تاریخی انcyclopedia
د قطر د خپلواکۍ ترلاسه کول د هیواد په تاریخ کې یوه مهمه پیښه ده، چې د هغې پرمختګ لپاره یوه نوې دورې پیل ښیي. د پیړیو په اوږدو کې، قطر د مختلفو قوتونو لاندې و، په شمول د عثماني امپراتورۍ او د برتانوي امپراتورۍ، چې د دې سیاسي او اقتصادي جوړښت باندې یې پام وړ اثر درلود. د شلمې پیړې په پیل کې، د تیل د زیرمو د کشف وروسته، هیواد د بدلونو تجربه وکړه چې وروسته به یې د خپلواکۍ لامل شي.
د لومړۍ نړیوالې جګړې او د عثماني امپراتورۍ د سقوط وروسته، د برتانوي امپراتورۍ په سیمه کې خپل نفوذ زیات کړ، او په ۱۹۱۶ کې یې د قطر د شیخ سره د توافق لاسلیک کړ، چې قطر په حقیقت کې برتانوي ساتونکی کړ. دا توافق د سیاست او اداري برخو چاره ټاکلې چې د راتلونکو څو لسیزو لپاره د هیواد اداره کوله. سره له دې چې قطر د برتانوي امپراتورۍ تر کنټرول لاندې و، هغه خپلې د تیل سرچینې د اقتصاد او ټولنیز جوړښت د پرمختګ لپاره کارول پیل کړل.
په ۱۹۳۰مو کلونو کې د تیل د زیرمو کشف په قطر کې اقتصادي وضعیت بدل کړ. تیل د عاید اصلي سرچینه شوه، چې حکومت ته یې د جوړونې، زده کړې او روغتیا په برخه کې د پانګونې زمینه برابره کړه. مګر، سره له دې چې اقتصادي بریا لاسته راغله، سياسي خپلواکۍ لا هم یوه په لاس راوړل کې نه شوې. ځکه چې ټول مهم تصمیمونه لا هم د برتانوي چارواکو تر کنټرول لاندې نیول کیدل.
د وخت په تیریدو سره، محلي واکمنانو د خپلواکۍ اړتیا احساس کړه. اقتصادي وده او د محلي اوسیدونکو د ژوند معیار ښه کول د ملي هویت پیاوړې مرستې ته وده ورکړه او د خپلواکۍ لپاره یې هڅه وکړه. د ۱۹۵۰مو کلونو تر آخره پورې، په سیمه کې د ضد استعمارۍ احساسات رامنځته شوي، او قطر هم د دې احساساتو څخه بې برخې نه و. محلي رهبرانو د برتانوي چارواکو سره د قطر د ساتنې په استازیتوب د وضعیت بیاکتنې په موخه خبرې پیل کړې.
په ۱۹۶۰مو کلونو کې، د سیمې سياسي وضعیت د بدلون په حال کې و. د محلي خلکو او نورو عربي هیوادونو د زیاتو فشارونو په ځواب کې، برتانوي امپراتورۍ د خپل نفوذ یو څه کمولو پرېکړه وکړه. په ۱۹۶۸ کې برتانیا د دې اعلان وکړ چې غواړي خپلې ځواکونه د فارس خلیج نه وباسي، چې د قطر لپاره نوې فرصتونه رامنځته کړل.
په ۱۹۷۰ کال کې، قطر کې مهم سياسي بدلونونه وشول. شیخ احمد بن علي ال-Thani، چې له ۱۹۶۰ څخه هیواد څارل، د خلکو د نارضایتۍ زیاتیدو سره مخ شو، چې د سولې د کودتا له لارې د هغه د له منځه وړلو لامل شو. نوي واکمن شیخ خلیفه بن حمد ال-Thani شو، چې د خپلواکۍ پیاوړي کولو او د هیواد د پرمختګ لپاره اصلاحات پیل کړل. هغه د برتانوي امپراتورۍ سره د خبرو اترو پیل کړی، چې د بشپړ حاکمیت لاسته راوړلو اړتیا ټینګار وکړ.
په ۱۹۹۰ کال کې، د سختو مذاکراتو وروسته، قطر د برتانوي امپراتورۍ نه د خپلواکۍ اعلان وکړ. دا پېښه د هیواد په تاریخ کې یوه مهمه قاعده شوه، ځکه چې دا د استعماري کنټرول پای ته رسوي او د قطر لپاره په نوې دور کې پیل و. په هغه وخت کې، شیخ خلیفه بن حمد ال-Thani ددې اراده څرګنده کړه چې هیواد د یو مستقل دولت په توګه پرمختګ وکړي، د دې حاکمیت پیاوړی کړي او د نړیوالې ټولنې سره نوې اړیکې جوړې کړي.
