دانشنامه تاریخی
جنگ سی ساله (1618–1648) یکی از مهم‌ترین و ویرانگرترین درگیری‌ها در تاریخ اروپا به شمار می‌رود. در این درگیری، بسیاری از کشورها، از جمله دانمارک شرکت داشتند. این جنگ به زندگی سیاسی، مذهبی و اجتماعی اروپا آسیب رساند و دانمارک نقش مهمی در آن ایفا کرد. در ادامه به بررسی دقیق‌تر علل، رویدادها و پیامدهای شرکت دانمارک در جنگ سی ساله خواهیم پرداخت.
دلایل اصلی جنگ سی ساله به تقابل میان کشورهای کاتولیک و پروتستان در اروپا مربوط می‌شود. در قرن شانزدهم، اصلاحات و ضد اصلاحات شکاف‌های مذهبی عمیقی را در اروپا ایجاد کرد که پایه‌گذار بسیاری از درگیری‌ها شد. تضادهای داخلی در امپراتوری مقدس روم و مبارزه برای قدرت میان سلسله‌های مختلف کاتالیزور جنگ شدند.
دانمارک به عنوان یک کشور پروتستان، زمانی که پادشاه کریستین IV (1588–1648) فرصتی برای گسترش نفوذ کشورش در قاره مشاهده کرد، در این درگیری‌ها درگیر شد. وضعیت با اقدامات تهدیدآمیز کشورهای کاتولیک، به ویژه اتریش و اسپانیا، وخیم‌تر شد و دانمارک را وادار به اقدام در راستای دفاع از پروتستان‌ها و تقویت مواضع خود کرد.
در سال 1625، دانمارک به طور رسمی به جنگ سی ساله در کنار نیروهای پروتستان پیوست. کریستین IV تلاش کرد تا از حامیان پروتستان خود حمایت کند و از تقویت نیروهای کاتولیک که ممکن بود برای پادشاهی او تهدیدی ایجاد کنند، جلوگیری کند. در این زمان، او یک ارتش کوچک را جمع‌آوری کرد، که با این حال، برای انجام عملیات‌های نظامی وسیع آماده نبود.
عملیات‌های اولیه ارتش دانمارک نسبتاً موفقیت‌آمیز بودند و توانستند چندین شهر و قلعه را در شمال آلمان تسخیر کنند. اما با گذشت زمان، وضعیت دانمارک رو به وخامت رفت. اصلی‌ترین مخالف دانمارک در جنگ آلبرشت فون والنشتاین، فرمانده بااستعدادی بود که رهبری ارتش کاتولیک‌های امپراتوری مقدس روم را به عهده داشت و به یکی از بازیگران کلیدی در این درگیری تبدیل شد.
نبردها میان نیروهای دانمارکی و کاتولیک‌ها در مناطق مختلف آلمان رخ داد. در سال 1626، نبرد کلیدی در لوترا اتفاق افتاد که در آن ارتش دانمارک شکست سختی را متحمل شد. آلبرشت فون والنشتاین از تاکتیک‌هایی استفاده کرد که به او اجازه می‌داد به طور مؤثر در برابر نیروهای دانمارکی مقاومت کند. این شکست به یک نقطه عطف در جنگ تبدیل شد و مواضع دانمارک را به شدت تضعیف کرد.
در سال 1629، کریستین IV مجبور به امضای صلح آلتیناوس شد که به جنگ‌های میان دانمارک و لیگ کاتولیک پایان داد. دانمارک از مناطق قابل توجهی، از جمله بنادر تجاری مهم و زمین‌ها، محروم شد که به شدت نفوذ او را در منطقه کاهش داد. این توافق همچنین حکم به توقف حمایت از پروتستان‌ها توسط دانمارک می‌کرد که تأثیر منفی بر نقش این کشور در اروپا داشت.
پس از شکست در جنگ، دانمارک در انزوا قرار گرفت و نتوانست به طور مؤثر در مسائل اروپایی شرکت کند. کریستین IV، که از نتایج جنگ ناامید شده بود، بر سیاست داخلی و بازسازی اقتصاد کشور تمرکز کرد. در این زمان، دانمارک قربانی درگیری‌های داخلی شد که توسعه آینده آن را دشوارتر کرد.
با این حال، جنگ سی ساله به تغییرات بلندمدت در نقشه سیاسی اروپا منجر شد. شکست دانمارک نفوذش را تضعیف کرد، اما همچنین فرصت‌های جدیدی برای دیگر کشورهای پروتستان مانند سوئد ایجاد کرد. در نهایت، این امر به تغییر توازن قدرت در شمال اروپا و افزایش نفوذ پادشاهی سوئد منجر شد.
شرکت دانمارک در جنگ سی ساله تأثیر زیادی بر توسعه فرهنگی و اجتماعی کشور گذاشت. جنگ به خسارات قابل توجهی در میان جمعیت، ویرانی زیرساخت‌ها و افول اقتصادی منجر شد. علاوه بر این، تخریب‌ها و رنج‌های ناشی از درگیری، احساسات ضد کاتولیکی را در میان جمعیت پروتستان دانمارک تشدید کرد.
کریستین IV با هدف بازسازی کشور، از هنر و فرهنگ حمایت کرد که در نهایت به زنده‌نگه‌داشتن فرهنگ دانمارکی در سال‌های بعد منجر شد. حمایت از علم و آموزش یکی از اولویت‌های حکومت او شد و این موضوع به توسعه زبان و ادبیات دانمارکی کمک کرد که بعدها تأثیر عمیقی بر پیشرفت فرهنگی کشور داشت.
جنگ سی ساله یک درگیری پیچیده و چندوجهی بود که دانمارک نقش مهم و در عین حال مبهمی در آن ایفا کرد. با وجود موفقیت‌های اولیه، کشور خسارات جدی را متحمل شد و با چالش‌هایی مواجه گردید که آینده‌اش را تعیین کرد. مشارکت در جنگ به یک نقطه عطف برای دانمارک تبدیل شد که تأثیری عمیق بر سیاست داخلی و خارجی، فرهنگ و جامعه آن گذاشت.