مراکش کشوری با میراث فرهنگی غنی است که سنتهای عربی، بربری، آفریقایی و اروپایی در آن در هم آمیختهاند. این ترکیب منحصر به فرد فرهنگی تأثیر خود را بر زندگی روزمره، زبان، هنر و جشنهای مراکشیان گذاشته است. سنن و رسمهای مراکش متنوع و چندلایه هستند و از نسلی به نسل دیگر منتقل میشوند و در عین حال نقش مهمی در زندگی هر مراکشی ایفا میکنند. در این بررسی، ما به مهمترین سنن و رسمهایی که فرهنگ و شیوه زندگی مراکش را توصیف میکنند، خواهیم پرداخت.
خانواده نقش محوری در زندگی مراکشیان دارد. به طور سنتی، خانوادههای مراکشی نسبتاً بزرگ به شمار میروند و چندین نسل در زیر یک سقف زندگی میکنند. مرد معمولاً سرپرست خانواده است، اما زنان نیز در امور منزل و تربیت فرزندان نقش مهمی ایفا میکنند. روابط خانوادگی در مراکش با احترام زیادی به بزرگترها همراه است. اعضای پیر خانواده مورد احترام ویژهای قرار میگیرند و در تمام مسایل مهم به نظر آنها توجه میشود.
مهمترین عنصر فرهنگ مراکشی مهماننوازی است. مهمانان همیشه با محبت و احترام فراوان استقبال میشوند. در مراکش مرسوم است که مهمانان با خوراکیهای متنوعی مانند چای، آجیل، شیرینیها و غذاهای سنتی پذیرایی شوند. این نیز به عنوان راهی برای ابراز احترام و قدردانی از مهمانان تلقی میشود. چای، به ویژه چای نعناع، نماد مهماننوازی است و غالباً در زمان برقراری ارتباط سرو میشود.
مراکشیان از مجموعهای از آیینهای مذهبی و فرهنگی تبعیت میکنند که بیشتر آنها با دین اسلام مرتبط هستند. از جشنهای مهم میتوان به ماه رمضان و عید قربانی (قربانبی) اشاره کرد. رمضان ماه روزهداری است که مراکشیها در طول روز از غذا و نوشیدنی خودداری میکنند. این ماه زمان پاکسازی روح و جسم و همچنین تقویت ارتباط با خانواده و جامعه است.
پس از پایان رمضان، عید فطر فرامیرسد که پایان روزهداری را جشن میگیرد. در این روز مرسوم است که هدایا داده، بستگان دیدار شده، و وعدههای غذایی خانوادگی گستردهای ترتیب داده میشود. خوراکیهای جشن شامل شیرینیهای سنتی مراکشی مانند «باقلوا» و «قرص» است. عید قربانی نیز با جشنهای خانوادگی گسترده و توزیع گوشت به فقرا جشن گرفته میشود.
لباس سنتی مراکش منعکسکننده شرایط آب و هوایی محلی و ویژگیهای فرهنگی است. یکی از مشهورترین عناصر لباس مراکشی «جلابه» است - یک روپوش بلند و گشاد با کلاهی که هم مردان و هم زنان آن را میپوشند. مردان همچنین معمولاً «کوبا» را میپوشند، که یک پوشش سر سنتی است، در حالی که زنان معمولاً لباسهای خود را با شالهای رنگی یا کلاهها تزئین میکنند.
توجه ویژهای به جواهرات، به ویژه برای زنان، معطوف میشود. جواهرات سنتی مراکش شامل طلای و جواهرات نقرهای است که با میناکاری، سنگها و الگوهای پیچیده زینت شدهاند. همچنین جواهرات مویی، دستبند و حلقهها نیز محبوب هستند. رنگهای لباس میتواند بسته به منطقه و وضعیت اجتماعی فرد متفاوت باشد.
آشپزی مراکشی دنیایی فوقالعاده متنوع و پر از طعمها است. مواد غذایی اصلی شامل گوشت (عمدتاً گوشت بره و مرغ)، ماهی، سبزیجات، برنج و ادویهها است. یکی از محبوبترین غذاها «تاجین» است - گوشت یا ماهی که به همراه سبزیجات در یک ظرف سفالی خاص پخته میشود. تاجین میتواند با مواد مختلفی تهیه شود، از جمله میوهها (برای مثال زردآلو)، آجیل و همچنین ادویههایی نظیر زیره، زردچوبه و دارچین.
