دانشنامه تاریخی
واقعیت مجازی (VR) یک فناوری است که محیط‌های دیجیتال غوطه‌ورکننده‌ای را ایجاد می‌کند و به کاربران اجازه می‌دهد تا با آن‌ها به‌گونه‌ای تعامل کنند که گویی در دنیای واقعی هستند. واقعیت مجازی از دهه ۱۹۶۰ توسعه یافته است، اما محبوبیت واقعی آن در دهه ۲۰۱۰ به وقوع پیوست. این مقاله به بررسی مراحل کلیدی و عواملی می‌پردازد که به گسترش فناوری VR در این دوره کمک کردند و همچنین تأثیر آن بر صنایع مختلف را مورد بحث قرار می‌دهد.
اگرچه مفهوم واقعیت مجازی چندین دهه است که وجود دارد، اما سرمایه‌گذاری‌های جدی و پیشرفتهای فناوری تنها در سال‌های اخیر امکان‌پذیر شده‌اند. در اوایل دهه ۲۰۱۰، شاهد افزایش قابل توجهی در علاقه به VR بودیم، که با ظهور دستگاه‌ها، نرم‌افزارها و پلتفرم‌های جدید مرتبط بود. پیشرفت‌ها در حوزه گرافیک، پردازش داده و فناوری‌های حسگری باعث شدند که VR برای جمعیت بیشتری دسترسی‌پذیر و جذاب‌تر شود.
در میان بازیکنان کلیدی که به محبوبیت واقعیت مجازی در دهه ۲۰۱۰ کمک کردند، می‌توان به شرکت‌های Oculus VR، HTC، Sony و Valve اشاره کرد. Oculus Rift، که در سال ۲۰۱۶ منتشر شد، به‌طور قابل‌توجهی نماد یک چرخش جدید در توسعه VR شد. به‌لطف یک کمپین جذب سرمایه در پلتفرم Kickstarter، Oculus VR توانست توجه و منابع لازم برای توسعه دستگاه را جلب کند و به سرعت بین گیمرها و افرادی که به فناوری‌ها علاقه‌مند بودند، محبوبیت پیدا کرد.
رویداد مهم دیگر ظهور HTC Vive بود که سیستم پیشرفتهای برای ردیابی حرکات و سازگاری با پلتفرم‌های بازی بزرگ ارائه داد. Sony نیز PlayStation VR را معرفی کرد که به گسترش واقعیت مجازی در میان بازیکنان کنسولی کمک کرد. این دستگاه‌ها واقعیت مجازی را برای مصرف انبوه در دسترس قرار دادند و تقاضا برای محتوا، بازی‌ها و برنامه‌های جدید را ایجاد کردند.
با گسترش دستگاه‌های VR، توسعه‌دهندگان به‌طور فعال محتوا برای این فناوری ایجاد کردند. در ابتدا بازی‌ها محور اصلی بودند، اما به زودی توجه به سایر حوزه‌ها نیز جلب شد. آموزش، پزشکی، معماری و همچنین روش‌های فعال یادگیری همگی شروع به ادغام فناوری‌های واقعیت مجازی کردند. به‌عنوان مثال، در پزشکی از VR برای شبیه‌سازی جراحی‌ها و برای توانبخشی بیماران استفاده می‌شود که افق‌های جدیدی را برای یادگیری و تمرین این حرفه باز می‌کند.
در حوزه آموزش، اثربخشی فناوری‌های VR نیز ثابت شده است. دانش‌آموزان می‌توانند از VR برای غوطه‌وری در رویدادهای تاریخی یا برای مطالعه آناتومی انسان استفاده کنند و درک عمیق‌تری از مطالب پیدا کنند. این امر فرصت‌های جدیدی برای یادگیری ایجاد می‌کند و نیاز به رویکردهای سنتی مانند سخنرانی‌ها و کلاس‌های نظری را کاهش می‌دهد.
در دهه ۲۰۱۰، شاهد تأثیر قابل‌توجهی از واقعیت مجازی بر دینامیک اجتماعی بودیم. بازی‌ها و برنامه‌ها به یک پلتفرم برای تعامل کاربران تبدیل شده‌اند و به آن‌ها اجازه می‌دهند تا در فضاهای مجازی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و همکاری داشته باشند. برنامه‌هایی مانند VRChat و Rec Room به شبکه‌های اجتماعی محبوبی در محیط مجازی تبدیل شدند که در آن کاربران می‌توانستند آواتارهایی ایجاد کنند و با یکدیگر در بازی‌ها و سناریوهای مختلف تعامل داشته باشند.
این دینامیک نگرش نسبت به تعاملات اجتماعی را تغییر داده و به مردم اجازه داده است تا همفکران و دوستان خود را نه تنها در شهر خود، بلکه در سراسر جهان پیدا کنند. در نتیجه، VR به یک ابزار قدرتمند برای شکل‌گیری جوامع و پیوند دادن مردم تبدیل شده است، حتی با وجود فاصله‌های جسمی.
با وجود دستاوردهای قابل‌توجه، واقعیت مجازی هنوز با چالش‌های خاصی مواجه است. هزینه بالای تجهیزات و نیاز به رایانه‌های قوی برای کار کردن با VR همچنان مانعی برای استفاده انبوه از فناوری‌ها باقی مانده است. علاوه بر این، برخی کاربران از ناراحتی‌های جسمی ناشی از استفاده طولانی‌مدت از هدست‌های VR مانند تهوع و خستگی چشم گزارش می‌دهند.
سیستم نرم‌افزاری نیز به بهبود بیشتری نیاز دارد، زیرا کمبود محتوا و تنوع برنامه‌ها می‌تواند علاقه کاربران را کاهش دهد. مهم است که توسعه‌دهندگان به کار فعال خود در زمینه ایجاد محتوای منحصر به فرد و جذاب ادامه دهند که بتواند توجه جمعیت بیشتری را جلب کند.
محبوبیت واقعیت مجازی در دهه ۲۰۱۰ افق‌های جدیدی را برای فناوری‌ها، بازی‌ها، علم و آموزش گشود. VR فقط یک سرگرمی برای گیمرها نبود بلکه به یک ابزار قدرتمند تبدیل شد که رویکردها را در زمینه‌های یادگیری، تعامل و درمان تغییر می‌دهد. با وجود چالش‌هایی که هنوز باید بر آن‌ها غلبه کرد، واضح است که دهه‌های آینده دستاوردهای جدید و فرصت‌های شگفت‌انگیزی را در زمینه واقعیت مجازی به ارمغان خواهند آورد که آن را به یکی از فناوری‌های پرپتانسیل و هیجان‌انگیز زمان ما تبدیل می‌کند.