تاریخی انcyclopedia
ریاضي جدولونه یو مهم وسیله ده چې د محاسبو ترسره کول او د ریاضي د مفاهیمو پوهیږي ډیر اسانه کوي. دا جدولونه د پخوانیو زمانو نه وده مومي او په ځانګړې توګه د عیسوي تاریخ په لومړۍ پېړۍ کې ډیر مهم وو. په دې مقاله کې به موږ د ریاضي جدولونو د اختراع تاریخ، د دوی فعالیتي موخې او په ساینس کې د دوی اغیز وڅیړو.
د ریاضي جدولونو ظهور تر ډیری پخوانیو وختونو پورې نیول کیږي، کله چې خلکو د محاسبو اسانتیا لپاره د معلوماتو د تنظیم اړتیا احساس کړه. لومړی ریاضي جدولونه په ابتدایي محاسبو او د طبیعي شمېرو کارونې ولاړ وو. په لومړۍ عیسوي پېړۍ کې، د دې ډول جدولونو جوړیدل په مختلفو کلتورونو کې، په ځانګړې توګه په یوناني او رومي کلتور کې پیل شول.
په پخوانۍ یونان کې، ریاضي د پیتهاغور او یوکلیډ په شان نامتو علماؤ له خوا په لوړه کچه وده کړې وه. هغوی د لومړي ځل لپاره د هندسي جدولونو جوړولو کې مرسته وکړه، چې د تیورمونو د ثابتولو او د شکلونو د ساحو د محاسبو لپاره کارول کېدل. رومي ریاضي پوهانو د دې معلوماتو د خپلو اړتیاوو لپاره ترتیب ورکړ، د پلور او ودانولو لپاره عملي کارونې ته جدولونه جوړ کړل.
یوه له تر ټولو پخوانیو ریاضي جدولونو څخه په پخواني بابل کې جوړه شوې وه، چیرته چې ستورپوهانو او دیني پیشوایانو د آسماني بدنونو مشاهدات ثبت کړل او د قانوني اړتیاوو تفصیل یې وکړ. دغه تجربه د ضرب، تقسیم، او د مربع ریښو د جدولونو جوړولو لامل شوه. بابلانیانو د شپږیزه شمیرنې سیستم کارولې، چې د دوی د لوړو شمیرنو سره د کار کولو وړتیا انعکاس کوي.
په روم کې، د عیسوي تاریخ په لومړۍ پېړۍ کې ریاضي پوهانو د معمارۍ، جګړې او مدیریت په برخو کې د پیچلو محاسبو لپاره جدولونه کارول پیل کړل. نو، جدولونه چې د وزن او معیارونو په اړه معلومات لري، د تجارانو او جوړونکو کار اسانوي. همدارنګه د عددونو د مربعونو او کیوبونو جدولونه هم وده وکړه، چې د نورو محاسبو بنسټ وګرځید.
په داسې حال کې چې د محاسبو د مؤثره میتودونو دریځ تر سره کیدو پروخت، د جدولونو د فعالیت موخه جوړول یوه مهمه برخه ګرځېدله. ریاضي جدولونه د سوداګرۍ مؤثریت لوړوي، په بیو او ګټو کې د چټک تګ لاره برابروي. هغوی همدارنګه په ساینس او طب کې د دوزونو او نورو طبي اړتیاوو د محاسبو لپاره کارول كيږی.
د منځنیو پیړیو په مهال، د عربي ریاضي په ظهور سره ریاضي جدولونو د پرمختګ نوې هیلې پیدا کړې. عربانو د یونانی او رومي پوهانو د علمونو د منل سره، خپلې داسې جدولونه جوړ کړل چې د مثلثي فعالیتونو شاملوي. دا د علم پراختیا او په اروپا کې د علمي دود د پیاوړتیا لامل شو.
په ۱۶-۱۷ پیړیو کې، د الجبرا او تحلیلاتو په پرمختګ سره، ریاضي جدولونه د پخوانیو جدولونو په پرتله لا ډیر پیچلي او مختلف شول. په دې وخت کې د پرمختللو فرهنګي او علمي حلقو لخوا د لوګارتم جدولونه کارول کیدل، چې سخت محاسبات اسانه کړل. دا د زمانې د پوهانو لپاره د جدول اهمیت څرګندوي.
ریاضي جدولونه، چې د عیسوي تاریخ په لومړۍ پېړۍ کې رامینځته شوي، د علم او تعلیم د پرمختګ یوه مهمه برخه ګرځیدلي. دا د خپل وخت فرهنګي توقعاتو سره تنګه شوې او د معاصر ریاضیاتو او ساینس باندې د پام وړ اغیز لري. د ساده ضرب جدولونو نه تر پیچلو لوګارتم جدولونو پورې، د دوی وده د بشري تفکر او علمي لاسته راوړنو د پرمختګ یوه روښانه نښه ده.