राजकीय रशिया - ही रशियाच्या इतिहासातील एक काळ आहे, जो 15 व्या शतकाच्या शेवटीपासून 1917 पर्यंतचा आहे, जेव्हा रशिया एका राजसत्तेत होते, ज्याचे शासन राजांनी केले. हा काळ महत्त्वपूर्ण सामाजिक, आर्थिक आणि सांस्कृतिक बदलांचा काळ होता, जो देशाच्या विकासावर आणि जगात त्याच्या स्थानी गहन प्रभाव टाकला.
इतिहास आणि वंशज
राजकीय रशिया अनेक प्रमुख टप्प्यांचा समावेश आहे, ज्यांना खालील काळांमध्ये विभाजित केले जाऊ शकते:
र्युरिकविच वंश (862–1598) - रशियन राज्यशक्तीची सुरुवात, कीवच्या रशियाच्या गठनाचा काळ आणि त्यानंतर मास्कोच्या रियाला होणारा विघटन.
रोमानोव वंश (1613–1917) - मिखाईल रोमानोवच्या राजकारणात निवडण्यापासून सुरूवात, क्षेत्राच्या महत्त्वपूर्ण विस्ताराचा काळ आणि केंद्रीय सत्ता मजबूत करण्याचा काळ.
सामाजिक-आर्थिक विकास
राजकीय रशियाची सामाजिक-आर्थिक रचना एक अवघड आणि अनेक स्तरांची होती. मुख्य पैलूंत समाविष्ट होते:
गुलामगिरी - एक प्रणाली, ज्यामध्ये शेतकरी भूमीशी बांधले गेले होते आणि जमींदारांवर अवलंबून होते, जी 1861 च्या सुधारणा पर्यंत अस्तित्वात होती.
कृषी - लोकसंख्येचे मुख्य व्यवसाय, ज्यामध्ये धान्ये लागवड करणे आणि जनावरांची पोसणे समाविष्ट होते.
उद्योग - 19 व्या शतकात औद्योगिक क्रांती सुरू झाली, हस्तकला, वस्त्र आणि खाण उद्योग विकसित झाला.
राजकीय संरचना
राजकीय रशियाची राजकीय संरचना केंद्रीकृत होती, जिचे नेतृत्व एक राजा करत होता, ज्याला पृथ्वीवर देवाचा प्रतिनिधी मानला जात होता. या संरचनेचे मुख्य घटक:
राजशाही - एक पूर्ण राजशाही, ज्यामध्ये राजाकडे असीमित सत्ता होती, जो आपल्या आदेश आणि निर्णयांची पुष्टी करीत होता.
बोयार्स्की डुमा - शिष्टाचार प्रतिनिधींचा एक सल्लागार संघ, जो राज्य व्यवस्थापनात महत्त्वाची भूमिका बजावतो.
स्थानिक स्वराज्य - स्थानिक स्तरावर व्यवस्थापन वॉलस्टिस आणि जिल्ह्यांद्वारे केले जात होते, जिथे स्थानिक अधिकारी केंद्रीय सरकारच्या अधीन होते.
संस्कृती आणि शिक्षण
राजकीय रशियाची संस्कृती समृद्ध आणि वैविध्यपूर्ण होती, ज्यात प्रोटेस्टंट चर्च आणि पश्चिमी संस्कृतीचा प्रभाव होता. मुख्य उपलब्धीमध्ये समाविष्ट होते:
साहित्य - पुश्किन, गोर्गोली, थॉलस्टॉय आणि दोस्तोव्सकी यांसारख्या उत्कृष्ट लेखकांनी जागतिक साहित्यामध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.
कला - चित्रकला, वास्तुकला आणि संगीत, ज्यामध्ये रेपिन, शाल्यापिन आणि चायकोवस्की यांच्यासारख्या हस्तकलेच्या कार्यांचे उदाहरण आहे.
शिक्षण - 19 व्या शतकाच्या सुरुवातीला सुधारणा वेळ होती, जेव्हा नवीन शाळा आणि विद्यापीठे उघडली गेली.
विदेशी धोरण
राजकीय रशियाचे विदेशी धोरण क्षेत्रांची वाढ आणि युरोप आणि आशियामध्ये प्रभाव मजबूत करण्यास निर्देशित होते. मुख्य टप्प्यांमध्ये समाविष्ट होते:
ओसमाल साम्राज्याशी संघर्ष - काळ्या समुद्राच्या किनाऱ्यावर आणि बाल्कनवर नियंत्रण मिळविण्यासाठी युद्धे.
उत्तरी युद्ध (1700–1721) - बाल्टिक समुद्रात पोहोचण्याचा लढा, जो रशियाच्या विजयाने आणि युरोपमध्ये त्यांच्या स्थितीच्या मजबूत करण्यास समाप्त झाला.
क्रिमियन युद्ध (1853–1856) - ब्रिटन, फ्रान्स, तुर्की आणि सर्डेनियाची युतीसह संघर्ष, जो रशियन लष्करीच्या कमजोरी दर्शवतो.
सुधारणा आणि क्रांतिया
19 व्या शतकातील सुधारणा अंतर्गत आणि बाह्य आव्हानांना प्रतिसाद म्हणून झाल्या. मुख्य सुधारणा समाविष्ट होती:
गुलामगिरीचा अंत (1861) - तिसरे अलेक्झांडरने पुनरुपण केले, जेने शेतकऱ्यांना मुक्त केले, परंतु नवीन सामाजिक समस्यांचे निर्माण केले.
शिक्षण सुधारणा - नवीन शाळा आणि विद्यापीठे स्थापन करण्यात आली, ज्यामुळे लोकसंख्येतील साक्षरतेचा वाढ झाला.
राजकीय सुधारणा - 1905 च्या क्रांतीनंतर राज्यशासकीय अंग आखण्याचा प्रयत्न, जसे की राज्य डुमा.
राजकीय रशियाचा पतन
20 व्या शतकाच्या सुरुवातीला रशिया गंभीर सामाजिक आणि राजकीय समस्यांना सामोरे गेले. पहिल्या जागतिक युद्धात (1914–1918) देशाने मोठ्या आशांसह प्रवेश केला, परंतु लष्करी अयशस्वीता, आर्थिक अडचणी आणि लोकांच्या असंतोषाने क्रांतींना जन्म दिला:
फेब्रुवारी क्रांती (1917) - राजसत्तेचे उलथापालथ आणि तात्पुरत्या सरकाराची स्थापना.
ऑक्टोबर क्रांती (1917) - बोल्शेविकांच्या सत्तेत येणे, ज्यामुळे राजकीय रशियाचा अंत आणि सोव्हिएट युगाची सुरुवात झाली.
निष्कर्ष
राजकीय रशियाने फक्त रशियावरच नाही तर संपूर्ण जगभरात गहन ठसा सोडला. हा काळ मोठ्या बदलांचा होता, जो आधुनिक समाज आणि त्याच्या मूल्यांचे निर्माण करण्यास मदत केली. इतिहासातील धडे आपल्याला समजण्यात मदत करतात की कसे भूतकाळ वर्तमान आणि भविष्यावर प्रभाव टाकते.