تاریخی انcyclopedia
کنفوشی (۵۵۱–۴۷۹ کاله مخکې له میلاد) — د چین مشهور فلسفي دی، چې د هغه زده کړه د ختیځ فلسفې او کلتور باندې ستر اغیز کړی دی. د هغه اخلاقي، ټولنیز عدالت او شخصي مسؤلیت په اړه نظریې تر نن ورځې پورې مهمې پاتې دي.
کنفوشی په هغه وخت کې زېږېدلی و کله چې چین د سیاسي جدا جدا کیدو او ټولنیزو بدلونونو په حالت کې و. په دې وخت کې ډیری امارتونه د واک لپاره جنګېدل، چې له امله یې ګډوډي او ناپایداري رامنځته شوه. کنفوشی هڅه کوله چې د نظم او هارموني بېرته استولو لارې ومومي.
د کنفوشی زده کړه د څو کلیدي اصولو پراساس ده:
رین د کنفوشی په فلسفه کې مرکزي مفهوم دی. دا د مهربانۍ او شفقت په اړه تصور دی، چې باید د خلکو ترمنځ په اړیکو کې څرګند شي. کنفوشی باید وویل، چې یوازې مهرباني کولای شي په ټولنه کې هارموني رامنځته کړي.
"که ستاسو په زړه کې مهرباني نه وي، تاسو څنګه د righteousness په اړه خبرې کولی شئ؟" — کنفوشی
لی د چلند قوانینو سره تړاو لري، چې د بشري تعاملاتو بنسټ جوړوي. دا قواعد د رسمي مراسمو او ورځنۍ نورمونو دواړه په ګډون کیږي. د لی رعایت کول د ټولنیز ثبات او د مشرانو ته احترام ته وده ورکوي.
شیاو، یا د والدینو درناوی، په کنفوشین فلسفه کې یو ځانګړی ځای لري. کنفوشی فکر کاوه چې د والدینو احترام د نیک کردار انسان جوړولو بنسټ دی. دا احترام د زاړه نسل او ن ancestors نیکونو ته هم پراخیږي.
چون د وفادارۍ او ژمنې معنی لري. دا کیفیت د شخصي اړیکو کې مهمه برخه لري، که هغه په کورنۍ، ملګرتیا یا کار کې وي. کنفوشی ټینګار کاوه چې د خپلو مسؤلیتونو ترسره کول او د ژمنو سره وفاداري د ټولنې ترمنځ د باور د پیاوړتیا لامل کیږي.
د کنفوشی زده کړه د چین د کلتور او فلسفې د جوړولو بنسټ شوه. د پېړیو په اوږدو کې، د هغه نظریې په تعلیمي سیستم، دولتي ادارو او ټولنیزو کړنو کې مدغم شوي. کنفوشینزم د اخلاقي او اخلاقی چلند لپاره لارښود شو، چې د سیاست، اقتصاد او خانوادوي اړیکو په څېر په مختلفو برخو کې اغیزه لري.
سره له دې چې د کنفوشی زده کړه په خپل وخت کې وده کړې، دا لاهم د مدرن ټولنې په اړه اغیزه لري. د کنفوشین نظریې د اخلاق، تعلیم او ټولنیز مسؤلیت په اړه نن ورځ په نړۍ کې په ګڼو هېوادونو کې مهمه دي. د دې فلسفې سره د خلکو د پاملرنې بیا رامنځته کول په تېرو څو لسیزو کې ښیي چې د کنفوشی زده کړه د هغو خلکو د زړونو کې ځواب مومي چې د هارموني او پوهې په لټه کې دي.
کنفوشی یو شتمني میراث پریښود، چې د دوو زرو کلونو لپاره خلکو ته الهام ورکوي. د انسانیت په اړه د هغه نظریات، د دودونو احترام او ټولنیز نظم د هارمونیک ټولنې د جوړیدو لپاره بنسټ جوړوي. د کنفوشی زده کړه موږ ته زده کوي چې هر یوه زموږ څخه کولی شي د یو غوره نړۍ په جوړولو کې برخه واخلي.