دانشنامه تاریخی
ترانزیستور یکی از مهم‌ترین اختراعات قرن بیستم شد که تأثیر عمیقی بر فناوری‌ها و زندگی روزمره مردم گذاشت. ایجاد آن یک قدم مهم در توسعه الکترونیک و آغاز عصر جدیدی در مهندسی کامپیوتر، ارتباطات و ابزارهای خانگی بود.
در نیمه قرن بیستم، دستگاه‌های الکترونیکی مانند لامپ‌ها و رله‌ها اجزای اصلی در زمینه محاسبات و تنظیم سیگنال‌ها بودند. اما این دستگاه‌ها معایب بسیاری داشتند، از جمله اندازه بزرگ، مصرف انرژی زیاد و قابلیت اطمینان پایین. این به ایجاد نیازی به جستجوی راه‌حل‌های جدید منجر شد که می‌توانستند ویژگی‌ها را بهبود بخشند و اندازه اجزای الکترونیکی را کاهش دهند.
در تاریخ ۲۹ دسامبر ۱۹۴۷، در آزمایشگاه‌های بل (Bell Laboratories) واقع در موریس‌هیل، نیوجرسی، گروهی از دانشمندان به رهبری جان باردین، ویلیام شوکلی و والتر براتین برای اولین بار عملکرد ترانزیستور را نشان دادند. این دستگاه برای جایگزینی لامپ‌های الکترونیکی قدیمی ایجاد شد و اصل کار آن امکان کنترل جریان الکتریکی با استفاده از جریان الکتریکی دیگر بود.
ترانزیستور یک جزء نیمه‌رسانا بود که از موادی مانند ژرمانيوم و سیلیکون استفاده می‌کرد. خلق آن براساس اثر نیمه‌رسانا بود که امکان کنترل هادی بودن ماده را بسته به شرایط خارجی فراهم می‌کرد. ترانزیستور اندازه‌های بسیار کوچکتری نسبت به لامپ‌ها داشت و انرژی بسیار کمتری مصرف می‌کرد.
ترانزیستور بر اساس ویژگی‌های نیمه‌رسانا عمل می‌کند که به آن اجازه می‌دهد در حالت‌های مختلف عمل کند: به عنوان تقویت‌کننده، سوئیچ یا ماژول پردازش سیگنال‌ها. این دستگاه از سه لایه ماده نیمه‌رسانا تشکیل شده است: امیتر، پایه و کلکتور. بسته به ساختار، ترانزیستورها می‌توانند p-n-p یا n-p-n باشند که جهت حرکت جریان الکتریکی در دستگاه را تعیین می‌کند.
خلق ترانزیستور آغازگر انقلاب در زمینه الکترونیک بود. مزایای آن، مانند جمع‌و‌جور بودن، کارایی و قابلیت اطمینان سبب شد تا ایجاد مدارهای یکپارچه، میکروپروسسورها و دستگاه‌های دیجیتال مختلف ممکن شود. به لطف ترانزیستورها، الکترونیک با سرعت بی‌نظیری توسعه یافت که به توسعه کامپیوترها، تلفن‌های همراه و بسیاری از فناوری‌های مدرن کمک کرد.
ترانزیستورها فقط در مهندسی کامپیوتر استفاده نشدند بلکه در پزشکی، صنعت خودرو و همچنین در زندگی روزمره حضور پیدا کردند و به بهبود الکترونیک خانگی کمک کردند. استفاده از آن‌ها عملکرد بالاتر و طول عمر بیشتر دستگاه‌ها را تضمین می‌کند و به آن‌ها این امکان را می‌دهد که در سطوح پایین‌تری از انرژی کار کنند.
در سال ۱۹۵۶، باردین، شوکلی و براتین جایزه نوبل فیزیک را به خاطر کشف خود دریافت کردند. این شناخت اهمیت کار آن‌ها و نقش ترانزیستورها را برای توسعه بیشتر علم و فناوری تأیید کرد. سهم آن‌ها در توسعه الکترونیک نمی‌تواند مورد کم‌ارزیابی قرار گیرد، زیرا این امر دریچه‌هایی را برای تحقیقات و نوآوری‌های جدید گشود.
امروز ترانزیستورها همچنان اساس تقریباً تمامی دستگاه‌های الکترونیکی و فناوری‌های مدرن را تشکیل می‌دهند. ادامه مینیاتوریزه شدن و توسعه آن‌ها در جهتی صورت می‌گیرد که حتی تصور آن‌ها در چند دهه قبل غیرممکن بود. به عنوان مثال، فناوری‌های نانو الکترونیک اکنون اجازه ساخته شدن ترانزیستورهایی با اندازه چند اتم را داده است که افق‌های جدیدی را برای عملکرد و قدرت دستگاه‌های محاسباتی گشوده است.
آینده ترانزیستورها و نیمه‌رساناها به شدت به جستجوی مواد و فناوری‌های جدید وابسته خواهد بود که بتوانند ویژگی‌های آن‌ها را بهبود بخشند و تأثیرات منفی بر محیط زیست را کاهش دهند. با توجه به نیازهای روزافزون به قدرت محاسباتی و الکترونیک با مصرف انرژی کم، تحقیقات در این حوزه با شور و اشتیاق ادامه دارد.