دانشنامه تاریخی
لامپ روغنی — یکی از نخستین منابع مصنوعی نور است که زندگی انسان‌ها را به‌طور قابل توجهی تغییر داد. تاریخچه آن به هزاران سال قبل برمی‌گردد و نخستین اشاره به این دستگاه به قرن ششم پیش از میلاد مربوط می‌شود. اختراع لامپ روغنی تأثیر عظیمی بر توسعه تمدن بشری گذاشت و امکان گسترش زمان فعالیت انسان‌ها را پس از غروب خورشید فراهم کرد.
لامپ‌های روغنی به‌نظر می‌رسد در دنیای باستان اختراع شده‌اند و اشکال و ساختارهای مختلفی داشته‌اند. نخستین نسخه در مصر باستان ساخته شد. این دستگاه از روغن‌های گیاهی یا حیوانی به‌عنوان سوخت استفاده می‌کرد. مشعل‌ها و شمع‌ها که پیش از آن استفاده می‌شدند، کارایی کمتری داشتند و سریعاً می‌سوزند، در حالی که لامپ‌های روغنی منبع نوری بادوام‌تر و پایدارتری را فراهم می‌کردند.
لامپ روغنی کلاسیک از یک مخزن روغن، فتیله و منبع آتش‌زا تشکیل شده است. فتیله معمولاً از مواد بافتی ساخته می‌شد که روغن را جذب می‌کرد و در مخزن قرار می‌گرفت. پس از آتش زدن فتیله، روغن به‌تدریج تبخیر و می‌سوزد و نوری تولید می‌کند. مهم است که توجه داشته باشیم که ساختار لامپ‌های روغنی از اشکال ساده ساخته شده از سفال تا مکانیزم‌های پیچیده‌تر که از فلزاتی مانند برنز یا نقره ساخته شده‌اند متغیر بود.
با گذشت زمان، ساختار لامپ‌های روغنی بهبود یافت. در قرون وسطی، لامپ‌ها در اروپا و منطقه شرقی مدیترانه بیشتر متداول شدند. فرهنگ‌های مختلف نسخه‌های خاصی از این دستگاه را توسعه دادند. به‌عنوان مثال، رومانیایی‌های باستان از لامپ‌هایی با عناصر تزئینی استفاده می‌کردند که نه تنها به‌عنوان منابع نور بلکه به‌عنوان آثار هنری نیز عمل می‌کردند.
لامپ‌های روغنی نه تنها در خانه‌ها بلکه در مکان‌های عمومی، از جمله معابد، تئاترها و خیابان‌ها استفاده می‌شدند. در برخی فرهنگ‌ها، آنها حتی معنای مذهبی داشتند و در زمان جشن‌ها یا مراسم مورد استفاده قرار می‌گرفتند. مردم شروع به استفاده از لامپ‌ها برای روشن کردن خانه‌های خود کردند که به توسعه زندگی اجتماعی در شب کمک کرد و امنیت و راحتی را افزایش داد.
لامپ‌های روغنی به یک نماد مهم از نور و دانش تبدیل شده‌اند. در سنت‌های مذهبی، آنها اغلب با روشنایی و نور الهی همبسته بودند. در فرهنگ‌های مختلف می‌توان نشانه‌های زیادی از لامپ‌های روغنی را در هنر و ادبیات مشاهده کرد که اهمیت آنها را برای بشریت و تأثیرشان بر فرهنگ و فلسفه نشان می‌دهد.
با اختراع برق در قرن نوزدهم، لامپ‌های روغنی به‌تدریج از اهمیت خود افتادند. نور الکتریکی به‌مراتب ایمن‌تر، مؤثرتر و راحت‌تر بود. با این حال، لامپ‌های روغنی هنوز در برخی زمینه‌ها، مانند کمپینگ، استفاده می‌شوند و می‌توانند به‌عنوان عناصر طراحی و عتیقه نیز مورد استفاده قرار گیرند.
امروز، لامپ‌های روغنی دوباره به عنوان عناصر دکوری و وسایلی برای ایجاد جو رمانتیک محبوبیت پیدا کرده‌اند. تولیدکنندگان تنوع زیادی از لامپ‌ها با شکل‌ها و سبک‌های مختلف ارائه می‌دهند که می‌توانند به‌عنوان یک عنصر برجسته در دکوراسیون داخلی عمل کنند. هنرمندان همچنین محصولات منحصر به فردی را ایجاد می‌کنند که زیبایی و ظرافت این دستگاه باستانی را به نمایش می‌گذارد.
لامپ روغنی فقط یک منبع نور نیست، بلکه یک عنصر مهم در تاریخ بشری است. آن زندگی روزمره انسان‌ها را تغییر داد و اثری در فرهنگ و هنر برجای گذاشت. با وجود پیشرفت‌های فناوری، لامپ‌های روغنی همچنان کنجکاوی و تحسین را برمی‌انگیزاند و تاریخ آنها بخشی مهم از میراث ما باقی می‌ماند.