شده است، به‌ویژه در پرتو فناوری‌های جدید ویرایش ژنوم، مانند CRISPR.
در حال حاضر مهندسی ژنتیک به توسعه خود ادامه می‌دهد و پتانسیل آن هنوز به پایان نرسیده است. تحقیقات در زمینه ویرایش ژنوم، مانند CRISPR/Cas9، افق‌های جدیدی را برای علم و پزشکی باز می‌کند. امکانات درمان بیماری‌های ژنتیکی روز به روز واقعی‌تر می‌شوند که امید به بهبود کیفیت زندگی برای میلیون‌ها نفر را به ارمغان می‌آورد.
مهندسی ژنتیک که در سال ۱۹۷۳ آغاز شد، پایه‌گذار بسیاری از اختراعات و دستاوردهایی است که جهان ما را تغییر داده است. اگرچه این زمینه علمی با چالش‌های زیادی روبرو است، پتانسیل آن برای توسعه و بهبود زندگی در سیاره غیرقابل انکار است. اهمیت رعایت اصول اخلاقی و توجه به تنوع زیستی در مرکز توجه باقی خواهد ماند، در حالی که ما به کاوش و استفاده از ابزارهای قدرتمند مهندسی ژنتیک ادامه می‌دهیم.