ऐतिहासिक विश्वकोश
कार्ल XII, 1697 ते 1718 या काळासाठी स्वीडनचा राजा, आपल्या काळातील सर्वात उल्लेखनीय राजांपैकी एक आहे, तसेच तो एक अत्यंत वादग्रस्त राजाही आहे. तो 17 जून 1682 मध्ये स्टॉकहोममध्ये राजा कार्ल XI आणि त्याची पत्नी, राजकन्या उल्रिका एलेनोराच्या कुटुंबात जन्मला. लहान वयापासून कार्लने लष्करी बाबींच्या प्रति खुशाली दर्शवली, ज्याने शेवटी त्याच्या राजवतिलभुगती आणि स्वीडनच्या भविष्यावर प्रभाव टाकला.
1697 मध्ये आपल्या वडिलांच्या मृत्यूनंतर कार्ल XII फक्त 15 वर्षांच्या वयात मुकुटधारी झाला. आपल्या शासकीय काळाच्या सुरुवातीच्या काळात त्याला अनेक आव्हानांचा सामना करावा लागला. स्वीडन उत्तर युद्धात (1700-1721) रूस, डेनमार्क आणि पोलंडविरुद्ध गुंतला, जे त्याच्या राजकारणात ठरवणारे घटक बनले. कार्ल XII, महत्त्वाकांक्षी आणि योद्धावतार असा राजा, त्यानं युद्धाची सक्रिय नेत्रुत्व घेण्याचा निर्णय घेतला.
युद्धाच्या सुरूवातीच्या काळात कार्ल XII ने अनेक महत्त्वाच्या विजय प्राप्त केले. 1700 च्या नरव्याच्या लढाईत स्वीडिश लष्कराने त्याच्या नेतृत्वात रुसी सैन्याचा पराभव केला, ही एक सर्वात प्रसिद्ध विजय होती. या विजयाने त्याची सरदार म्हणून कीर्ती वाढवली आणि स्वीडिश लष्कराला आत्मविश्वास दिला.
आपल्या राजकार्यात कार्ल XII ने स्वीडनच्या युरोपमधील प्रभावाची वाढ करणे यासाठी अनेक यशस्वी लष्करी मोहिमा पार केल्या. 1706 मध्ये तो पोलंडमध्ये शिरला, जिथे त्याने आपल्या मित्र, राजा ऑगस्ट II चा आचा सागरीकरणात मदत केली. परंतु हा आदानप्रदान पूर्वीच्या जीतांइतका यशस्वी नव्हता, आणि लवकरच कार्लला नवीन आव्हानांचा सामना करावा लागला.
1709 मध्ये पोल्टाव येथे झालेली ठराविक लढाई स्वीडिश लष्करासाठी आपत्ती ठरली. पीटर Iच्या नेतृत्वाखालील रशिया विजय प्राप्त करतो, ज्यामुळे स्वीडन आणि या क्षेत्रातील त्यांच्या प्रभावावर गंभीर परिणाम झाला. पोल्टावच्या पराभवानंतर कार्ल XIIने ओस्मान साम्राज्यात पलायन केले, जिथे त्याने काही वर्षे निर्वासनात घालवली.
ओस्मान साम्राज्यात आपले उपस्थितीत कार्ल XII ने सहयोगी सापडण्याचा प्रयत्न केला आणि रशियाविरुद्ध नवीन लष्करी मोहिमा आयोजित करण्याचा प्रयत्न केला. अनेक भूभागे आणि संसाधने गमावल्यास हे सर्वस्व गहाळ झाले असले तरी, त्याने युरोपमध्ये स्वीडनच्या प्रभावास पुनर्स्थापित करण्याच्या शक्यतेवर विश्वास ठेवला. ओस्मान शासकांबरोबरच्या त्याच्या संबंधांचे गुंतागुंतीचे होते, परंतु कार्ल राजकीय जीवनाच्या मध्यभागी राहिला, प्रादेशिक घटनांवर प्रभाव टाकण्याचा प्रयत्न करत राहिला.
