تاریخی انcyclopedia
د انټیکیترا میکانیزم یوه پخوانۍ یوناني وسیله ده چې پوهانو ته د لومړۍ پیژندل شوې انالوګ کمپیوټر په نامه یادیږي. دا په 1901 کال کې د انټیکیترا ټاپو د غرق شوي کښتۍ په پاتې شونو کې موندل شوی و او شاوخوا 2مې پیړۍ ته قنعت لري. دا ځانګړې وسیله یوه پیچلې میکانیزم ده چې د ستورپوهنې موقعیت د محاسبو او د خسوفو د پیشګوۍ لپاره کارول شوې. د انټیکیترا میکانیزم د خپل وخت د لوړ ساینسي او انجنیرۍ لاسته راوړنو شهادت دی.
د میکانیزم موندنه په بشپړه توګه تصادفي وه، کله چې د اوبو لاندې آثار پیژندونکي د پخوانۍ سوداګریزې کښتۍ پاتې شوني څیړل. موندل شوي توکو کې ډیری برونز او ماربل آثار شامل و، ترمنځ یې میکانیزم هم و. ابتداءً دا د زنګ و وهي او د ټوټو ګډه شکل وه، چې د هغې مطالعې ته یې خنډ شو. د دې د رمزګشایۍ او بیا رغونې پروسه یو صد کلونه وخت ونیوه او په کې داسې پوهانو کار وکړ لکه جان ګری، او د ایکس رې له معاصر متخصصانو څخه.
د انټیکیترا میکانیزم د برونز نه جوړو شاوخوا ډیرو چرخو، غږو او دیسکونو څخه تشکیل شوی. دا لږ تر لږه 30 مختلف زنجیر وي چې د محاسبو د ترسره کولو لپاره تعامل کوي. وسیله د ستورپوهنې د پیښو محاسبې لپاره د عروضي ساعت میکانیزم کاروي.
د میکانیزم ځینې مهمې دندې د لمر او سپوږمۍ موقعیت معلومول او د خسوفو وختونه محاسبه کول شامل و. د ځانګړې د کنترول یوه کټه کارولو سره، کاروونکی کولی شي هغه نیټه ټاکي چې د هغې لپاره محاسبې ته اړتیا وي. میکانیزم د مختلفو ستوریزو پیښو او د سیاروانو د حرکت درست اوښکې څرګندې کړي، په شامل کې د خسوفو په اړه پیشګوۍ.
د انټیکیترا میکانیزم د علومو او ټیکنالوجۍ تاریخ د مطالعې لپاره یوه مهمه موضوع ده. دا د نورو پیژندل شویو انالوګ محاسبو تکنیکونو څخه په ډیره اندازه مخکې والری. ساینسي څیړونکو چې میکانیزم مطالعه کړی، د هغې د جوړولو لپاره اړینې لوړې تحلیلي او انجنیرۍ خلاقیت مطرح کړی، چې د انټیکتوطتیا په دوره کې داسی پیچلې وسیله جوړولو لپاره اړینه وه.
د میکانیزم مطالعه د انالوګ محاسبو وسایلو لا نورو څیړنو ته هم وده ورکړه، چې په تیره بیا د رینیسانس د دورې څخه وروسته د ستورپوهنې او میخانیک په پرمختګ باندې تاثیر وکړ. آثار پیژندونکي او تاریخ پوهان اوس هم د دې وسیلې په څیړنه کې دي، ترڅو پوه شي چې دا په خپل وخت کې څنګه کارول شوې، او دا څنګه د ساینسي لاسته راوړنو باندې تاثیر کړی.
په وروستیو څو لسیزو کې د انټیکیترا میکانیزم د څیړنې میتودونه په زیاتره توګه ښه شوي. نوې ټیکنالوجۍ، لکه د ایکس رې ټوموګرافي او 3D بیا جوړونه، پوهانو ته دا فرصت ورکړی چې د میکانیزم تفصیلات پرته له تجزیه کولو زیاته مطالعه وکړي.
د دې څیړنو پایله دا ده چې دې میکانیزم نه یوازې د ستوریزو اجسامو موقعیت محاسبه کړی، بلکې دا پیچلي الګوریتمونه هم کارولي چې د پروګرام کیدونکي ټیکنالوجۍ د پخواني بیلګو په توګه شمیرل کیدی شي. دا واضح ده چې پخواني یونانیانو داسې پوهه لاسته راوړلې چې کیدای شي تر 18مې پیړۍ پورې تر سره نه شي شوی.
د انټیکیترا میکانیزم نه یوازې د علومو، بلکې د کلتور او فلسفې لپاره هم مهم دی. د دې وجود پخوانیو او وروستیو دورو ترمنځ ساینسي او ریاضياتي فکر محدودیت ته چیلنج ورکوي. د پخوانیو یونانیانو د میخانیک او ستورپوهنې وړتیاوې د هغوی کلتوري میراث په درک کې نوي افقونه پرانیزي.
سربیره پردې، میکانیزم د ډیر شمیر معاصرو پوهانو، انجنیرانو او حتی هنرپوهنو لپاره الهام بخښونکی و. د دې پیچیدګي او راز د پخوانیو ټیکنالوژیو او د هغوی د مهمیت په اړه خبرو اترو لپاره بنسټ جوړوي، او همدارنګه د دې په اړه چې څنګه د تیر وخت ستونزې د نوښت له لارې حل کیدی شي.
د انټیکیترا میکانیزم نه یوازې د پخواني یونان د علومو او ټیکنالوجۍ یوه مهمه لاسته راوړنه ده، بلکه د انسان د ذکاوت یوه مهمه نښه هم ده. د دې پیچلتیا او د کارولو وړتیاوې ښیي چې حتی په انټیکتوطتیا کې هم، خلکو د میخانیک او ستورپوهنې په پوهه کې لوړ معیار درلود. د دې میکانیزم موندنه او څیړنه د علومو او ټیکنالوجۍ تاریخ د مطالعې نوې ليدلوری پرانیزي، او د پخوانیو تمدنونو د میراث د ساتنې او مطالعې د اهمیت زیاته کوي.