دانشنامه تاریخی
افلاطون (حدود 427–347 سال قبل از میلاد) — یکی از بزرگترین فیلسوفان باستان، بنیان‌گذار آکادمی در آتن، اولین مؤسسه آموزشی شناخته‌شده در جهان غرب. آثار او طیف وسیعی از موضوعات را شامل می‌شود، از جمله متافیزیک، اخلاق، سیاست، زیبایی‌شناسی و اپیستمولوژی (نظریه شناخت).
افلاطون در یک خانواده ثروتمند و اشرافی به دنیا آمد. سال‌های اولیه او هم‌زمان با زمان ناآرامی‌های سیاسی و اجتماعی در آتن بود، که تأثیر قابل توجهی بر نظرات فلسفی او گذاشت. پس از مرگ سقراط، که معلم او شد، افلاطون شروع به توسعه ایده‌های خود کرد و به چالش کشیدن تصورات سنتی اخلاق و حقیقت پرداخت.
یکی از مفاهیم کلیدی افلاطون نظریه ایده‌ها (یا اشکال) است. به زعم او، جهانی که ما می‌بینیم تنها انعکاسی از یک جهان ایده‌ای ایده‌آل و کامل‌تر است. این ایده‌ها تغییر ناپذیر و ابدی هستند، در حالی که جهان فیزیکی در معرض تغییر و نابودی قرار دارد.
افلاطون ادعا می‌کرد که هر پدیده خاص در جهان ما دارای یک ایده است که شکل ایده‌آل آن است. به عنوان مثال، تمام دایره‌هایی که می‌بینیم نسخه‌های ناقص از دایره ایده‌آل هستند که در جهان ایده‌ها وجود دارد. این نظریه تجسدی از جست‌وجوی حقیقت مطلق و درک است، که عنصر مرکزی فلسفه او محسوب می‌شود.
در اثر خود "جمهوریت" افلاطون مفهوم عدالت و دولت ایده‌آل را بررسی می‌کند. او جامعه را به سه طبقه تقسیم می‌کند: حاکمان، نگهبانان و تولیدکنندگان. حاکمان، که دارای حکمت فلسفی هستند، باید جامعه را اداره کنند، زیرا آنها قادر به دیدن اشکال واقعی عدالت و خوبی هستند.
«عدالت هماهنگی است، زمانی که هر کس نقش خود را در جامعه ایفا می‌کند».
افلاطون اعتقاد داشت که فضیلت شناخت است و بدی ناآگاهی. به نظر او، اگر شخصی بداند که چه چیزی خوب است، حتماً به درستی عمل خواهد کرد. این بیان با ایده او ارتباط دارد که درک واقعی به رفتار درست منجر می‌شود.
افلاطون بر اهمیت آموزش به عنوان وسیله‌ای برای دستیابی به حکمت و فضیلت تأکید می‌کرد. او بر این باور بود که تربیت صحیح می‌تواند به تولید شهروندان نیکو و در نتیجه به ایجاد یک جامعه عادلانه منجر شود. در "جمهوریت" او برنامه‌ای آموزشی را توصیف می‌کند که شامل مطالعه موسیقی، ورزش و فلسفه است.
فلسفه افلاطون تأثیر زیادی بر تفکر غربی گذاشته است. ایده‌های او درباره ماهیت واقعیت، شناخت و اخلاق توسط بسیاری از فیلسوفان، از جمله ارسطو، نئوفلاطونی‌ها و اندیشمندان قرون وسطی توسعه و بازاندیشی شده است. افلاطون همچنین بر توسعه الهیات مسیحی، به ویژه در مسائل مربوط به ماهیت خدا و ایده خوب تأثیر گذاشت.
امروز افلاطون همچنان یک شخصیت کلیدی در مطالعه فلسفه است. آثار او در دانشگاه‌ها در سراسر جهان مطالعه می‌شود و ایده‌های او همچنان بحث و تنش برانگیز است. افلاطون سمبل جست‌وجوی دانش و حقیقت است و گفت‌وگوهای او پایه‌گذار بسیاری از مباحث فلسفی مدرن است.
افلاطون نه تنها یک فیلسوف بزرگ بلکه یک رهبر فرهنگی و معنوی است که ایده‌های او همچنان شکل‌دهنده درک ما از جهان و انسان در آن است. فلسفه او الهام‌بخش جست‌وجوی دانش واقعی و درک است، که او را امروزه نیز مرتبط و مهم می‌سازد.