ऐतिहासिक विश्वकोश
रोबर्ट मुगाबेचे लक्षित युग झिम्बाब्वेमध्ये, 1980 ते 2017 यांच्या कालावधीत, देशाच्या इतिहासातील सर्वात वादग्रस्त आणि महत्वाच्या काळांपैकी एक आहे. मुगाबे, जो झिम्बाब्वेच्या स्वातंत्र्यानंतर पंतप्रधान झाला, नंतर राष्ट्रपतीपद भूषवला आणि तीन दशके ह्या देशाचे नेतृत्व केले. त्यांच्या शासनाची ओळख यशस्वी परिवर्तन, कठोर दडपशाही, आर्थिक मंदी आणि आंतरराष्ट्रीय अलगाव यामुळे होती.
1980 मध्ये, ब्रिटिश वसाहती प्रशासनाच्या विरोधात लांबच्या लढण्याच्या शेवटी, झिम्बाब्वेने स्वातंत्र्य मिळवले. झानू (ZANU) पक्षाचे नेतृत्व करणारे रोबर्ट मुगाबे देशाचे पंतप्रधान झाले. त्यांच्या शासनाचा प्रारंभिक काळ आशा आणि optimism ने सजला होता, कारण अनेकांनी अपेक्षा केली होती की नवीन नेतृत्व स्थिरता आणि प्रगती आणेल.
मुगाबेने सर्व नागरिकांसाठी समानता, शिक्षण आणि आरोग्य सेवांचे सुधारणा करण्याचा उद्देश घोषित केला, तसेच पांढऱ्या अल्पसंख्याकांच्या नियंत्रणात असलेली जमीन राष्ट्रीयकरण करण्याची योजना बनली. हेव्हा सामाजिक-आर्थिक परिस्थितीचे सुधारणा होते.
आर्थिक सुधारणा घेत असताना, 1990 च्या दशकाच्या सुरुवातीला समस्या निर्माण झाल्या. मुगाबेने सुरू केलेल्या आर्थिक सुधारणांनी नेहमीच अपेक्षित परिणाम साधले नाहीत. आर्थिक स्थितीचा पतन झाला ज्यामुळे सरकारने विरोधकांना दडपण्यासाठी कठोर उपाययोजना स्वीकारू लागले.
1999 मध्ये, डेमोक्रॅटिक चेंजचे आंदोलन (MDC) स्थापन झाले, ज्यामुळे राजकारणातील ताण वाढला. मुगाबेने याला हिंसा आणि मानवाधिकारांचे उल्लंघन करून उत्तर दिले, जे त्यांच्या गव्हरनमध्ये सामान्य बनले. पश्चिम देशांनी मुगाबेच्या शासना विरोधात बंधने आणली, ज्यात त्याला तानाशाही आणि दडपशाही म्हणून आरोपित करण्यात आले.
2000 च्या दशकाच्या प्रारंभात, झिम्बाब्वेने गंभीर आर्थिक संकटाचा सामना केला. सरकारद्वारे सुरु केलेले जमीन राष्ट्रीयकरण शेती उत्पादनात अचानक घट झाली, जी देशाच्या अर्थव्यवस्थेची आधारभूत होती. अनेक पांढरे शेतकरी त्यांच्या जमिनींचा ताबा सोडण्यास भाग पडले, ज्यामुळे अन्नाचा तुटवडा आणि उच्च बेरोजगारीची स्थिती निर्माण झाली.
महागाई असाधारण स्तरावर पोहोचली, आणि सरकारची आर्थिक सुधारणा समस्येला आणखी वाढवली. 2008 पर्यंत झिम्बाब्वेमध्ये उच्च महागाई होती, ज्यामुळे राष्ट्रीय चलनाचा वावरणा झाला आणि विदेशी चलन सुरू करण्याची गरज लागली. बहुतेक नागरिकांच्या जीवनमानात उल्लेखनीय घट झाली, ज्यामुळे सामूहिक निषेध आणि असंतोष निर्माण झाला.
मुगाबेचा शासना आंतरराष्ट्रीय समुदायाचे लक्ष वेधून घेत होते, ज्यांनी त्याच्या शासकीय पद्धतींचे निषेध केले. अनेक देशांมนตรี संस्थांनी सरकारवर आर्थिक सिमा थोपले, ज्यामुळे देशाच्या आर्थिक स्थितीला आणखी वाईट केले. यावरून, मुगाबेने आंतरराष्ट्रीय टीकेला नकार देण्यास सुरूवात केली, कारण याला त्यांनी झिम्बाब्वेच्या आतल्या बाबतीत हस्तक्षेप करण्याचा पश्चिमी प्रयत्न म्हटले.
संकट असूनही, मुगाबेने आपली सत्ता ठेवून ठेवली, पोलिस व लष्करी यंत्रणांचा वापर करून विरोधकांना दडपण्यासाठी. 2008 मध्ये विरोधक नेते मॉर्गन त्स्वांगिरीरे सह सत्ता सामंजस्य स्वाक्षरी केल्यानंतर, राजकीय ताण थोडा कमी झाला.
2013 मध्ये मुगाबे पुन्हा पंतप्रधान निवडले गेले, तथापि, निकालांचा विरोध करण्यात आला ज्याला विरोधक आणि आंतरराष्ट्रीय निरीक्षकांनी चुटकी घेतली. देशातील परिस्थिती वाढत राहिली आणि 2017 मध्ये त्याच्या शासना विरोधात सामूहिक निदर्शने सुरू झाली. 2017 मध्ये झालेल्या लष्करी उलथापालटामुळे, मुगाबेने राजीनामा देण्यास भाग घेतला.
रोबर्ट मुगाबेचे लक्षित युग एक मिश्रित वारसा उरले आहे. एका बाजूने, त्यांनी झिम्बाब्वेच्या स्वातंत्र्याच्या मिळवण्यात आणि अनेक नागरिकांना लाभ प्राप्त झालेल्या सामाजिक-आर्थिक सुधारणा आणण्यात महत्वपूर्ण भूमिका बजावली. दुसऱ्या बाजूने, त्यांच्या तानाशाही पद्धती, दडपशाही आणि अप्रभावी आर्थिक धोरणांबाबत देशाचा संपूर्ण पतन आणि मानवतेच्या संकटांचा सामना झाला.
आज, त्यांच्या पदावरून जाण्याच्या नंतर, झिम्बाब्वे आर्थिक पुनर्प्राप्ती आणि मुगाबेच्या शासनाच्या परिणामांवर मात करण्याच्या आव्हानांना सामोरे जात आहे. त्यांच्या युगाला वादग्रस्तता आणि दुःख यांच्या काळातची एक स्मृती तयार होईल, पण तसेच आझादी व स्वातंत्र्याच्या लढ्यातताना एक वेळ असल्याचाही भास होईल.
रोबर्ट मुगाबेचे लक्षित युग झिम्बाब्वेच्या इतिहासातील एक महत्वपूर्ण प्रकरण आहे, ज्याला अनेक चर्चा आणि विचारधारेने समोर आणले जाते. समाज अवघड काळातून जात असताना, नवीन भविष्याचे पुनर्निर्माण आणि जुना संघर्ष व समस्यांपासून मुक्त होण्याचा प्रयत्न करीत आहे.