1714 मध्ये तो स्वीडनमध्ये परतला, जिथे त्याला दिसले की देश अत्यंत दोघांमध्यें दयनीय स्थितीत आहे यांहे मोठ्या युद्धामुळे. जरी त्याला लष्करी कार्ये पुन्हा सुरू करण्याची आशा होती, तरी स्वीडनमधील समाजमन आणि राजकीय परिस्थिती त्याच्या महत्त्वाकांक्षांना विरोध करत होती.
1718 मध्ये कार्ल XII ने पुन्हा युद्धात प्रवेश करण्याचा निर्णय घेतला, गमावलेल्या भूभागांना परत मिळवण्यासाठी आणि स्वीडिश प्रभाव पुनर्स्थापित करण्यासाठी. त्याने नॉर्वेविरुद्ध मोहिमा सुरू केली, परंतु त्याच्या प्रख्यात किल्ला फ्रेड्रिक्सगल्डच्या वेढ्यात त्याला गंभीर दुखापत झाली. 30 नोव्हेंबर 1718 रोजी त्याची मृत्यू त्याच्या लष्करी kariere मध्ये शेवट घालविताली आणि स्वीडनला अनिश्चिततेच्या स्थितीत ठेवले.
कार्ल XII चे निधन स्वीडिश राजकारणात मोठे बदल घडवले. सत्तेचा हळूहळू रिक्सडाग (पार्लमेंट) कडे हस्तांतरण झाला, ज्यामुळे संविधानिक राजेशाहीच्या विकासास सुरुवात झाली. लोकशाही आणि राजेशाही शक्तीला मर्यादित करण्याबाबतच्या विचारांचा उगम अधिक स्पष्ट झाला, आणि स्वीडन एक नवीन राजकीय वास्तवाकडे हलविण्यासाठी सुरुवात केली.
कार्ल XII इतिहासात एक आकाशीय आणि निर्भय नेता म्हणून राहिला, जो आपल्या महत्त्वाकांक्षांसाठी सर्व काही धोक्यात टाकण्यास तयार होता. त्याची दृढता आणि ठामता यामुळे तो स्वीडिश इतिहासातील एक टिप्पण्णीकरणीय व्यक्ती बनला. त्याची अष्टपैलू मान्यता असूनही, अनेक स्वीडिश लोक आजही त्याच्या धाडसांना आणि महत्त्वाकांक्षांना प्रशंसा करतात.
संस्कृती आणि साहित्यामध्ये कार्ल XII या नायकत्व आणि समर्पणाचे प्रतीक बनला. त्याचे जीवन आणि कार्य अनेक लेखकांनाही प्रेरणास्त्रोत बनले, आणि तो विविध कलेच्या कार्यांचा एक पात्र बनला. काही शोधक मानतात की, त्याची धोरणे आणि क्रियाकलाप स्वीडनच्या विकासावर आणि युरोपमधील त्यांच्या स्थानी दीर्घकालिक परिणामांचा प्रभाव टाकला.
कार्ल XII स्वीडिश इतिहासातील एक अत्यंत महत्त्वाचे व्यक्तिमत्व राहतो. त्याच्या राजकीय कालावधीमध्ये मोठ्या विजयांची व क्रूर पराभवांची संबंधितता आहे, ज्यामुळे देशाचा भविष्य अनेक वर्षांसाठी निर्धारित झाला. कठीण परिस्थितींवर थोडीशी काळी करून, त्याने आपल्याला एक असा वारसा मागे ठेवला जो आजही अभ्यासला जातो आणि चर्चा केली जाते. सत्ता आणि लष्करी महिमेची त्याची आकांक्षाएँ अनेक पिढ्यांना प्रेरणा देत आहेत, आणि त्याचे जीवन स्वीडिश इतिहासाचे एक महत्त्वाचे भाग आहे.