دانشنامه تاریخی
اقتصاد امپراتوری موریya (۳۲۲–۱۸۵ قبل از میلاد) یکی از پیچیده‌ترین و در حال توسعه‌ترین اقتصادها در زیرقاره هند بود. این امپراتوری که توسط چندراگوپتا موریya تأسیس شد و در دوران فرمانروایی آشوکا به اوج خود رسید، ترکیبی از عناصر کشاورزی، صنایع دستی و تجارت بود که باعث رفاه اقتصادی‌اش شد.
بخش عمده‌ای از اقتصاد موریya مبتنی بر کشاورزی بود. بخش بزرگی از جمعیت به زراعت مشغول بودند که این امر تأمین غذا را نه تنها برای مردم محلی بلکه برای ارتش نیز امکان‌پذیر می‌کرد. محصولات اصلی کشاورزی شامل:
برای افزایش بهره‌وری، روش‌های مختلف آبیاری مانند کانال‌ها و مخازن آب استفاده می‌شد. جمعیت روستایی همچنین به دام‌پروری مشغول بودند و گاوها، گوسفندها و بزها پرورش می‌دادند.
تجارت نقش مهمی در اقتصاد امپراتوری داشت. به‌دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش، هند به یک گره مهم برای تجارت بین‌المللی تبدیل شد. مسیرهای تجاری اصلی زیرقاره هند را با مناطق دیگر مانند:
تجارت هم به‌صورت زمینی و هم دریایی انجام می‌شد. شهرهای تجاری اصلی مانند پتالیپوترا، اودجیان و تکسیلا به مراکز فعالیت اقتصادی تبدیل شدند. بازرگانان کاروان‌های تجاری را سازماندهی می‌کردند که کالاها را به مسافت‌های طولانی منتقل می‌کردند.
صنایع دستی نیز نقش مهمی در اقتصاد داشتند. صنایع مختلفی توسعه یافتند، از جمله:
هنرمندان اغلب به اتحادیه‌هایی می‌پیوستند که کیفیت محصولات را کنترل کرده و از منافع اعضای خود حمایت می‌کردند.
برای حفظ مدیریت مؤثر و تأمین امنیت امپراتوری، دولت از کشاورزان، بازرگانان و صنعتگران مالیات جمع‌آوری می‌کرد. مالیات‌ها برای تأمین مالی ارتش، پروژه‌های دولتی و زیرساخت‌های اجتماعی استفاده می‌شد.
انواع اصلی مالیات شامل:
دولت همچنین قیمت‌گذاری بر روی کالاهای اصلی را کنترل می‌کرد که موجب حفظ ثبات در بازار می‌شد.
امپراتوری موریya سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در توسعه زیرساخت‌ها صورت داد. ایجاد جاده‌ها و مسیرهای ارتباطی نه تنها به تجارت بلکه به جابجایی نیروها نیز کمک می‌کرد که امنیت دولت را تقویت می‌نمود.
جاده‌هایی مانند مسیر تجاری بزرگ، شهرهای مهم را به هم متصل کرده و تعامل اقتصادی را تسهیل می‌کرد. در این جاده‌ها ایستگاه‌های استراحت و تجارت ساخته شده بود که سفرها را ایمن‌تر و راحت‌تر می‌کرد.
اقتصاد امپراتوری همچنین به زندگی فرهنگی وابستگی نزدیک داشت. توسعه تجارت و صنایع دستی به تبادل ایده‌ها و فرهنگ‌ها کمک می‌کرد که باعث غنی‌تر شدن جامعه هندی می‌شد. ظهور کالاها و تکنولوژی‌های جدید به رشد شهرها و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کرد.
آشوکا، به عنوان یک حاکم، به رفاه زیر دستان خود توجه داشت. او به ساخت تأسیسات عمومی مانند چاه‌ها، جاده‌ها و معابد کمک کرد که زیرساخت‌ها را بهبود بخشید و دسترسی به منابع را تأمین کرد.
اقتصاد امپراتوری موریya متنوع و پویا بود. با تکیه بر کشاورزی، تجارت و صنایع دستی، این اقتصاد موجب شکوفایی دولت و تبادل فرهنگی شد. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و مالیات‌گذاری امکان ایجاد یک دولت متمرکز قوی را فراهم کرد که بر تاریخ هند تأثیر گذاشت. میراث این دوره هنوز هم بر زندگی اقتصادی و فرهنگی کشور تأثیرگذار است.