قطر د تیل سرچینې پراختیا ته دوام ورکړ او هڅه یې وکړه چې د اقتصاد تنوع وکړي. حکومت د نوو سکتورونو لکه د جوړونې، سیاحت او زده کړو په برخو کې پانګونه پیل کړه، چې د اقتصاد د ودې او د خلکو د ژوند معیار لوړولو سبب شو. د خپلو طبیعي سرچینو او فعالې پانګونې له امله، قطر د نړۍ په کچه په هر وګړي کې د شتمنۍ له پلوه یو له خورا شتمنو دولتونو څخه شو.
د خپلواکۍ په ترلاسه کولو سره، قطر د خپلې بهرني سیاست جوړولو په لور فعال شو، چې د نړیوالې سټېج باندې یو مناسب ځای د ترلاسه کولو هڅه وکړي. د شیخ خلیفه بن حمد ال-Thani حکومت په نورو هیوادونو سره د دیپلوماتیکو اړیکو منظمولو لپاره فعالیت وکړ، چې د امنیت او سیاسي ثبات پیاوړتیا ته د پام وړ مرستې وکړې. قطر د مختلفو نړیوالو سازمانونو غړی شو، په شمول د عربي هېوادونو د اتحادیې او ملګرو ملتونو، چې دې ورته د سیمه ایزې سیاست په اغیزه کولو کې مرسته وکړه.
په ۱۹۷۱ کال کې، قطر د عربي هېوادونو د اتحادیې غړی شو، چې د دې خپلواک دولت په توګه مقام تایید کړ. د ۱۹۷۰مو او ۱۹۸۰مو کلونو په اوږدو کې، قطر د سعودي عربستان، کویت او د متحده عربي اماراتو سره خپل اړیکې پراختیا ورکړه، او همدارنګه د لویدیځ سره، چې دې ته اقتصادي او سیاسي ملاتړ چمتو کړ.
د خپلواکۍ ترلاسه کول هم د قطر لپاره د اجتماعي بدلونونو نوې موقعې رامنځته کړې. حکومت د زده کړو، روغتیا او اجتماعي بنسټونو د سیستم په ښه کولو کې فعال شو. نوي ښوونځي او پوهنتونونه د هیواد په اوږدو کې جوړ شوي، چې د محلي اوسیدونکو ترمنځ د زده کړې کچه لوړه کړې. قطر یوازې د شمېر نه، بلکې د زده کړې د کیفیت پراختیا ته هم پاملرنه وکړه، چې د لوړ وړتیا لرونکې متخصصین چمتو کولو لامل شوه.
د روغتیا په برخه کې، حکومت هم ګڼ شمېر اصلاحات پیل کړل. د مدرن سپتالونو او کلینیکونو جوړول د خلکو د طبي خدمتونو ته لاسرسی ښه کړ. د اجتماعي سیاست یوه مهمه برخه د استوګنې شرایطو ښه کولو او د کاري فرصتونو رامنځته کولو پروګرامونو پراختیا وه، چې دا د بېکارۍ کچه کمه او د ژوند معیار ښه کړ.
د خپلواکۍ په ترلاسه کولو سره، قطر د خپلې کلتوري پیژندنې په څیر فعال شو. حکومت د هنر، موسيقۍ او دودیزو صنعتونو ملاتړ وکړ، چې د ملي ویاړ او ځان پېژندنې پیاوړتیا لامل شو. قطريانو د خپلې تاریخ او فرهنګ سره ویاړ احساس وکړ، چې د دودیزو او عصري فرهنګونو ترمنځ د ځانګړي کلتوري فضاء رامنځته کولو لامل شو.
کلتوري فعالیتونه، جشنونه او نندارتونه د محلي خلکو ترمنځ محبوبیت وموند، چې د هیواد کلتوري ژوند ته وده ورکړه. د موزیمونو، هنري ګالریو او کلتوري مرکزونو د پرانیستې له لارې، د قطر اوسیدونکو ته اجازه ورکړل شوه چې د خپلې تاریخ او دودونو په اړه لا ډیر پوه شي او د نورو هیوادونو هنرونه وپیژني.
د قطر د خپلواکۍ ترلاسه کول یوه مهمه پیښه ده چې نه یوازې د دې سياسي بلکه د اقتصادي او اجتماعي جوړښت هم بدل کړی. دا پیښه د هیواد د نورو پرمختګ او د دې ځانګړې پیژندنې د رامنځته کولو لپاره بنسټ شوه. قطر توانېدلی چې د اقتصاد، زده کړو او فرهنګ په برخه کې د لوړو پایلو ترلاسه کولو لپاره خپلې سرچینې وکاروي، چې د نړیوالې سټېج یوه له مخکښو دولتونو په توګه راڅرګند شي.
اوس مهال، قطر د خپلواکی ساتلو په لاره کې فعال دی او د نوو لوړتیاو د ترلاسه کولو لپاره هڅه کوي. د خپلواکۍ ترلاسه کول د هیواد په تاریخ کې یوه مهمه قاعده شوه، چې اوس مهال د دودونو او عصري ارزښتونو پر بنسټ د خپل راتلونکي جوړونې ته ادامه ورکوي.