تاریخی انcyclopedia
حرارت سنج یو آله ده چې د مختلفو شیانو د حرارت درجه اندازه کولو ته زمینه برابروي. د دې اختراع د ساینس او طب په پرمختګ کې مهم ګام ثابت شو. دا پروسه د ۱۷مې پیړۍ په پیل کې پیل شوه، کله چې پوهانو د تودوخې د اندازه کولو طریقو سره دلچسپي پیدا کړه.
د حرارت سنج له ظهور څخه مخکې څو آلې موجودې وې چې د حرارت درجه تخمینی اندازه کولو اجازه ورکوله. دا آلات لکه د بصري حرارت سنجونه وو چې د تودوخې د بدلون سره د موادو رنګ بدلیدل باندې متمرکز وو. خو دا دقیق حرارت درجه نه ښودله.
په ۱۶۱۲ کال کې ایټالیوي عالم ګالیله ګالیله تجربې وکړې چې د لومړني حرارت سنج د جوړولو لپاره وه. هغه یو ساده شیشې پستې کاروله چې د اوبو سره ډکه شوې وه، او هغه دا ولیدل چې په پستې کې د مائع کچه د چاپیریال د تودوخې سره بدلیږي. دا کشف د آلې د لا ښه کولو لپاره بنسټ جوړ شو.
ګالیله یو حرارت سنج جوړ کړ چې "حرارتي نمبر" (thermoscope) یې نوموړی. دا آله هیڅ درجہ نلرله او د مائع د کچې د بدلون په څارلو کې وکارول شوه. کاروونکي یواځې دا تعقیب کولای شول چې کله کچه پورته یا ښکته کیده، خو دقیق اندازه نه شوې.
وروسته له ګالیله، نور پوهان لکه فرډینانډ II، د توسكانا لوی هیرسق، د حرارت سنج ماډل د ښه کولو هڅې وکړې. هغه آلې ته یو درجہ اضافه کړه، چې اندازه کول یې ډیر دقیق کړل. خو بیا هم د فشار او نورو عواملو له امله د اندازه کولو کې ستونزې وې.
تر ۱۷۰۱ کال پورې سویډني ستور پوه اندریاس سیلسیوس د حرارت د اندازه کولو لپاره یوه له لومړنیو سکیلو وړاندیز وکړ. هغه دا معلومه کړه چې ۰ درجې د اوبو د خنیدو حرارت سره برابرې دي، او ۱۰۰ درجې د اوبو د جوشی حرارت سره. وروسته جرمن عالم ګابریل فارنهایټ خپله سکیل وړاندیز کړه چې ۳۲ درجې د خنیدو او ۲۱۲ درجې د جوشیدو سره برابره ده.
د وخت په تیریدو سره حرارت سنجونه ډیر پیچلي شوي. په ۱۸مې پیړۍ کې د زولن حرارت سنجونه رامینځته شول چې ډیر لوړ دقیقیت وړاندې کوي. زېمر د حرارت سره د پراخیدو یا کمیدو له امله د تودوخې دقیقې اندازه کول ته اجازه ورکوي. دا آلات د طبي او ساینسي څیړونکو لپاره معیاري شول.
حرارت سنجونه د ساینس او طب په پرمختګ کې کلیدي رول لوبولی. هغوی ډاکټرانو ته اجازه ورکړه چې د ناروغانو د بدن حرارت دقیق اندازه کړي، چې دا د ډیرې ناروغیو مهمه نښه شوه. دا د ناروغیو په تشخیص او درملنه کې نوي افقونه پرانستله.
نن ورځ حرارت سنجونه مختلف ډولونه لري: الکترونيکي، انفراریډ، او حتی ډیجیټل. هر یو له خپلو ګټو او زیانونو سره شتون لري، خو ټول د هغو اصولو پر بنسټ ولاړ دي چې په ۱۷مې پیړۍ کې ایښودل شوي. عصري حرارت سنجونه د لوړې دقت سره د اندازه کولو او لږو هڅو سره د ترسره کولو اجازه ورکوي.
د حرارت سنج اختراع د ساینس په تاریخ کې یوه مهمه پېښه ده. دا د طبیعي پیښو د څیړنې لپاره نوې ممکنې لارې پرانستلې، او همدارنګه د طبي خدمت کیفیت ښه کړ. حرارت سنج زموږ د ژوند یوه نه جلا کیدونکې برخه شوه، او د هغې اهمیت د عصري ټیکنالوژۍ په نړۍ کې د زیاتیدو په حال کې دی.