دانشنامه تاریخی
زبان کارتاژ، که به عنوان زبان فنیقی نیز شناخته میشود، نوعی از زبان فینیقی بود که در شهر باستانی کارتاژ و مستعمرات آن در شمال آفریقا و دیگر مناطق مدیترانه استفاده می‌شد. این زبان نقش مهمی در فرهنگ و اداره کارتاژ داشت و حتی پس از سقوط آن نیز ادامه داشت. در این مقاله به بررسی منشأ، توسعه، ساختار و میراث زبان کارتاژ خواهیم پرداخت.
زبان کارتاژ از زبان فینیقی که به گروه زبان‌های سامی تعلق دارد، نشأت گرفت. فینیقی‌ها که در قرن نهم پیش از میلاد کارتاژ را تأسیس کردند، زبان و خط خود را با خود آوردند. در ابتدا، زبان کارتاژ عمدتاً برای تجارت و برقراری ارتباط بین مستعمرات استفاده می‌شد.
با گذشت زمان، این زبان تحت تأثیر گویش‌ها و زبان‌های محلی که کارتاژ با آن‌ها تعامل داشت، توسعه یافت. این امر منجر به شکل‌گیری گویش کارتاژی شد که شامل واژه‌ها و عبارات منحصر به فرد بود و همچنین ویژگی‌های تلفظ خاصی داشت.
زبان کارتاژ از الفبای فینیقی استفاده می‌کرد که یکی از نخستین الفباهای فونتیک در تاریخ به شمار می‌رفت. الفبا شامل ۲۲ حرف بود و نشانه‌هایی برای واکه‌ها نداشت. این موضوع مشکلاتی را در تفسیر متون ایجاد می‌کرد، زیرا بسیاری از واژه‌ها می‌توانستند بسته به بافت معنای متفاوتی داشته باشند.
نوشته‌هایی وجود دارد که به زبان کارتاژ نوشته شده‌اند و در کاوش‌های باستان‌شناسی مختلف، از جمله استل‌ها، قبرها و یادبودهای مذهبی، کشف شده‌اند. این یافته‌ها منابع مهمی برای مطالعه زبان و فرهنگ کارتاژ به حساب می‌آیند.
زبان کارتاژ، مانند سایر زبان‌های سامی، به ساختار ریشه‌ای شناخته میشود، جایی که معنا از ریشه‌ای متشکل از سه کنسنت تشکیل میشود. تغییرات در واکه‌ها و افزودن پیشوندها و پسوندهای مختلف به تولید واژه‌ها و اشکال جدید کمک می‌کرد.
نحو زبان کارتاژ به طور قابل توجهی مشابه زبان فینیقی است و نظم‌های اصلی مبتنی بر فاعل و فعل اغلب در آن مشاهده میشود. با این حال، زبان کارتاژ به طور مستقل توسعه یافته و ویژگی‌های گرامری منحصر به فرد خود را به دست آورده است.
واژه‌نامه زبان کارتاژ بسیار متنوع بود و فرهنگ، دین و زندگی روزمره کارتاژی‌ها را منعکس می‌کرد. در این زبان، واژه‌های قرضی از زبان‌های دیگر، از جمله بربری، یونانی و لاتین وجود داشت که نشان‌دهنده تعامل فعال کارتاژ با دیگر ملت‌ها است.
برخی از واژه‌ها و عبارات مرتبط با تجارت، دین و کشاورزی نیز در جامعه کارتاژی اهمیت خاصی داشتند. به عنوان مثال، واژه‌های مرتبط با دریانوردی و تجارت برای شهری که به خاطر موقعیت تجاری خود شکوفا شده بود، اهمیت ویژه‌ای داشتند.
دین نقش مرکزی در زندگی کارتاژی‌ها داشت و زبان کارتاژ برای بیان اعتقادات و مراسم آن‌ها استفاده می‌شد. این زبان در متون مرتبط با عبادت خدایان، از جمله خدای مولوخ که قربانی‌هایی به او تقدیم می‌شد، به کار می‌رفت.
متون مذهبی به زبان کارتاژ شامل دعاها، افسون‌ها و توصیف‌های مراسمی بود که اهمیت آداب و رسوم مذهبی و سنت‌ها را نشان می‌داد. این متون منابع مهمی برای درک زندگی روحانی کارتاژی‌ها به شمار می‌آیند.
پس از سقوط کارتاژ در سال ۱۴۶ پیش از میلاد و تخریب آن توسط رومیان، زبان کارتاژ به تدریج اهمیت خود را از دست داد. رومیان زبان لاتین را معرفی کردند که به زبان اصلی اداره و فرهنگ در منطقه بدل شد. با ناپدید شدن فرهنگ کارتاژی، زبان نیز به تدریج فراموش شد.
با این حال، برخی از عناصر زبان کارتاژ ممکن است در گویش‌ها و زبان‌های محلی، به ویژه در بربری‌ها، که در این منطقه توسعه یافته‌اند، حفظ شده باشد. با این وجود، به عنوان یک زبان مستقل، زبان کارتاژ دیگر وجود نداشت.
میراث زبان کارتاژ همچنان توجه تاریخ‌نگاران و زبان‌شناسان را جلب می‌کند. هرچند که این زبان در سنت شفاهی حفظ نشده، یافته‌های باستان‌شناسی حاوی نوشته‌هایی به زبان کارتاژ اطلاعات ارزشمندی درباره زبان، فرهنگ و جامعه کارتاژ ارائه می‌دهد.
مطالعه زبان کارتاژ به درک بهتر تعاملات فرهنگ‌های مختلف مدیترانه‌ای کمک می‌کند و همچنین نشان می‌دهد چگونه زبان‌ها و ملت‌ها در طول قرن‌ها بر یکدیگر تأثیر گذاشته‌اند.
زبان کارتاژ به عنوان یک عنصر مهم از تمدن باستان، آثار خود را در تاریخ زبان و فرهنگ به جا گذاشت. با وجود ناپدید شدن آن، میراث این زبان همچنان در مطالعات تمدن‌های باستانی و تعاملات آنان زنده است. درک زبان کارتاژ اجازه می‌دهد تا فرآیندهای پیچیده تاریخی که دنیای باستان را شکل داده است، عمیق‌تر فهمیده شود.