دیگر غذای معروف مراکشی «کُسکُس» است - دانههای ریز سمولینا که معمولاً با گوشت و سبزیجات پخته شده سرو میشود. ادویهها و گیاهان معطر نقش بزرگی در آشپزی مراکشی دارند. معمولاً از گشنیز، جعفری، زعفران، نعناع و سایر ادویههایی که به غذاها عطر و طعم منحصر به فردی میبخشند، استفاده میشود.
صنایع دستی مراکشی جزء جداییناپذیر فرهنگ ملی است. یکی از شناختهشدهترین صنایع دستی تولید فرشهاست که به صورت دستی با الگوهای پیچیده و رنگارنگ بافته میشوند. این فرشها میتوانند به عنوان تزئینات داخلی و همچنین نشانهای از status اجتماعی مورد استفاده قرار گیرند.
سرامیک مراکشی نیز دارای سنتی طولانی است. محصولات سرامیکی دستساز، مانند کاسهها، بشقابها و قوریها، غالباً با الگوهای رنگارنگ تزئین میشوند و میتوانند در سبکهای مختلفی که سنتهای مناطق مختلف کشور را نشان میدهند، ساخته شوند.
استادان چرم مراکشی نیز در سرتاسر جهان به دلیل محصولات خود، مانند کیفها، کمربندها، کفشها و سایر لوازم جانبی که عمدتاً دارای الگوهای منحصر به فرد و تزئینات سنتی هستند، شناخته شدهاند. چرم مراکشی به خاطر استحکام و دوام بالا، محبوبیت زیادی در بازارهای بینالمللی دارد.
موسیقی بخشی مهم از فرهنگ مراکشی است و در آن میتوان سازهای سنتی متعددی مانند «إود» (ساز زهی)، «درابوکا» (طبل) و «کراباس» (دودمان نی) را یافت. موسیقی مراکشی دارای ژانرهای متعددی است که شامل موسیقی صوفی، ترانههای بربری و موسیقی عربی میباشد. سنتهای موسیقی صوفی نقشی ویژه در زندگی فرهنگی مراکش، به ویژه در زمینه آیینها و مراسم مذهبی ایفا میکنند.
رقصهایی مانند «احید» و «جدرا» نیز در فرهنگ سنتی مراکشی بسیار مهم هستند. این رقصها معمولاً با اجرای زنده موسیقیدانان همراه هستند و ترکیبی از تئاتر، رقص و موسیقی را نشان میدهند. رقصها اغلب برای ابراز احساسات استفاده میشوند و میتوانند همراه با جشنها، عروسیها و سایر رویدادهای رسمی باشند.
مراکش سنن و رسمهای خود را حفظ کرده و همزمان با مدرنیته سازگار میشود. امروزه کشور به طور فعال صنعت گردشگری را توسعه میدهد و گردشگران را با شهرهای تاریخی، مناظر طبیعی زیبا و فرهنگ منحصر به فرد خود جذب میکند. گردشگری به حفظ سنن و صنایع دستی، از جمله از طریق فروش کالاهای سنتی مانند فرش و سرامیک، و نیز از طریق شرکت در جشنوارههای فرهنگی کمک میکند.
با این حال، با رشد شهرنشینی و جهانیسازی، در برخی از مناطق کشور، تغییرات در سنن سنتی آغاز میشود. جوانان مراکش به طور فزایندهای به گرایشهای مدرن غربی توجه میکنند، اما ارزشهای سنتی هنوز حفظ میشوند، به ویژه در مناطق روستایی، جایی که زندگی به شیوههای قدیمی خود ادامه میدهد.
سنن و رسمهای ملی مراکش جزء مهمی از میراث فرهنگی و بخشی جداییناپذیر از زندگی روزمره هستند. علیرغم تغییرات، آنها اهمیت خود را حفظ میکنند و همچنان در زندگی مراکشیان نقش مهمی ایفا کرده و برای آنها احساس تعلق به فرهنگ و تاریخ خود را فراهم میآورند.