تاریخی انcyclopedia
هومر — دا نوم دی چې د لرغونې یوناني ادبیاتو تر ټولو بنسټیزو کارونو سره تړاو لري. د هغه شاعري، "ایلیاد" او "اوډیسsey"، د لویدیځ ادبیاتو دود لپاره بنسټ ګرځیدلی. دا کارونه یوازې د قهر مانا کارونه نه بیانوي، بلکه د عمیق فلسفي او اخلاقي پوښتنو یادونه کوي.
د هومر د ژوند وخت او اصل په اړه ډیری بحثونه شتون لري. د دې په اړه عامه نظر دی چې هغه د اتمې پیړۍ مخکې له زېږېدو ژوند کاوه. ځینې ساینس پوهان ادعا کوي چې هغه ممکن د ایتاکا یا سمیرنا ټاپو نه زوی وي، خو د دې اسناد لا ثابت ندي. دا مهمه ده چې یادونه وشي چې هومر ممکن یواځینی شاعر نه وي، بلکې یوه جامع شفاهي داستان ویلو مکتب ته نمایندګي وکړي.
«ایلیاد» يو حماسي شعر دی چې د ټروجان جګړې پیښو په اړه خبرې کوي، او د آکیلوس قهر باندې تمرکز لري. دا د آکیلوس او شاه آګاممنون ترمنځ د ناندرۍ سره پیلیږي او د عزت، شهرت او قضاء موضوعګانې رانغاړي. دا شعر له ۲۴ سندرو څخه جوړ دی او ډیری کردارونه لري چې هر یو یې د داستان په پرمختګ کې مهم رول لري.
د «ایلیاد» موضوعات څو اړخیزه دي. قهر، عزت، قضاء او د الهي مداخلت — ټول دا متن ته ننوځي. هومر په مهارت سره د خپلو خیالونو دننه شخړې په تصویر کې انځوروي، چې دوی ته بشري اولوړښت ورکوي او لوستونکي ته نږدې کوي. د جګړې او د هغې پایلو سمبولیکه هم د دې کار ټولیز عناصر کېږي.
«اوډیسsey» د «ایلیاد» له موضوع سره د دوام په توګه لیدل کیږي، خو د قهرمان د کور ته د راستنېدو په ټینګار. اصلي قهرمان، اوډیسsey، د جګړې وروسته یوه اوږده او خطرناکه سفر ته روانیږي، چې د ماجراوو او ازموینو سره ډک دی. دا شعر همدارنګه د پلچک پوهنیز موجوداتو او عناصرو ډیری ته غونډوي، چې دا د لرغونتوب له ترټولو خوندور داستانونو څخه ګرځوي.
د اوډیسsey سفر نه یوازې فزیکي دی، بلکې روحاني هم دی. هره قهرمانه سره مخ کیږي او هره تیر شوې خطر د دې لپاره د کور، کورنۍ او بشري اړیکو اهمیت باندې فکر کوي. د وفادارۍ، مینې او سولې لاسته راوړنې موضوعات د ماجراوو سره ګډيږي، چې یو څو اړخیز متن جوړوي.
د هومر اغیزه په لویدیځ ادبیاتو کې زیاتره ارزښت نه لري. د هغه آثار د حماسي شعر د مطالعې بنسټ کېږي، او همدارنګه پر ټولو وختونو کې لیکوالانو، شاعران او فلسفیانو باندې ستر اغیزه درلودلې. د «ایلیاد» او «اوډیسsey» لوستل او تفسیر کول اوس هم روانه ده، او نوې نسل خلاقانو ته الهام ورکوي.
نن ورځ هومر هم ځوانه اختیاري دی: د هغه آثار په ښوونځیو او پوهنتونونو کې څیړل کیږي، ترسیم کیږي او مختلفو فنونو ته عاید کیږي. نننی لیکوالان د هغه موضوعاتو ته ځواب ورکوي، چې د لرغونو داستانونو بیا ډولونو ته تللې وي او نوې بیا د نراټیو سره راوړي.
هومر یوازې د لرغونو عظيمو شعرونو لیکوال نه دی، بلکې د ژوند، مینې او قضاء د پوهیدو لپاره د تلپاتې بشري هڅې سمبول دی. د هغه خلاقیت لا هم الهام اچوي او په زرګونو کلونو کې د لوستونکو په زړونو او ذهنونو کې نښه ساتي.