تاریخی انcyclopedia
چنګیزخان، یا تمچین، په ۱۱۶۲ کال کې د موجوده منګولیا په سیمه کې زیږیدلی. هغه د منګول帝سرطونې بناګذار شو، چې د بشري تاریخ یوه له تر ټولو لویو امپراتوريو څخه ده، چې د آسیا او اروپا د ډېری برخو پوښښ کوي. د هغه ژوند او لاسته راوړنې د پېړیو په اوږدو کې د مطالعې او حیرانتیا موضوع پاتې شوې.
تمچین د یوه کوچني منګولي قبیلې په کورنۍ کې زیږیدلی. په بچنۍ کې هغه د ډېرو ستونزو سره مخ شو: د هغه پلار ووژل شو، او کورنۍ د محافظت له نشتون سره مخ شوه. تمچین ژر تر ژره د بقا کولو او ستراتیژیک اتحادونو جوړولو هنر زده کړ.
د پلار د وژلو وروسته، تمچین د کورنۍ مسولیت په غاړه واخیست. هغه د خپل شاوخوا د همفکرانو سره راټول شو او د جلا جلا قبیلو یوځای کولو ته یې نوم ولګېد. په ۱۲۰۶ کې، د بریالیو کمپاینونو وروسته، هغه چنګیزخان وبلل شو، چې مانا یې "د کائناتو مالک" دی.
چنګیزخان نوې جګړه ییزې تکتیکونه جوړ کړل چې ورته یې د بی شمیره مخالفینو پر وړاندې بریاو ترلاسه کولو ته زمینه برابره کړه. هغه د متحرک سواره پوځونو او چلند تکتیکونو څخه استفاده کوله، چې د هغه پوځونه خورا موثر کړل.
د چنګیزخان یوه له لومړنیو لویو فتحو څخه د شمالي چین پر وړاندې برید و. په ۱۲۱۵ کې، هغه بیجینګ ونیوه، چې له دې سره هغه ته د چینایي تمدن شتمنیو ته لاسرسی وموند. هغه د فتحه شویو سیمو د اداري سیستم جوړ کړی و چې د سوداګرۍ او کلتور پرمختګ ملاتړ وکړ.
چنګیزخان د خپلو فتحو سره ادامه ورکوله او لویدیځ ته روان و. د هغه پوځونه د اوسني ازبکستان، قزاقستان او ایران سیمې ونیولې. هره فتحه د هغه واک دوامدار و او د نورو عملیاتو لپاره نوي سرچینې برابرولې.
چنګیزخان یوازې فتحې نه کول، بلکې د مدیریت یو سیستم هم جوړ کړ. هغه خپله امپراتوري په ولایتونو تقسیم کړه، هر یوه د هغه لخوا ټاکل شوي حکمران په واسطه اداره کیده. د هغه د حکومت یوه مهمه برخه د مختلفو دینونو او کلتورونو پر وړاندې زغم و.
د چنګیزخان په مشرۍ سوداګرۍ خپل ځان ته ګړندي واخیست. هغه د سوداګرۍ د خوندي لارو جوړولو نوښت وکړ، چې د ختیځ او لویدیځ ترمنځ د توکو او کلتور تبادلې ته وده ورکړه. د هغه د وراثت یوه مهمه برخه د لویې ابریشم لاره جوړول و، چې مختلف قومونه سره یو ځای کړل.
چنګیزخان په ۱۲۲۷ کال کې وفات شو، مګر د هغه وراثت لا تر اوسه زنده دی. د هغه نسلونو د امپراتورۍ پراختیا ته ادامه ورکړه، او منګولې امپراتوري د خپل اعظمي سیمې ته رسیدلې. هغه د څو قومونو لپاره د ځواک او یووالي سمبول پاتې دی.
نن ورځ چنګیزخان مختلف ډولونو سره لیدل کیږي. د یو عده لپاره هغه یوه قهرمان دی، د بلې لپاره فتحه کوونکی. د هغه انځور پخوا په هنر، ادبیاتو او سینما کې کارول کیږي، چې د هغه د کلتور باندې اغیز د تایید لپاره دی.
چنګیزخان هغه شخصیت دی چې د تاریخ لاره بدله کړه. د هغه ژوند او لاسته راوړنې لا هم د تحقیقګرو او خلکو لپاره په ټوله نړۍ کې الهام ورکوونکي دي. د هغه وراثت پوهیدل د منځنیو پیړیو په اوږدو کې د پیچلو پروسو په پوهیدو کې مرسته کوي او د دې پروسو د ننۍ نړۍ په اغیز د پوهیدو سره مرسته کوي.