تاریخی انcyclopedia
فونګراف — د غږ ثبتولو او بیا پخپله غږ د بیرته راتلو وړ لومړی آله، چې د امریکایی مخترع توماس اډیسن لخوا په 1877 کې اختراع شوه. دا پیښه د غږ ثبتولو په تاریخ کې یوه مهمه پیښه وه او د موسیقۍ او اړیکو په پرمختګ باندې مهم اغیز ولګوه. فونګراف د موسیقۍ هنر لپاره نوې کښته خلاصه کړه او د زیاترو ټیکنالوژیو بنیاد شو چې موږ یې نن ورځ کاروو.
د 19مې پېړۍ په پای کې، علمي پرمختګونه د چټکتیا په لور روان و. د برېښنا او میخانیکي علم په برخه کې علمي موندنې د اختراعاتو لپاره ښه چاپیریال جوړ کړو. مخترعین لکه الکساندر بیل او ګریHAM بیل د غږ په لیږد کار کوي، چې نور ساینس پوهانو ته د اکوستیک او غږ ثبتولو په برخه کې نوښت ته هڅه ورکوي. اډیسن، د دې ټولو خیالاتو جذب، یوه آلې باندې کار پیل کړ چې نه یوازې غږ بیا سترګو ته وړاندې کوي، بلکې د هغه ثبت هم کولی شي.
د اډیسن فونګراف د سلنډریک ډرم نه جوړ و چې د موم نازک پوښ دی. غږ د یوې فلزي پینۍ په مرسته ثبت شو، چې د غږ لہو موجونو تاثیر لاندې ولغړید. دغه غبرګونونه د موم په سطحه نښې پریښودې، چې د بیا پخپله غږ له خوا هغه پینۍ استعمال شوې. د فونګراف په جوړښت کې یو میخانیکي کښتر دی چې د دستی یا برقی موټر کار کوي، چې کارونکي ته د غږ تکرارولو کنټرول وړاندیز کوي. دغه ساده، مګر مؤثره جوړښت د فونګراف لپاره د چټک شهرت یوه لاره لرله.
لومړی عمومی نندارتون د فونګراف په 29 نومبر 1877 کې د امریکا د پټنت دفتر کې وشو. اډیسن خپل اختراع وړاندې کاوه، او د «ماری سره یوه کوچنی پش» جملې او غږ ثبت او بیا تکرار کړ. د حاضرینو حیرانتیا حده نلري — هغوی هغه غږ واورید چې یوازې ثبت شوی و. دا پیښه د غږ او ثبت د ادراک په برخه کې یوه تاریخې لحظه شوه.
د کامیاب نندارتون وروسته، فونګراف وکولای شو چې په بازار کې خپل ځای وغواړي. اډیسن داسې کمپنۍ تاسیس کړه چې د عام استعمال لپاره آلې جوړوي. د فونګراف لپاره شوق په چټکتیا سره وده ومونده، او ژر یې د موسیقۍ ثبتولو آزموینې پیل کړې. لومړنۍ موسیقي ثبتول یې د هغه وخت مشهور هنرمندانو لخوا ترسره شوې، چې فونګراف نه یوازې تخنیکی، بلکې فرهنګی پدیدې ته واړاوه.
د وخت په تیریدو سره، فونګراف ډېری پرمختګونه وکړل. په 1887 کې، جرمن مخترع ایمیل برلینر د ګراموفون په جوړولو کې، د حلقوي ډیسکونو لپاره د سلنډرونو پر ځای سول. دغه نوښت د ثبت کیفیت په ښه کولو کې مهم و او د غږ تکرار پروسه آسانه کړه. ګراموفونونه په چټکۍ سره مشهور شول، مګر فونګراف بیا هم په بازار کې خپل اهمیت ساتلی و. اډیسن د پرمختګونو باندې کار ته دوام ورکړ او په خپلو نسخې فونګراف کې یې غوره مواد او ټیکنالوژۍ کارولې، چې لا ښه غږ ترلاسه کړي.
فونګراف د کلتور او ټولنې په برخه کې سترې اغیزې ولرل. دا د لومړۍ آلې ومنل شوه چې خلکو ته د غږ په کور کې د موسیقۍ پخپله غږ ورکولو اجازه ورکړه، د موسیقۍ د تبادلې ابهام رامنځته کړه. د غږ ثبتول د هنرمندانو څرګندونې راتلونکې نسلونو ته د ساتلو فرصت چمتو کړ، چې د موسیقۍ صنعت لپاره یوه بنسټ ته وده ورکړه. د دې په پایله کې، د موسیقۍ پھیلولو امکان رامنځته کړ، نوې مسلکونه او صنعتونه رامنځته کړل.
د فونګراف د ظهور سره، نوې ټولنې پدیدې رامنځته شوې. موسیقي د پراخې مینه والو لپاره د لاسرسي وړ شوه، او فونګرافونه په عامه ځایونو لکه کافي او پلورنځیو کې کاریدل پیل شول. دا د موسیقۍ صنعت کې مالي پانګونې ورپسې راوستې، چې د موسیقۍ ډولونو زیاتوالی او تنوع ته یې لار هوار کړه. فونګراف د اقتصادي بدلونونو کتلست جوړ شو، چې د مشهور موسیقۍ سټایلونو وده ته یې مرسته وکړه.
فونګراف یوه مهمه میراث پریښوده. د غږ ثبت او تکرار مفهوم د نورو اختراعاتو بنیاد شو، لکه کاستونه، کمپکت ډیسکونه او ډیجیټل فارمیټونه. نن ورځ، کله چې موږ د ډیجیټل ټیکنالوژیو او موسیقۍ د سټریم کولو په اړه خبرې کوو، باید یاد وساتو چې د فونګراف بنسټیز نظریات لا هم اړیکه لري. د دې اختراع موسیقۍ انقلاب ته دروازې خلاصې کړې، د ژوندی تیاتر نه تر ریکارډ او تکرار پورې په بدلېدو کې.
فونګراف نه یوازې یوه مهم تخنیکی لاسته راوړنه، بلکه یوه فرهنګی پدیده ده چې زموږ په ژوند او ټولنه کې چشمگیر اغیز کړی دی. د اډیسن اختراع د غږ صنعت او هنر کې د نوې دورې پیل شو، او د نورو نوښتونو لپاره یوه لار پرانیستله چې حتى نن ورځ هم پرمختګ کوي. د فونګراف تاریخي پس منظر پوهیدنه موږ سره مرسته کوي چې پوه شو څنګه ټیکنالوجي زموږ کلتور او ټولنه له پیړیو راهیسې جوړوي.