تاریخی انcyclopedia
دانمارک، چې د نړۍ په خورا زړو ملوکیتونو کې یوه ده، یوه شتمنه تاریخ لري، چې په کې مختلف اسناد مهم ځای لري، چې د دې سیاسي، ټولنیز او کلتوري ژوند جوړښت کوي. دغه اسناد د هیواد تاریخ کې مهمې شېبې انځوروي، چې د منځنیو پېړې نه تر اوسني دور پورې. په دې مقاله کې موږ د څو پیژندل شویو تاریخي اسنادو په اړه بحث کوو، چې د دانمارک په پرمختګ کې یې مهم اغیز لرلی دی.
د دانمارک اساسي قانون، چې د ۱۸۴۹ کال د جون په ۵ نیټه ومنل شو، د دې لپاره یوه مهمه سند ده چې د دانمارک کې د اساسي ملوکیت پیل وکړ. دې قانون د دیموکراسي لپاره بنسټونه ټاکلي او مدني حقوق او آزادۍ تضمینوي. اساسي قانون د خلکو د آزادي او بشري حقونو لپاره د اوږدو کلونو مبارزې وروسته ومنل شو، چې دا یې د هیواد د دیموکراتیکو بدلونونو سمبول ګرځولی. د دې قانون په پایله کې د پارلماني حکومت یو سیسټم جوړ شو، چې دانمارکي اتباعو ته د سیاسي پروسې کې د ګډون اجازه ورکړه.
د ګوتلند سره معامله، چې په ۱۵۲۲ کال کې لاسلیک شوې، د دانمارکي تجارت او اقتصاد په پرمختګ کې یوه مهمه مرحله شوه. د دې معاملې په پایله کې، دانمارک د ګوتلند سره د آزاد تجارت حق ترلاسه کړ، چې د هیواد اقتصادي موقعیت په سیمه کې پیاوړی کړی. دا تړون هم د دانمارک د بالټیک سمندر په سیمه کې د نفوذ پراختیا کې مهم رول ولوباوه او د تجارت قدرت په توګه یې د دې موقعیت په پیاوړي کولو کې مرسته وکړه.
شاهي سند، چې په ۱۶۱۰ کال کې خپور شو، د دانمارک په کليوالو کې د حقونو او آزادیو د تضمین لپاره یوه مهمه سند و. دې سند د کليوالو ټولنو ته د ظالمو خاوندانو څخه د ساتنې تضمین وکړ او ځینې حقوق یې د ځمکې په اړه ورکړل. شاهي سند د کليوالو د حقونو د مبارزې په برخه کې یو مهم ګام و او د دې نفوس ډلې ټولنیز وضعیت ښه کولو کې مرسته وکړه.
د ۱۸۶۶ کال اساسي قانون د دانمارک د دیموکراسي په پرمختګ کې یو بل مرحله شوه. دې قانون د ۱۸۴۹ کال اساسي قانون ځای ناستی شو او دوه خوني پارلمان وټاکه، چې د شهروندانو په قانون جوړونه کې نمایندګي ښه کړه. دې سند هم د ښځو حقوقو ته په ښوونځي او ټولنیزو خدماتو کې ځای ورکړ، چې د دانمارک کې د جنسیت برابري مبارزې لپاره یو مهم ګام و.
د مطبوعاتو د آزادۍ قانون، چې په ۱۷۷۰ کال کې ومنل شو، د دانمارک په کې د آزاد فکر او مطبوعاتو د ملاتړ لپاره یو له لومړنیو قانوني متنونو څخه شو. دې قانون د مستقلې ژورنالیزم د پرمختګ په پیل کې مرسته وکړه او په هیواد کې د عامه نظر جوړولو کې مرسته وکړه. دا د انسانانو حقونو او دیموکراسي لپاره په دانمارک کې یوه مهمه مبارزه شوه.
د بشري او市市 خبرو اترو د اعلامیه، چې په ۱۹۴۸ کال کې ومنل شوه، د دانمارک کې د مدني حقوقو او آزادیو د یوشمېر اساسی اسنادو یوه مهمه برخه ده. دا په اورپایی جګړو وروسته بدلونونو په منځ کې ومنل شوه او د دانمارک ټولنې د دیموکراتیکو ارزښتونو رغونې او پیاوړتیا لپاره اراده څرګندوي. دا اعلامیه د ګڼو قوانینو او کړنو بنسټ شوه، چې د هیواد په دننه کې د بشري حقونو د ساتنې لپاره کسانو ته اشاره کوي.
په اوسني مسله کې، دانمارک د بشري حقونو، برابري او ټولنیزې انصاف لپاره نوي قانوني متون جوړولو او پلي کولو ته دوام ورکوي. د ۱۹۵۳ کال اساسي قانون، د بېلګې په توګه، د مخکنیو نسخو کې د اساسي حقونو او آزادیو ډېری تایید کړ. دې قانون هم د پارلمان په جوړښت کې بدلون راوست او د نارینه او ښځینه لپاره یوشان حقوق تضمین کړل.
د دانمارک تاریخي اسناد د هیواد په سیاسي او ټولنیز ژوند کې د بدلونونو مهم مارکرونه دي. دا د دیموکراسي، بشري حقونو او ټولنیز برابري لپاره اوږد سفر انځوروي. د دې اسنادو مطالعه نه یوازې د دانمارک تاریخ پوهیدو کې مرسته کوي، بلکې د هغو مهمو پروسو پوهیدو کې هم، چې د صدیونو په ترڅ کې په اروپا کې منځته راغلې. دانمارک د خپلو تاریخي اسنادو میراث پر بنسټ د دیموکراتیکو دودونو وده ورکوي.