دانشنامه تاریخی
زبان خمری، که به عنوان زبان خمری نیز شناخته می‌شود، زبانی است که ساکنان امپراتوری خمری، یکی از مهم‌ترین تمدن‌های جنوب شرق آسیا به آن صحبت می‌کردند و می‌نوشتند. زبان خمری بخشی از خانواده زبانی آوستروآسیایی است و هنوز هم زبان رسمی کامبوج است.
زبان خمری حدوداً از قرن اول میلادی شروع به شکل‌گیری کرد و اولین نوشته‌های آن به قرن هشتم مربوط می‌شود. با توسعه امپراتوری خمری، زبان دستخوش تغییرات زیادی شد و تحت تأثیر سانسکریت و پالی قرار گرفت. این تأثیر در واژه‌نامه و همچنین در خط مشهود است.
خط زبان خمری بر اساس سیستم براهمی است. الفبای مدرن خمری از 33 حرف بی‌صدا و 23 حرف صدادار تشکیل شده است. این خط در طول قرن‌ها توسعه یافته است و هنوز هم برای نوشتن زبان خمری استفاده می‌شود. خط همچنین نقش مهمی در متون مذهبی و ادبیات ایفا می‌کند.
زبان خمری نه تنها وسیله‌ای برای ارتباط بود، بلکه به ابزاری مهم برای حفظ فرهنگ، تاریخ و سنت‌های خمری تبدیل شد. متون تاریخی مهمی، مانند «رامایانا» و «ماهابهاراتا»، به زبان خمری تطبیق شده‌اند که به گسترش دانش و ایده‌ها کمک کرده است.
در حال حاضر زبان خمری زبان رسمی کامبوج است و در آموزش، رسانه و نهادهای دولتی استفاده می‌شود. این زبان همچنین به طور گسترده‌ای در سنت شفاهی، از جمله فولکلور و داستان‌های عامیانه، مورد استفاده قرار می‌گیرد. زبان خمری همچنان در حال توسعه است و خود را با نیازهای مدرن و تأثیر جهانی‌سازی تطبیق می‌دهد.
لهجه‌های مختلفی از زبان خمری وجود دارد، از جمله لهجه شمالی، جنوبی و غربی. این لهجه‌ها می‌توانند از نظر تلفظ و واژگان به طور قابل توجهی متفاوت باشند، اما همه آنها بر اساس یک سیستم گرامری واحد هستند. تنوع لهجه‌ها منعکس‌کننده تفاوت‌های فرهنگی و تاریخی در مناطق مختلف کامبوج است.
زبان خمری تحت تأثیر زبان‌هایی مانند تایلندی، فرانسوی و انگلیسی قرار گرفته است. این واژه‌گیری‌ها غالباً مربوط به فناوری، فرهنگ و ارتباطات مدرن هستند. با این وجود، زبان خمری همچنان ویژگی‌ها و هویت منحصربه‌فرد خود را حفظ کرده است.
ادبیات خمری تاریخ غنی‌ای دارد، که از زمان‌های باستان تا حال حاضر ادامه دارد. آثار مهمی چون شعرهای حماسی و داستان‌های عامیانه وجود دارند که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شوند. نویسندگان معاصر خمری به طور فعال از این زبان برای انعکاس زندگی، فرهنگ و سنت‌های مردم خود استفاده می‌کنند.
در کامبوج برنامه‌هایی برای حفظ و توسعه زبان خمری وجود دارد. درس‌های زبان خمری در برنامه تحصیلی مدارس گنجانده شده‌اند که موجب گسترش این زبان در بین جوانان می‌شود. مهم است که توجه داشته باشیم که تلاش‌های حفظ زبان شامل حمایت از لهجه‌ها و سنت‌های محلی نیز می‌شود.
زبان خمری فقط یک وسیله ارتباطی نیست، بلکه جزء مهمی از هویت فرهنگی مردم کامبوج است. توسعه و حفظ آن نقش کلیدی در شکل‌گیری آینده کشور ایفا می‌کند. مطالعه عمیق زبان امکان فهم تاریخ غنی و فرهنگ مردم خمری را فراهم می‌سازد و به درک و احترام بهتر به تنوع کمک می‌کند.