आपात आराखड्यांसाठी स्मार्ट ड्रोनचा शोध (2020-च्या दशकात)

गेल्या काही वर्षांत तंत्रज्ञानात महत्त्वपूर्ण बदल झाले आहेत, आणि सर्वात नाविन्यपूर्ण दिशांपैकी एक म्हणजे आपातकाळात मदतीसाठी स्मार्ट ड्रोन तयार करणे. हे उपकरणे केवळ बचाव कार्यांच्या तत्परतेवर सकारात्मक परिणाम करत नाहीत, तर ती समर्पकांच्या तसेच बचावकर्त्यांच्या सुरक्षिततेतही महत्त्वपूर्ण वाढ करतात.

ऐतिहासिक संदर्भ आणि पूर्ववर्ती तंत्रज्ञान

ड्रोन, मुख्यतः लष्करी कारणांसाठी वापरले जातात, 2010 च्या दशकाच्या सुरुवातीच्या काळात सामान्य जीवनात येऊ लागले. त्यांनी वस्तूंच्या वितरण, कृषी क्षेत्रांचे पर्यवेक्षण आणि छायाचित्रण मध्ये अनुप्रयोग शोधले. तथापि, आपात परिस्थितीत त्यांचे वापर अद्याप विचारात घेतले गेले नव्हते. विविध आपत्ती, अपघात आणि अनियोजित पर्यावरणीय घटकांच्या परिणामी आपापसांत त्यांच्या वापराचे विस्तार आवश्यक झाले.

स्मार्ट ड्रोनचे कार्यात्मक वैशिष्ट्ये

आपात आराखड्यांसाठी स्मार्ट ड्रोन आधुनिक तंत्रज्ञानाने सुसज्ज आहेत, जे अनेक कार्ये पार करण्यास सक्षम आहेत:

• स्वायत्त नियंत्रण: कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या प्रणालीमुळे ड्रोन स्वतः स्थालावर दिशा निश्चित करू शकतात, अडथळे टाळू शकतात आणि सर्वोत्तम मार्ग निवडू शकतात.
• वैद्यकीय औषधांची वितरण: ड्रोन आपात परिस्थितीत जमीन मिळविण्यासाठी कठीण ठिकाणी जीवनशक्तीसाठी आवश्यक औषधे आणि वैद्यकीय साधने वाहून नेऊ शकतात.
• हवा काढणे आणि पर्यवेक्षण: अंतर्गत कॅमेरे वापरून ड्रोन व्हिडिओ निरीक्षण करू शकतात आणि भूभागाचे छायाचित्रण करू शकतात, ज्यामुळे उंचीवरून परिस्थितीचे मूल्यमापन करणे शक्य होते.
• संपर्क: ड्रोन संवाद साधण्यासाठी साधनांनी सुसज्ज असू शकतात, जे बचावकर्त्यां आणि पीडितांमध्ये संवाद साधण्याची क्षमता देतात, जरी नेटवर्क नसताना.

आपात मदतीमध्ये ड्रोनचा वापराचे उदाहरणे

प्रतिक्रियेत स्मार्ट ड्रोनचा वापर प्रत्यक्षात त्यांच्या कार्यक्षमतेचे प्रमाणित केले आहे. उदाहरणार्थ, 2021 मध्ये युरोपमध्ये झालेल्या काही पुरांमध्ये हरवलेल्या व्यक्ती शोधण्यासाठी ड्रोनचा वापर झाला. त्यांच्या कार्यक्षमतेमुळे व्यापक क्षेत्रांचा त्वरित उडान घेण्याची क्षमता असल्यामुळे, बचावकर्त्यांना शोध प्रक्रिया लवकर पार पडली.

दुसरे एक स्पष्ट उदाहरण म्हणजे आशियातील नैसर्गिक आपत्तींमध्ये ड्रोनचा वापर. 2022 मध्ये नेपाळमध्ये झालेल्या भूकंपात ड्रोनने वैद्यकीय साठा आणि खाद्यपदार्थ दूरच्या भागात नेले, जिथे जमीन वाहतूक अव्यवस्थित होती.

ड्रोनच्या वापराचे फायदे आणि तोटे

फायदे

आपात मदतीमध्ये ड्रोनचा वापर अनेक फायदे दिला आहे:

• प्रतिक्रिया वेग – दुर्गम ठिकाणी लवकर पोहोचण्याची क्षमता.
• बचावकर्त्यांच्या जीवनासाठी कमी धोका – ड्रोन धोकादायक क्षेत्रे तपासू शकतात.
• संपत्तीचे बचत – ड्रोन कार्ये पार करू शकतात, ज्यासाठी मानवी संसाधन आणि वेळ यामध्ये महत्त्वपूर्ण खर्च लागेल.

तोटे

तथापि, ड्रोनच्या वापराचे काही तोटे देखील आहेत:

• ऊर्जेच्या स्रोतांवर अवलंबित्व – ड्रोनच्या उडण्याची वेळ मर्यादित आहे.
• व्यवस्थापनाच्या समस्यानुसार – विविध देशांतील कायद्यात तंत्रज्ञानाच्या विकासाशी अद्याप काहीसा परागंदा आहे.
• अतिसार्वजनिक हवामानाच्या परिस्थितीत मर्यादित क्षमता – तीव्र वारा किंवा पाऊस ड्रोनच्या कार्यक्षमता कमी करू शकतो.

आपात मदतीतील स्मार्ट ड्रोनचे भविष्य

सध्याच्या प्रवृत्त्या आणि तंत्रज्ञानाच्या विकासाच्या दृष्टीने, स्मार्ट ड्रोनचे भविष्य अधिक आशादायक झाले आहे. अपेक्षा आहे की ते आपातकालीन प्रतिसाद आणि बचाव सेवांमध्ये अधिकाधिक समाकालीन होतील. भविष्यातील ड्रोन अधिक प्रगत तंत्रज्ञानाने सुसज्ज होणार आहेत, जसे की:

• स्वायत्त शोध कार्यक्षमतेसह ड्रोन;
• GPS आणि GIS प्रणालींसोबत एकत्रीकरण;
• सतत वास्तविक समय परिस्थितींचा विश्लेषण करण्यासाठी मशीन लर्निंगचा वापर.

निष्कर्ष

आपात मदतीसाठी स्मार्ट ड्रोन आधुनिक बचाव सेवांसमोरील अनेक आव्हानांवर मात करण्यासाठी एक प्रगत उपाय आहे. ते मानवतेच्या सेवेत उच्च तंत्रज्ञानाच्या पूर्णतः लागू करण्याची क्षमता दर्शवितात, जिवा वाचवण्यात आणि बचावकर्त्यांच्या कार्यक्षमता सुधारण्यात मदतीचा आधार बनतात. भविष्यकाळात, त्यांच्या विकास आणि आपात सेवांमध्ये समाकालीनता सुरक्षा सुनिश्चित करण्यास आणि सांघिक परिस्थितीत लोकांना मदत करण्यास महत्त्वपूर्ण घटक बनू शकते.