تاریخی انcyclopedia
د مقدس رومي امپراتورۍ طلایي عصر عموماً د تیرې لسیزې او د شلمې پیړۍ تر منځ د دورې سره تړاو لري، کله چې امپراتورۍ د پام وړ کلتوري، سیاسي او اقتصادي پرمختګ ته ورسیده. دا مهال د هنر، ساینس او انسانیت د وده وخت و، او همدا رنګه د اروپایي سیاست لپاره د راتلونکو بدلونونو بنسټ جوړ کړ.
مقدس رومي امپراتوري، چې په 800 کال کې جوړ شو، یوه سیاسي تشکیلات وه چې د جرمن او مرکزي اروپایي سیمه تر واحده کړله. په 14مه پیړۍ کې، د اوږدو جګړو او سیاسي ناامنۍ وروسته، امپراتورۍ د بیا رغیدو په حال کې وه، او د کارل IV په شان امپراطورانو په واک کې د نوو لوړوالي ته ورسیده.
د طلایي دورې دور کلتور او هنر ته د وده وخت و. ستر هنرمندان، لکه المبرت دورر، د خپلو کارونو له امله مشهور شول چې پکې د ګوټیک او رینسنس عناصر ترکیب شوي وو. د دوی آثار نه یوازې مذهبي موضوعات بلکه د عامه ژوند انځور هم کولو چې د ټولنیزو ارزښتونو بدلون ښودل.
انسانیت د دې دورې یوه اساسي لاره پاتې شوه. پوهان او فلسفیان د کلاسیکي متنونو مطالعه پیل کړه، چې د نوو نظریاتو وده کې مرسته وکړه. پوهنتونونه، لکه د پادووا پوهنتون او د پراګ پوهنتون، د اروپا له ګوټ ګوټ څخه زده کوونکي جذبول، د علمي فکر مرکزونه جوړ شول.
د مقدس رومي امپراتورۍ سیاسي جوړول یو خورا پیچلی حالت درلود. امپراتوري د څو شاهي، د duke او د رانیولونو څخه جوړه شوې وه، چې هر یو یې خپل سیستم درلود. دا تنوع نه یوازې د محلي خودمختارۍ لپاره فرصتونه رامنځته کړي بلکې په مرکزي مدیریت کې مشکلونه هم رامنځته کړل.
امپراطوران، لکه ماکسیمیلین I، د خپلې واک د پیاوړي کولو او د مدیریت مرکزیت ته هڅه وکړه. هغه د خپلې کورنۍ د نفوذ د پراختیا لپاره د دیناوو واده او سیاسي اړیکو څخه استفاده وکړه تر څو د امپراتورۍ موقف په نړیواله سطحه پیاوړی کړي.
د دې دورې اقتصادي وده هم یوه مهمه برخه وه. سوداګرۍ وده وکړه، او ډیر ښارونه، لکه نېورنبيرګ او آګسبرګ، د مهمو سوداګرۍ مرکزونو په توګه رامنځته شول. د نوو لارو او ټیکنالوژیو، لکه د چاپ ماشین، رامنځته کېدل د توکو او نظریاتو خپرولو کې مرسته وکړه.
د صنعت کاري خانې فعالې شوې چې د ښاري نفوس د ودې لامل شوې. د صنعت ماسټرانو د ګیلډونو په توګه یو متحد شول چې نه یوازې د کارکوونکو د ګټو ساتنه کړې بلکې د تولید کیفیت هم لوړ کړ.
دا دوره هم د مذهبي بدلونونو وخت و. اصلاحات چې د 16مې پیړۍ په پېل کې د مارټین لوتر د فعالیتونو سره پیل شول، د کاتولیک کلیسا یوالی متزلزل کړ او د پروتستانت ټولنو رامنځته کولو لامل شول. دا پیښه د مقدس رومي امپراتورۍ په ټولنه او سیاست باندې دروند اثر ولګاوه.
د کاتولیک او پروتستانټ شاهيانو تر منځ تصادمونو د جګړو او سیاسي ټکرونو لامل شو، لکه د دیرش کلنې جګړې، چې د امپراتورۍ د дальнейې کمزورۍ یوه مهمه برخه شوه.
د مقدس رومي امپراتورۍ طلایي عصر په اروپایي تاریخ کې ژورې نښانې پرېښودلې. دا د راتلونکو سیاسي بدلونونو او کلتوري لاسته راوړنو لپاره بنیاد شو. د دې دورې ګڼ شمېر نظریات د ورستیو پیړیو په اوږدو کې وده کړې او اروپا ته یې تاثیر وکړ.
نو، د مقدس رومي امپراتورۍ طلایي عصر د لویو بدلونونو او لاسته راوړنو د وخت پاتې دی. دا دور د دې په توګه وښوده چې څنګه کلتور، اقتصاد او سیاست کولی شي تعامل وکړي، ترڅو د ټولنې شکل جوړ کړي. د دې دورې زده کړې لا هم زموږ په زمانه کې اړینې پاتې دي، او د کلتوري او سیاسي تنوع اهمیت یادوي.