تاریخی انcyclopedia
سیمون بولیوار (۱۷۸۳–۱۸۳۰) — یوه مشهوره سیاسي او نظامي مشره، چې د لاتینې امریکا د هسپانوي استعماري واکمنۍ څخه د آزادۍ په پروسه کې کلیدي رول لوبولی دی. د هغه ژوند او فعالیتونه د ډیری هیوادونو پر برخلیک باندې عمیق تاثیر درلود، او د هغه میراث تر اوسه پورې مهم دی.
سیمون بولیوار په ۲۴ جولای ۱۷۸۳ کال کې په کاراکاس، وینزویلا کې د یو شتمن کورنۍ په منځ کې زیږیدلی. د هغه ماشومتوب د شتمنۍ په فضاء کې تیریدو، خو له لومړۍ جنسیت څخه یې د ضایع کیدو تلخ شیبه سره مخامخ شو: د هغه والدین هغه مهال وفات شول کله چې هغه یوازې نهه کاله عمر درلود. وروسته له دې، هغه په اروپا کې زده کړې وکړې، چیرې چې د روشنفکرۍ نظریاتو شاهد و، چې د هغه په نړیوال نظر باندې حیرانونکې اغیزه لرله.
په ۱۸۰۷ کال کې، بولیوار وینزویلا ته راستون شو، او په ۱۸۱۰ کال کې، کله چې د آزادۍ لپاره مبارزه پیل شوه، هغه انقلابي غورځنګ ته ورغی. هغه ژر تر ژره احترام ترلاسه کړ او د غښتلو قوماندانانو په ډله کې یې ځای ونيو.
په ۱۸۱۰ کال کې، بولیوار د لومړۍ وینزویلا جمهوريت له بنسټګرو څخه شو. مګر جمهوري حکومت د هسپانوي استعماري ځواکونو له خوا له سختې ځواب سره مخ شو، او ډیر ژر جمهوریت له منځه لاړه. دا د بولیوار مخ نیولی نه و؛ هغه د جګړې په دوام کې پاتې شو، حتی کله چې د هغه ژوند په خطر کې وو.
بولیوار په مختلفو هیوادونو کې د څو نظامي کمپاینونو مشري وکړه، چې پکې کولمبیا، ایکوادور، پرو او بولیویا شامل دي. هغه یوازې نظامي مشر نه و، بلکې یو پالیسي جوړونکی هم و چې د هسپانوي واکمنۍ پر وړاندې د هیوادونو یوځای کولو اړتیا درک کوله.
«موږ باید د د bears په څیر شو: جګړه وکړو، تر څو چې ولې راولو». — سیمون بولیوار
د کامیاب کمپاینونو وروسته، بولیوار د لوی کولمبیا ولسمشر شو — یوه متحد دولتي چې اوسنی کولمبیا، وینزویلا، ایکوادور او پاناما پکې شامل دي. هغه د یوه آزاد قاره جوړولو ارمان درلود، چې له استعماري نفوذ څخه پاک وي، او د سیمه ییزو مډرنې او دیموکراتیزیشن لپاره ګڼ شمېر اصلاحات ترسره کړل.
بولیوار د نوي اساسي قانون په جوړولو کار وکړ، مګر د داخلي شخړو او سیاسي مخالفتونو سره مخ شو. ډیری خلکو هغه ډیر حقوقي بللی، چې د نارضایتي او د هغه په شاوخوا کې د جلا کولو د زیاتوالي سبب شو.
سره له دې چې هغه ګڼې لاسته راوړنې لرلې، بولیوار نه شو کولی چې هیواد یو، وساتي. په ۱۸۳۰ کال کې، هغه له ټولو پوستونو استعفی ورکړه او کډوال شو. هغه د ۱۸۳۰ کال د دسمبر په ۱۷ نیټه په سانتیاګو دی ګویایکیل، ایکوادور کې مړ شو. د هغه د آزادۍ او خپلواکۍ نظریات د لاتینې امریکا او د هغې د پولو څخه بهر خلکو ته الهام ورکوي.
سیمون بولیوار د آزادۍ او خپلواکۍ د مبارزې سمبول شو. د هغه ژوند او فعالیتونه په موفقیتونو او غمونو کې تیریږي، او د هغه نوم د لاتینې امریکا په انقلابي غورځنګ کې د سینونیم په څیر معتبر دی. نن ورځ هغه د ډیر هیوادونو لخوا د ملي ښاغلي په توګه ستاینه کیږي، او د هغه یاد د یادګارونو او سړکونو نومونو کې ژوندی دی.
سیمون بولیوار یوازې تاریخې شخصیت نه دی، بلکې د آزادۍ د روح او د انساني حقونو د مبارزې تجسم دی. د هغه ژوند مسیر او نظریات نوي نسلونو ته الهام ورکوي، او د هغه تاثیر په ټوله نړۍ کې حس کیږي.