تاریخی انcyclopedia
پوسټ سوسیالیستي دوره په مونټینیګرو د یوګسلاویا د ورانیدو څخه پیل شوه په 1990مو کلونو کې او د مهمو سیاسي، اقتصادي او ټولنیزو بدلونونو ځانګړنه ده. په دې مقاله کې، موږ به کلیدي پیښې او بدلونونه وڅیړو، چې په دې دوره کې په مونټینیګرو کې رامنځته شوي، په شمول د ازادۍ لپاره مبارزه، سیاسي اصلاحات، اقتصادي ننګونې او کلتوري احیا.
په 1990مو کلونو کې، یوګسلاویا ژور بحران سره مخ شوه، چې د فدرالې حکومت له منځه تلو سبب شو. مونټینیګرو، چې د یوګسلاویا د اتحاد د جمهوریت برخه وه، سره له صربستان، د سیاسي ناارامیو او قومونو ترمنځ شخړو سره مخ شو. په 1991 کال کې مونټینیګرو خپله ازادي اعلان کړه، خو دا ګام د صربستان حکومت لخوا ونه منل شو.
په 1992 کال کې په مونټینیګرو کې ټاکنې وشوې، په کومو کې چې پرو-یوګسلاویا ځواکونه واک ته ورسېد، چې د صربستان د اغیزې قوت لوړوالی ته لاره هواره کړه. مګر، د وخت په تیریدو سره د ازادۍ لپاره د قوي حرکتونو رامنځته کیدلو سره، په 1997 کال کې، د ټاکنو وروسته، د مونټینیګرو ولسمشر فیلیپ ویوانوویچ وټاکل شو، چې د یوې آزادې پالیسۍ او د یو قوي مونټینیګرو دولت د جوړولو ملاتړ یې وکړ.
په 2006 کال کې مونټینیګو یوه همه شمول رایه ورکړه، چیرې چې د رای ورکوونکو 55٪ څخه زیات د صربستان څخه د ازادۍ لپاره رایه ورکړه. دا تاریخي ګام د مونټینیګرو د خلکو د ځان ټاکنې حق لپاره څو کلنه مبارزه پای ته ورسوله. په 3 جون 2006 کال کې، مونټینیګرو په رسمي توګه د یوه خپلواک دولت په توګه پیژندل شو، چې دا د هیواد او ستاسو د ټولې سیمې لپاره یوه مهمه پیښه وه.
د ازادۍ د اعلان وروسته، مونټینیګرو سیاسي اصلاحات پیل کړل، چې د دیموکراتیک موسسو د جوړولو لپاره و. په 2007 کال کې نوې اساسي قانون تصویب شوه، چې د حقوقي دولت او مدني حقونو بنسټونه یې ټینګ کړل. هیواد د اروپایي اتحادیې او ناټو سره د یخ enrollment غوښتنه کول پیل کړل، چې د دې د بهرني سیاست یوه مهمه لومړیتوب شوه.
په 2012 کال کې مونټینیګرو د اروپایي اتحادیې ته د شاملیدو لپاره یوه کاندید هیواد شوه، چې په مختلفو برخو کې د اصلاحاتو لپاره نوې څپې ورکړې، په شمول د عدلي، اقتصادي او د فساد سره د مبارزې. مګر، په هیواد کې سیاسي وضعیت لاهم تنګ شوی و، د M اعتراضونو او د مخالفو ځواکونو او حکومت ترمنځ کړکېچونو سره.
د مونټینیګرو اقتصاد په پوسټ سوسیالیستي دوره کې له ګڼو ننګونو سره مخ شو. د یوګسلاویا د ورانیدو او جګړه ییزو شخړو وروسته، هیواد د اقتصادي بحران په حالت کې و، چې د نړیوالو اقتصادي ستونزو له امله نور هم خراب شو.
حکومت د اقتصاد د ثبات لپاره اقدامات شروع کړل، بهرنیو پانګوونې ته جلبولو او د سیاحتي سکتور ته وده ورکولو په موخه. مونټینیګرو د خپلو ښکلو رخصتیو ځایونو لکه بودوا او کاتور له ویلو سره مشهور دی، چې د نړۍ له ګوټ ګوټ څخه سیاحان جذبوي. مګر، د دې په لور د لاسته راوړنو سره هم، اقتصادي ستونزې، چې د لوړې بې برخې او فساد په شمول، لا هم پام وړ وې.
پوسټ سوسیالیستي دوره هم د مونټینیګرو د کلتوري احيا دورې په توګه وپیژني. د ازادۍ د لاسته راوړلو وروسته، هیواد د خپلو کلتوري دودونو او هویت د بیا راژوندۍ هڅه پیل کړه. دولتي ادارې او غیر انتفاعي موسسې، د مونټینیګرو ژبې، ادبیاتو او هنرو د پراختیا په هڅه کې یو خورا مهم رول درلود.
یوه مهمه پیښه په کې د ګڼ شمیر کلتوري فعالیتونو، جشنونو او نندارتونو د تاسیس کیدو وه، چې د مونټینیګرو کلتور د ساتنې او پرمختګ لپاره لاره هواره کړه. همدارنګه د تاریخي میراث پر وړاندې توجه زیاته شوه، چې دا د سیاحانو جذبولو او اقتصادي پرمختګ لپاره مرسته وکړه.
په مونټینیګرو کې په پوسټ سوسیالیستي دوره کې ټولنیز بدلونونه ځایي اهمیت درلود. د بازار او دیموکراتیک موسسو ته د ننوتلو سره، وګړي له نوو ننګونو سره مخامخ شول، په شمول د اقتصادي نابرابری او مهاجرت. ځوانان، چې د غوره ژوند شرایطو لپاره هڅه کوي، اکثره بهر ته لاړ، چې دا هم د هیواد لپاره لا زیاتې ستونزې رامنځته کړې.
حکومت د مبارکې کړنې د ښه کولو لپاره بلې هڅې پیل کړې، چې د ځوانو ګروپونو ملاتړ وکړي. مګر، که څه هم چې ، داخلی تیر بخشد د ژوند معیار په بناء لا هم ټیټه پاتې وه، او ډېری کورنۍ په خورا مناسب تعلیم او روغتیایي خدمتونو ته د لاسرسي په برخه کې کړکېچ احساسوي.
پوسټ سوسیالیستي دوره په مونټینیګرو د مهمو بدلونونو او ننګونو وخت وو. ازادي، سیاسي اصلاحات، اقتصادي بدلونونه او کلتوري احیا د دې وخت مهم اړخونه شول. سره لدې چې د هیواد په وړاندې سختۍ وړاندې شوې، مونټینیګرو لا هم د اروپا د ادغام او د خپلې ملي هویت د پیاوړي کولو په لور روان دی، چې دا د دې راتلونکي لپاره ډیر امید مانده ده.