تاریخی انcyclopedia
سوپر کنډکټر مواد ځانګړي توکي دي چې په ځانګړو شرایطو (عموماً د ټیټ تودوخې پر مهال) برښنا ئیز جریان پرته له کومه ضایعه ترسره کوي، یعنې دوی برښنایی مقاومت نه لري. سوپر کنډکټرۍ په 20 پیړۍ کې کشف شوه، مګر د 2020 لسیزې راهیسې نوو سوپر کنډکټرونو پراخ پرمختګ پیل شو، کوم چې د دې پدیدې او د هغې د غوښتنو په اړه علاقه بیا راپارول شوې.
د سوپر کنډکټرۍ کشف په 1911 کې د هالینډي فزیک پوه هایکي کامرلیګ اونیس له لوري وشي، چې وموندل شوه چې مرکري د 4.2 کلوین لاندې تودوخې کې برښنایی مقاومت له لاسه ورکوي. د دې پدیدې په اړه د مطالعې په ترڅ کې، مختلف ډولونه سوپر کنډکټرونه کشف شول، چې په کې "ټیټه تودوخه" او "لوړه تودوخه" سوپر کنډکټرونه شامل دي، چې کولای شي د ډیر سختو شرایطو لاندې فعالیت وکړي. په 1986 کې، د سوپر کنډکټرۍ په برخه کې یوه انقلابي بدلون هغه وخت راغی کله چې د لوړ تودوخې سوپر کنډکټر YBCO (ایتریوم-باریم-مس-اکساید) کشف شو، چې د 90 کلوین څخه پورته تودوخې کې کار کوي.
د 2020 لسیزې په پیل کې، د سوپر کنډکټر موادو په برخه کې څیړنې نوې ژوندي کول ترلاسه کړې. ساینسپوهانو د ماشین زده کړې پر بنسټ پرمختللي ماډلینګ میتودونه په پراخه کچه کارول پیل کړل چې د عناصر نوې ترکیبونه جوړ کړي ترڅو د سوپر کنډکټرۍ مطلوب ځانګړتیاوې ترلاسه کړي. د کريوجینیک ټیکنالوژیو کارول او د موادو د ترکیب او پروسس نوي میتودونه د هغو سوپر کنډکټرونو د ایجاد لامل شو چې د پام وړ لا ډیر لوړ انتقالي تودوخې درلودل.
تیره کالونو کې یوه له مهمو لاسته راوړنو څخه د اوسپنې سوپر کنډکټرونو جوړول دي، چې کولی شي تر 55 کلوین پورې تودوخې کې فعالیت وکړي. مګر د "هایډراید" سوپر کنډکټرونو کشف، لکه H3S او LaH10، چې د 2020 لسیزې په جریان کې ترسره شول، واقعي پرمختګ و. ځینې کډونونه د اتmospheric فشار په شرایطو کې یا حتی د 250 کلوین څخه پورته تودوخې کې سوپر کنډکټرۍ ښیې. دا کشف د سوپر کنډکټر موادو په مختلفو شرایطو کې د تطبیق امکانات پرانیزي، د یخولو لګښتونه په معنی توګه کموي.
سوپر کنډکټر مواد د معاصر برښنايي سیسټمونو په مختلفو غوښتنو کې کارول کیږي. د تر ټولو وعده لرونکي لارو څخه یوه د سوپر کنډکټر مقناطیسونو جوړول دي چې د مقناطیسي-رېنیسنس ټوموګرافي (MRT) په کارولو کې کارول کیږي، همدارنګه په علمي اوسیسټمونو کې لکه د لوی هادرون کولایډر کې. سوپر کنډکټر کیبلونه د برښنا د لیږد پر مهال د انرژی ضایع کيدل په ژوره توګه کموالي راولي، چې دا د برښنا د تقسیم کولو لپاره ډیر موثره کوي، حتی په اوږده فاصله کې.
چون سوپر کنډکټر مواد صفر د انرژی ضایعات برابروي، د دوی پراخې کارونې کولی شي د اوټخت اقتصادي او چاپیریالي ګټو ته لاره هواره کړي. د برښنا د لیږد ضایعاتو کموالی د هغو منابعو مصرف کموي، چې د انرژی د تولید لپاره کارول کیږي، او همدارنګه د کاربن ډای اکسایډ د تولید کموي. په راتلونکي کې تمه کیږي چې د سوپر کنډکټر ټیکنالوژیو کارول د ډیر دوامداره انرژي سیسټمونو ملاتړ وکړي.
د سوپر کنډکټر موادو ټول اړخیزو ګټو سره سره، د ساینس پوهانو په وړاندې یوه لویه ننګونې شتون لري. اساسي ستونزه د تولید لګښت او د سوپر کنډکټر په خورا ټیټو تودوخونو کې ساتل پاتي کيږي. مګر د موادو پوهه او کريوجینیک ټیکنالوژیو کې پرمختګ، او همدارنګه د عناصر ترکیب کولو نوو میتودونو پرمختګ د راتلونکو څو لسیزو لپاره د دې خنډونو د بریاليتوب لپاره امکانات رامینځته کوي.
سوپر کنډکټر مواد د برښنايي سیسټمونو او ټیکنالوژیو په پرمختګ کې کلیدي رول لوبوي. په 2020 لسیزې کې شوي کشفیات واضح کوي چې راتلونکی د سوپر کنډکټر موادو دی چې د موجوده محدودیتونه تیریږي او د مؤثر او دوامداره انرژي حلونو د جوړولو په اړه بیحد بدلون رامینځته کوي. دغه لاره یوازې تخنیکي نه بلکې اقتصادي او چاپیریالي بدلونونه هم راوړي، چې البته د نړۍ د انرژۍ راتلونکې باندې تاثیر لري.