دانشنامه تاریخی
چکسلواکی در زمان سلطنت هابسبورگ (۱۵۲۶-۱۹۱۸) یک دوره مهم و پیچیده در تاریخ کشور محسوب می‌شود که با تغییرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی قابل توجهی همراه بود. دودمان هابسبورگ پس از نبرد موهاچ در سال ۱۵۲۶ به قدرت رسید و از آن زمان چکسلواکی جزء امپراتوری وسیع اتریش شد. این دوره زمانی از اصلاحات دینی تا جنگ جهانی اول را در بر می‌گیرد و با فروپاشی سلطنت هابسبورگ در سال ۱۹۱۸ به پایان می‌رسد. در این مقاله ما به بررسی رویدادهای کلیدی، زندگی اجتماعی-سیاسی، توسعه اقتصادی و تغییرات فرهنگی در چکسلواکی در این دوره خواهیم پرداخت.
پس از نبرد موهاچ در سال ۱۵۲۶ که در آن پادشاه چک، لودویگ دوم یاگیلون کشته شد، تخت چک به فردیناند اول از دودمان هابسبورگ رسید. این رویداد آغاز یک عصر جدید بود که در آن چکسلواکی به بخشی از سلطنت وسیع اتریش تبدیل شد که شامل اقوام و سرزمین‌های مختلف اروپای مرکزی بود. هابسبورگ‌ها تلاش کردند تا قدرت خود را در چکسلواکی تقویت کنند و همچنین اعتقاد کاتولیک را در شرایط رو به رشد جنبش پروتستان حفظ کنند.
فردیناند اول، به عنوان یک کاتولیک، شروع به اجرای سیاست‌هایی کرد که به‌هدف احیای کلیسای کاتولیک و محدود کردن نفوذ پروتستان‌ها بود. این موضوع نارضایتی‌هایی را در میان بخش پروتستان جامعه ایجاد کرد که در نهایت منجر به درگیری‌های مذهبی و شورش‌ها شد. هابسبورگ‌ها با نیاز به متعادل کردن میان گروه‌های مذهبی و قومی مختلف مواجه شدند که تنش‌هایی را در داخل کشور به وجود آورد.
یکی از مهم‌ترین رویدادهایی که بر چکسلواکی در قرن هفدهم تأثیر گذاشت، جنگ سی‌ساله (۱۶۱۸-۱۶۴۸) بود که با دیفنه‌ستراسیون پراگ در سال ۱۶۱۸ آغاز شد. قیام پروتستان‌های چک علیه سلطه کاتولیک هابسبورگ‌ها منجر به درگیری طولانی و ویرانگر شد. پس از چندین شکست، نیروهای چک استقلال خود را از دست دادند و در سال ۱۶۲۰ نبرد سرنوشت‌ساز در کوه سفید رخ داد که پس از آن جنبش پروتستانی چک سرکوب شد.
پیامدهای جنگ سی‌ساله برای چکسلواکی فاجعه‌آمیز بود. جنگ منجر به تخریب‌های وسیع، مشکلات اقتصادی و تلفات جمعیتی گردید. هابسبورگ‌ها سرکوب‌های خشونت‌آمیز علیه پروتستان‌ها را به اجرا درآوردند که منجر به مهاجرت تعدادی از مردم و از دست رفتن بخش قابل توجهی از نخبگان چک شد. به دنبال این رویدادها، چکسلواکی تحت کنترل سخت هابسبورگ‌ها قرار گرفت که قدرت خود را تقویت کرده و سیاست‌های ضد اصلاح کاتولیک را آغاز کردند.
در طول قرن هجدهم، جامعه چک تحت تأثیر قوی سیاست‌های هابسبورگ‌ها قرار داشت که به مدیریت متمرکز و یکنواختی تمایل داشتند. در این زمان، سرزمین‌های چک تحت مدیریت دولت اتریش بودند و بسیاری از سنت‌های محلی لغو یا تغییر یافتند. مقامات هابسبورگ سیستم‌های مالیاتی جدید و اصلاحات اداری را معرفی کردند که موجب نارضایتی دولت شد.
