دانشنامه تاریخی
چاپ به عنوان یک فرآیند فناوری نقش بسیار مهمی در توسعه بشریت ایفا کرده است. اختراع چاپ در حدود سال 868 تحولی واقعی بود که روش‌های انتشار اطلاعات و دانش را تغییر داد. این مقاله به بررسی زمینه‌های ظهور چاپ، زمینه تاریخی آن و تأثیر آن بر جامعه اختصاص دارد.
در اواسط قرن نهم در چین تغییرات قابل توجهی در زمینه علم و فناوری رخ داد. این زمان با حکومت دودمان تانگ هم‌زمان بود که به شکوفایی فرهنگ و هنر کمک کرد. ظهور چاپ به نیاز به تعداد زیاد نسخه‌های متون مرتبط بود، چه این متون مذهبی، علمی یا آثار هنری باشد. در آن زمان، اطلاعات عمدتاً به صورت دستی منتشر می‌شد، که پروسه‌ای طولانی و دشوار بود.
در حدود سال 868 در چین چاپ چوبی با تصاویری از متون و نقاشی‌ها اختراع شد. این فرآیند «حکاکی بر روی چوب» نامیده می‌شد. اختراع چاپ روی چوب شامل ایجاد قالب چاپی، که از چوب بریده می‌شد، بود که سپس با جوهر پوشانده می‌شد و به ورق کاغذ فشرده می‌شد. این روش امکان تولید چندین بار متن یکسان را فراهم می‌کرد و به طرز چشمگیری زمان و تلاش مورد نیاز برای کپی کردن آن را کاهش می‌داد.
یکی از نخستین مثال‌های شناخته شده از چاپ «سوتراي معبد نقره‌ای» است، که در سال 868 چاپ شده است. این سوترا در ناحیه پکن پیدا شده و به عنوان یکی از نخستین آثار چاپی در تاریخ محسوب می‌شود که اهمیت بالای این اختراع را تأیید می‌کند.
فناوری چاپ مورد استفاده در چین بر پایه استفاده از ورق‌های نازک کاغذ و جوهرهای خاص بود. فرآیند نسبتاً ساده بود: ابتدا استادان متن و تصاویری را به صورت برجسته بر روی کاشی چوبی حک می‌کردند، سپس آن‌ها را با جوهر پوشانده و بر روی کاغذ فشار می‌دادند. این روش چاپ همچنین امکان خلق تصاویر زیبا را فراهم می‌کرد، که آثار را نه تنها اطلاعاتی، بلکه از نظر زیبایی نیز جذاب می‌ساخت.
اختراع چاپ تغییرات زیادی را در زندگی جامعه به ارمغان آورد. اولاً، این موضوع به طرز چشمگیری سرعت فرآیند انتشار دانش را افزایش داد. کتاب‌ها و بروشورهای چاپی برای تعداد بیشتری از مردم در دسترس قرار گرفت، که به رشد سواد کمک کرد. ثانیاً، چاپ امکان ثبت و نگهداری ارث‌های فرهنگی و تاریخی را فراهم کرد که بعداً برای نسل‌های آینده در دسترس شدند.
در اروپا، چاپ در قرن پانزدهم با اختراع نوع متحرک چاپ توسط یوهان گوتنبرگ به محبوبیت خاصی دست یافت که این تکنولوژی را تطبیق داد و تولید انبوه کتاب‌ها را سازماندهی کرد. بدین ترتیب، اختراع چاپ به یک کاتالیست برای ظهور رنسانس و اصلاحات تبدیل شد و چهره اروپا را تغییر داد.
اختراع چاپ در حدود سال 868 آغازگر یک عصر جدید در انتشار اطلاعات و انتقال دانش بود. این فرآیند نقطه عطفی در تاریخ بشریت بود که منظر آموزشی را تغییر داد، به تبادل فرهنگی کمک کرد و نقش نشریات چاپی را در جامعه تقویت کرد. چاپ نه تنها یک دستاورد فناوری است، بلکه یک ابزار قدرتمند برای تغییر آگاهی اجتماعی و تسریع پیشرفت در زمینه‌های مختلف زندگی انسانی است.