دانشنامه تاریخی
دوره استعماری در کنیا، که تقریباً از اواخر قرن نوزدهم تا سال 1963 ادامه داشت، یکی از مهم‌ترین مراحل تاریخ کشور محسوب می‌شود. این دوره با تغییرات شدید در ساختارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جامعه کنیا مشخص شد. نیروهای خارجی، به ویژه قدرت‌های اروپایی، تلاش کردند تا کنترل بر کنیا را به دست بگیرند و از منابع آن استفاده کنند که این امر به درگیری‌ها و مبارزه برای استقلال از سوی مردم بومی منجر شد.
با آغاز استعمار، کنیا به هدفی برای استعمارگران بریتانیایی تبدیل شد. در سال 1895 بریتانیا کنیا را بخشی از پروتکتوری شرقی آفریقا اعلام کرد و استعمار فعال آغاز شد. این امر در چارچوب "مبارزه برای آفریقا" بود، جایی که قدرت‌های اروپایی قاره را به حوزه‌های نفوذ تقسیم کردند. بریتانیا در تلاش بود تا بر مسیرهای تجاری استراتژیک کنترل پیدا کند و همچنین کشاورزی و صنعت استخراج را توسعه دهد.
اولین قدم بریتانیایی‌ها برقراری کنترل اداری بر کنیا بود. قوانین و مقررات جدیدی ایجاد شد که حقوق مردم محلی را محدود می‌کرد. اقوام محلی، مانند کیکویی، ماسایی و دیگران، مجبور به اطاعت از این نظم جدید شدند. این امر نارضایتی و مقاومت‌هایی را از سوی قبایل محلی به دنبال داشت.
اداره استعماری بریتانیا تغییرات قابل توجهی را در اقتصاد کنیا آغاز کرد. برای افزایش بهره‌وری، مزارعی توسعه داده شد که در آن چای، قهوه و نیشکر کشت می‌شد. با این حال، برای دستیابی به این اهداف، مردم محلی مجبور به کار در مزارع در شرایط نزدیک به بردگی بودند. بسیاری از کنیاها مجبور شدند زمین‌های خود را ترک کرده و در شرکت‌های استعماری کار کنند.
توسعه زیرساخت‌ها نیز آغاز شد، از جمله ساخت راه‌آهن که به عاملی مهم برای حمل و نقل کالا تبدیل شد. با این حال، این پروژه‌ها اغلب به هزینه مردم محلی انجام می‌شد که نیروی کار خود را در شرایط سخت استفاده می‌کردند. ساخت راه‌آهن اوگاندا در اواخر قرن نوزدهم یکی از شناخته‌شده‌ترین پروژه‌ها بود، اما نیاز به هزینه‌های انسانی بسیار بالایی داشت.
دوره استعماری در کنیا همچنین زمانی برای تغییرات اجتماعی عمیق بود. قدرت استعماری بریتانیا تلاش کرد تا ساختارهای اجتماعی سنتی را تغییر دهد و ارزش‌های اروپایی را وارد کند. آموزش به ابزاری مهم در سیاست استعماری تبدیل شد و بسیاری از ساکنان محلی فرصت تحصیل در مدارس مبلغان را پیدا کردند که به نوبه خود به گسترش مسیحیت کمک کرد.
با این حال، آموزش اغلب با تبلیغ استعماری همراه بود که به درگیری‌هایی میان ارزش‌های سنتی و جدید منجر شد. فرهنگ‌ها و سنت‌های محلی در معرض خطر انقراض قرار گرفتند که با مقاومت‌هایی از سوی قبایل کنیا مواجه شد. در نتیجه، جنبش‌هایی برای حفظ میراث فرهنگی و سنت‌ها شکل گرفتند.
مقاومت در برابر استعمار در کنیا به اشکال مختلفی بروز پیدا کرد. در ابتدا، این مقاومت به صورت خودجوش بود، اما بعدها به شکل سازمان‌یافته‌تری درآمد. در دهه 1920 و 1930 چندین جنبش ظهور کردند که علیه مقامات استعماری مبارزه کردند. در دهه 1940 این مقاومت به ظهور جنبش "ماو ماو" منجر شد که یکی از شناخته‌شده‌ترین جنبش‌های ضد استعماری در آفریقا شد.
جنبش "ماو ماو" عمدتاً از اعضای قوم کیکویی تشکیل شده بود و به نماد مبارزه برای استقلال تبدیل شد. آنها از اشکال مقاومت مسلحانه و غیرمسلحانه استفاده کردند که به سرکوب‌های شدید از سوی مقامات استعماری بریتانیا منجر گردید. حدود 100,000 کنیا در نتیجه درگیری‌های خشونت‌آمیز جان خود را از دست دادند و ده‌ها هزار نفر دیگر بازداشت یا مورد شکنجه قرار گرفتند.
پس از جنگ جهانی دوم، سیستم استعماری در حال فروپاشی بود. امپراتوری بریتانیا با فشار روزافزون از سوی جنبش‌های ضد استعماری در سراسر جهان مواجه بود. در کنیا، اعتراضات علیه حکومت استعماری ادامه یافت و تا دهه 1960، جامعه جهانی فشار به بریتانیا را برای انجام دکولونی‌سازی آغاز کرد.
در سال 1963، پس از سال‌ها مبارزه و مذاکرات، کنیا به طور رسمی به عنوان یک کشور مستقل شناخته شد. اولین رئیس‌جمهور کشور، جومو کنیاتا، به نماد یک آغاز جدید برای کنیا تبدیل شد. استقلال امیدی به بازسازی فرهنگ‌های سنتی، بهبود وضعیت اقتصادی و توسعه دموکراسی به ارمغان آورد.
دوره استعماری در کنیا تأثیر عمیقی بر تاریخ، فرهنگ و جامعه آن گذاشت. این دوره زمانی از ظلم شدید و مقاومت بود که منجر به شکل‌گیری درک ملی شد. با وجود دشواری‌هایی که کنیاها با آن مواجه بودند، مبارزه آنها برای استقلال به نقطه عطفی در تاریخ کشور تبدیل شد و بسیاری از ملل دیگر را به مبارزه برای آزادی ترغیب کرد. تجربه استعماری همچنان بر جامعه مدرن کنیا تأثیر می‌گذارد، جایی که بحث‌ها درباره بازسازی عدالت و هویت ملی ادامه دارد.