با این حال، در قرن هجدهم همچنین شاهد رشد هویت ملی چک بودیم. آغاز رنسانس و ایده‌های روشنگری به احیای علاقه به زبان، فرهنگ و تاریخ چک کمک کرد. آموزش و ادبیات آغاز به توسعه کردند که منجر به شکل‌گیری یک آگاهی فرهنگی جدید شد. نخبگان چک شروع به تلاش برای تجدید فرهنگ و هویت زبانی چک کردند که پایه‌گذار جنبش‌های ملی آینده شد.
توسعه اقتصادی چک در دوران سلطنت هابسبورگ نیز تغییراتی را متحمل شد. کشاورزی منبع اصلی درآمد باقی ماند، اما در قرن هجدهم، انتقال به تولید صنعتی آغاز شد. در این زمان کارخانه‌ها به ویژه در صنایع بافندگی و معدنی در چک شروع به کار کردند. با این حال، اصلاحات اقتصادی ارائه‌شده توسط هابسبورگ‌ها همیشه موفق نبودند و برخی اوقات منجر به اعتراضات از سوی مردم محلی شد.
توسعه تجارت و صنعت بواسطه بهبود زیرساخت‌ها، از جمله جاده‌ها و کانال‌ها ممکن شد. شهرهای چک شروع به رشد و توسعه کردند که باعث شهرنشینی و ظهور طبقات اجتماعی جدید شد. با این حال، پس‌زمینه این تغییرات، مشکلات قدیمی مانند فقر و نابرابری همچنان وجود داشت که می‌توانست علت نارضایتی در میان مردم باشد.
احیای فرهنگی در چک در قرن‌های هجدهم و نوزدهم جنبه مهمی از مقاومت در برابر قدرت هابسبورگ‌ها شد. نویسندگان و هنرمندان چک شروع به جستجوی راه‌هایی برای حفظ و توسعه فرهنگ، زبان و سنت‌های چک کردند. در این دوره، بسیاری از سازمان‌های فرهنگی و آموزشی تأسیس شدند که به رشد آگاهی ملی کمک کردند.
تأثیر قابل توجهی بر توسعه فرهنگ چک داشت، آهنگساز آنتونین دورژاک بود که آثارش عناصری از موسیقی ملی را به خود جذب کرده بود. علاوه بر این، هنرمندان و نویسندگان شروع به استفاده فعال از موتیف‌ها و موضوعات ملی چک در آثار خود کردند. این احیای فرهنگ چک گام مهمی به سوی شکل‌گیری جنبش ملی شد که در نهایت به مبارزه برای استقلال در اوایل قرن بیستم منجر گردید.
در طول قرن نوزدهم، مردم چک همچنان با قدرت هابسبورگ‌ها مواجه بودند و در کشور شورش‌ها و اعتراضات مختلفی به وقوع پیوست. یکی از رویدادهای قابل توجه، شورش پراگ در سال ۱۸۴۸ بود که در آن ملی‌گرایان چک برای خودمختاری و حقوق ملت چک درخواست کردند. با این حال، این شورش سرکوب شد و هابسبورگ‌ها کماکان کنترل چکسلواکی را در دست نگه داشتند.
با این حال، فشار از سوی مردم، به خصوص در میان نخبگان و کارگران چک، همچنان در حال افزایش بود. در پایان قرن نوزدهم واضح شد که مردم چک خواستار خودمختاری بیشتری و به رسمیت شناختن حقوق خود هستند. این امر منجر به شکل‌گیری احزاب سیاسی مختلفی شد که منافع چک‌ها را نمایندگی می‌کردند و رشد جنبش ملی که در نهایت به تأسیس دولت مستقل چک انجامید.
چکسلواکی در زمان سلطنت هابسبورگ دوره‌ای از تغییرات قابل توجه، درگیری‌ها و مبارزه برای حقوق بود. سلطنت هابسبورگ تأثیر عمیقی در تاریخ کشور گذاشت و بر توسعه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن تأثیر گذاشت. علیرغم سرکوب‌ها و محدودیت‌ها، مردم چک همچنان هویت خود را حفظ کردند که در نهایت منجر به مبارزه برای استقلال و تأسیس چکسلواکی در سال ۱۹۱۸ شد. این دوره پایه‌گذار شکل‌گیری دولت مدرن چک و آگاهی ملی آن گردید.