دانشنامه تاریخی
باروت — یکی از مهم‌ترین اختراعات در تاریخ بشریت است که تأثیر زیادی بر امور نظامی، پیشرفت‌های تکنولوژیکی و حتی جنبه‌های فرهنگی زندگی گذاشته است. اختراع باروت تقریباً در قرن نهم روی داد و از آن زمان نقش کلیدی در توسعه‌ی تمدن‌ها ایفا کرده است. در طول قرن‌ها، انواع، روش‌های استفاده و فناوری تولید این ماده تغییر کرده است، اما وجود آن به‌طور کلی روند تاریخ را به‌طور اساسی تغییر داد.
باروت حدوداً در قرن نهم در چین اختراع شد. در ابتدا عمدتاً از آن برای ساخت آتش‌بازی و دیگر افکت‌های بصری استفاده می‌شد. مستندات اولیه‌ای که با استفاده از باروت مرتبط هستند به دوران دودمان تانگ برمی‌گردد، زمانی که راهبان بودایی از آن در مراسم استفاده کردند. مؤلفه‌ی اصلی باروت گوگرد بود که در ترکیب با مواد دیگر ترکیب انفجاری ایجاد می‌کرد.
باروت سیاه کلاسیک از سه جزء اصلی تشکیل شده است: نیترات پتاسیم، زغال‌سنگ و گوگرد. این اجزاء خصوصیات خاصی دارند که هنگام ترکیب واکنش قوی‌ای ایجاد می‌کنند. نیترات به عنوان اکسید کننده عمل می‌کند، زغال‌سنگ سوخت است و گوگرد احتراق را تسهیل کرده و ترکیب را پایدار می‌کند. نسبت این ترکیبات به‌طور سیستماتیک آزمایش می‌شد تا بهترین نتایج به دست آید.
به‌تدریج کاربرد باروت از محدوده‌ی آتش‌بازی خارج شد و به امور نظامی انتقال یافت. در اوایل قرن یازدهم، ژنرال‌های چینی شروع به استفاده از باروت در سلاح‌ها کردند که مزیت قابل توجهی در میدان جنگ به ارمغان آورد. یکی از اولین مثال‌ها از استفاده‌ی باروت در مقاصد نظامی، "موشک آتش‌بازی" بود که دستگاه انفجاری‌ای محسوب می‌شد که برای ایجاد وحشت در دشمن استفاده می‌شد.
در قرن‌های دوازدهم و سیزدهم، باروت شروع به گسترش در آسیا کرد و از طریق مسیرهای تجاری به اروپا رسید. اولین یادداشت‌ها در مورد باروت در اروپا به قرن سیزدهم برمی‌گردد، هنگامی که فرانسوی‌ها از آن در طول جنگ با انگلیسی‌ها استفاده کردند. این ماده‌ی جدید جنگی کارایی خود را نشان داد که منجر به ایجاد انواع جدیدی از تسلیحات، مانند توپ‌ها و تفنگ‌ها، شد و به نوبه‌ی خود تاکتیک‌های جنگی را تغییر داد.
فرآیند تولید باروت در طول قرن‌ها به‌طور قابل توجهی تغییر کرده است. در ابتدا، همه‌ی اجزاء به‌صورت دستی مخلوط می‌شدند که این کار بی‌اثر و خطرناک بود. با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، روش‌های جدیدی توسعه یافت که ایمنی را افزایش و عملکرد را بهبود بخشید. در قرن نوزدهم، هنگامی که انقلاب صنعتی آغاز شد، تولید باروت مکانیزه شد که امکان تولید آن در مقادیر زیاد و با کیفیت بالاتر را فراهم کرد.
باروت تأثیر عظیمی بر تمام جنبه‌های زندگی داشت. در امور نظامی، سبب ایجاد انواع جدیدی از تسلیحات شد که ویرانگرتر از هر زمان دیگری بودند. این امر باعث تحریک درگیری‌ها و جنگ‌های بین‌المللی شد که بدون استفاده از سلاح‌های آتشین، نمی‌توانستند به این مقیاس رخ دهند. باروت همچنین به‌عنوان کاتالیزوری برای تغییرات در عرصه‌ی سیاسی عمل کرد، زیرا تکنولوژی‌های جدید تعادل قدرت را بین کشورهای مختلف تغییر می‌داد و اجازه می‌داد ارتش‌های کوچک‌تر به راحتی بر نیروهای بزرگ‌تر پیروز شوند.
با ظهور مواد منفجره‌ی مدرن‌تری مانند نیتروگلیسیرین و تروتیل، نقش باروت در امور نظامی تا حدی کاهش یافته است. با این حال، آن هنوز هم به اهمیت خود ادامه می‌دهد. دیدگاه‌های مدرن باروت به‌طور فزاینده‌ای پیشرفته‌تر می‌شوند و استفاده از آن همچنان در زمینه‌های غیرنظامی مانند آتش‌بازی، کارهای ویژه و حتی در برخی از رشته‌های علمی ادامه دارد.
در پایان می‌توان گفت که اختراع باروت نه تنها یک دستاورد علمی، بلکه یک جدول زمانی مهم در تاریخ بشریت است. این ماده امور نظامی، شیوه‌های حکمرانی و روابط اجتماعی را تغییر داد. علی‌رغم اینکه امروزه منابع انرژی و مواد جایگزین وجود دارند، باروت هنوز هم نماد نبوغ انسانی و تلاش او برای نوآوری باقی مانده است.