Tarih Ansiklopedisi
Ömeriler ve Abbâsîler, İslam dünyasının tarihinde önemli bir rol oynamış iki hanedandır. Sadece geniş toprakları yönetmekle kalmamış, aynı zamanda kültürel, bilimsel ve ekonomik gelişim üzerinde de önemli bir etki yapmışlardır. Bu makalede, tarihlerinin temel aşamalarını, başarılarını ve gelecek nesiller üzerindeki etkilerini inceleyeceğiz.
Ömeriler Hanedanlığı (661-750) dördüncü halife Ali ibn Ebu Talib'in öldürülmesinin ardından ortaya çıkmıştır. Hanedanın kurucusu Muaviye I, hilafet başkentini Şam'a taşımıştır. Bu olay, İslam tarihindeki yeni bir dönemin başlangıcını simgeler; burada odak noktası dini liderlikten siyasi güce kaymıştır.
Ömeriler döneminde hilafet önemli ölçüde genişlemiştir. Onlarca yıl boyunca topraklar Kuzey Afrika'nın büyük bölümünü, İber Yarımadası'nı ve Hindistan'ın bir kısmını kapsadı. Ömeriler, konumlarını güçlendirmek için başarılı askeri seferler düzenlemişlerdir.
Ömeriler, kültürel ve bilimsel gelişimi de teşvik etmiştir. Bu dönemde astronomi ve tıp gibi bilimlerin geliştiği Beyrut Okulu kurulmuştur. Şam'daki Ömeriler Camii gibi muhteşem camiler inşa edilmiştir; bu cami, mimari ihtişamın sembolü haline gelmiştir.
Ancak Ömeriler’in yönetimi eleştirisiz kalmamıştır. Diğer Müslüman topluluklara, özellikle Şiilere karşı uyguladıkları ayrımcı politika, hoşnutsuzluğun artmasına yol açmıştır. 750 yılında Abbâsîler tarafından düzenlenen bir devrimle hanedan devrilmiştir.
Abbâsîler (750-1258), Halife hakkını Peygamber Muhammed’in dedesi aracılığıyla savunan Abdullah ibn Abbas’ın liderliğinde iktidara gelmiştir. İktidarın kurulmasıyla Abbâsîler, başkenti Bağdat'a taşımış ve burası bilim ve kültür merkezi haline gelmiştir.
Abbâsîler dönemi, "İslam'ın Altın Çağı" olarak bilinir. Bağdat, bilim, felsefe ve sanatın geliştiği kültürel ve entelektüel bir merkez olmuştur. Bu süre zarfında pek çok antik metin tercüme edilmiş ve korunmuş; bu durum bilim ve eğitimin gelişimine katkı sağlamıştır.
Abbâsî ekonomisi, tarım ve ticaret üzerine kurulu dinamik bir yapıya sahipti. Doğu ve Batı'yı bağlayan ticaret yollarını geliştirerek ekonomik refahı artırmışlardır. Bağdat'ın pazarları, dünyanın dört bir yanından tüccarları kendine çekmiştir.
Ancak Ömeriler gibi Abbâsîler de sorunlarla yüzleşmiştir. 9. yüzyıla gelindiğinde hilafet, iç mücadeleler ve dış tehditler nedeniyle gücünü kaybetmeye başlamıştır. 1258'de Bağdat'ın Moğollar tarafından feth edilmesi, hanedanın ve hilafetin bir bütün olarak sona ermesinin habercisi olmuştur.
Ömeriler ve Abbâsîler'in tarihi, büyük gelişim ve çöküş, iktidar mücadelesi ve kültürel refah tarihidir. Bu iki hanedan, İslam tarihine ve tüm insanlığa silinmez bir iz bırakmış; gelecekteki medeniyetlere zemin hazırlamıştır.