دانشنامه تاریخی
شرکت هند شرقی هلند (VOC) یکی از اولین شرکت‌های تجاری بین‌المللی بود که در سال 1602 برای مدیریت عملیات تجاری هلند در آسیا تأسیس شد. این شرکت نقش کلیدی در استقرار سلطه هلند در اندونزی ایفا کرد و به گسترش نفوذ هلند در قرن‌های 17 و 18 کمک کرد. در این مقاله به بررسی چگونگی فعالیت VOC در اندونزی و تأثیر حضور آن بر منطقه خواهیم پرداخت.
در اوایل قرن هفدهم، قدرت‌های اروپایی به شدت در حال رقابت برای کنترل مسیرهای تجاری و منابع آسیا، به ویژه اقیانوس هند بودند. هلندی‌ها، با هدف محدود کردن نفوذ پرتغال و اسپانیا که قبلاً حضور قابل توجهی در منطقه داشتند، به تأسیس VOC اقدام کردند. VOC با هدف انحصاری کردن تجارت ادویه و سایر کالاها، مانند چای، قهوه و ابریشم تأسیس شد. این شرکت حمایت دولت هلند را به دست آورد و اختیارات وسیعی از جمله حق امضای قراردادها، تصرف زمین‌ها، تأسیس مستعمرات و نگهداری نیروهای مسلح خود را کسب کرد.
یکی از اهداف اصلی VOC کنترل ادویه‌هایی مانند فلفل، دارچین، جوز و میخک بود که در اروپا بسیار مورد تقاضا بودند. ادویه‌جات در مقادیر کم در جزایر ملوک، از جمله بندا تولید می‌شدند که آنها را نادر و ارزشمند می‌کرد. VOC تلاش کرد تا تجارت ادویه را انحصار کند و به کشورهای دیگر اجازه دسترسی به این منابع را ندهد. این شرکت با برقراری اقدام‌های سختگیرانه کنترل بر تولید و صادرات ادویه، به اهداف خود دست یافت و اغلب از زور و خشونت برای حفظ انحصار استفاده می‌کرد.
VOC به تدریج به یک بازیگر مهم سیاسی در منطقه تبدیل شد. این شرکت اولین پایگاه خود را در باتاویا (که اکنون جاکارتا است) در سال 1619 تأسیس کرد که به مرکز اصلی قدرت استعماری هلند در اندونزی تبدیل شد. باتاویا به پایگاه اصلی همه عملیات VOC در جنوب شرقی آسیا تبدیل شد و از اینجا هلندی‌ها کنترل مناطق همجوار را اعمال کردند. VOC از ابزارهای سیاسی متنوعی برای تقویت موقعیت خود استفاده کرد، از جمله برقراری اتحاد با حکام محلی، امضای قراردادها و همچنین جذب حکام محلی به سمت خود از طریق رشوه یا اعمال فشار.
سیاست اقتصادی VOC که به حداکثر کردن سود متمرکز بود، تأثیر قابل توجهی بر جمعیت محلی داشت. این شرکت سیستم شدیدی از استثمار را پیاده‌سازی کرد و کشاورزان را وادار به کار در مزارع برای تولید کالاهای صادراتی کرد. کشاورزان محلی که قبلاً در شرایط اقتصادی معیشتی زندگی می‌کردند، مجبور به کشت محصولاتی مانند قهوه، نیشکر و ادویه‌جات برای صادرات شدند. برای تأمین این امر، VOC از سیستم کار اجباری استفاده کرد و همچنین مالیات‌های بالایی بر محصولاتی که برای بازار داخلی تولید می‌شد، وضع کرد. در نتیجه، سطح زندگی و رفاه اجتماعی جمعیت محلی به شدت کاهش یافت.
به منظور حفظ نفوذ و کنترل بر مناطق، VOC به طور منظم در کمپین‌های نظامی شرکت می‌کرد و شورش‌ها را سرکوب می‌کرد و با حکام محلی که با سلطه خارجی مقاومت می‌کردند، دختر می‌کرد. یکی از معروف‌ترین کمپین‌های نظامی در جزایر ملوک بود، جایی که جمعیت محلی به تصرف هلندی‌ها در تجارت ادویه مقاومت می‌کرد. VOC این شورش‌ها را به شدت سرکوب کرد که منجر به تلفات زیادی در میان ساکنان محلی شد. سرکوب شورش‌ها و تحمیل نظام استعماری به عنوان یک عنصر مهم در استراتژی VOC عمل کرد و به شرکت اجازه داد تا فعالیت‌های خود را بدون موانع جدی ادامه دهد.
با وجود انحصار و اختیارات وسیع، VOC در قرن هجدهم شروع به مواجهه با مشکلات مالی کرد. فساد، مدیریت ناکارآمد، هزینه‌های بالای کمپین‌های نظامی و نگهداری زیرساخت‌های استعمار، منابع شرکت را تحلیل برد. در نهایت، بدهی‌های VOC افزایش یافت و درآمدهای آن کاهش یافت. وضعیت در دهه 1770 به وخامت گرایید، زمانی که این شرکت در آستانه ورشکستگی قرار گرفت. دولت هلند تلاش کرد تا اصلاحات متعددی را انجام دهد، اما این اصلاحات به نتیجه مطلوب نرسید و در سال 1799، VOC به طور رسمی منحل شد. دارایی‌ها و مستعمرات این شرکت تحت کنترل دولت هلند قرار گرفت که به آغاز دوره سلطه مستقیم استعماری منجر شد.
تأثیر شرکت هند شرقی هلند بر اندونزی قابل توجه و چندوجهی بود. سیستم اقتصادی و اجتماعی ایجاد شده توسط VOC ردپای عمیقی بر جای گذاشت. پیاده‌سازی اقتصاد مزارع و کار اجباری تأثیراتی بر ساختار اجتماعی و اقتصاد اندونزی تا قرن بیستم داشت. علاوه بر این، ساختار سیاسی و مدیریتی ایجاد شده توسط VOC، پایه‌گذار اداره استعماری شد که در دوران سلطه استعماری هلند به کار خود ادامه داد.
میراث VOC همچنین در تبادل فرهنگی بین هلندی‌ها و اندونزیایی‌ها مشهود است. برخی جنبه‌های فرهنگ هلندی، مانند معماری و عناصر خاصی از زبان، به جامعه اندونزی نفوذ کرده است. با این حال، به همراه اینها، تأثیر VOC پیامدهای دردناکی برای اندونزی به همراه داشت: سرکوب، بهره‌برداری اجباری و آشفتگی‌های اجتماعی. دوره سلطه VOC یکی از جنجالی‌ترین صفحات تاریخ اندونزی باقی مانده است.
شرکت هند شرقی هلند نقش کلیدی در تاریخ اندونزی ایفا کرد و به تقویت سلطه استعماری هلند در منطقه کمک کرد. از طریق سیستم انحصار، کار اجباری و فشار سیاسی، VOC نه تنها کنترل منابع را به دست آورد، بلکه میراثی بر جای گذاشت که تأثیرات بلندمدتی بر جامعه و اقتصاد اندونزی خواهد داشت. اگرچه VOC در انتهای قرن هجدهم ناپدید شد، اما فعالیت‌ها و روش‌های مدیریتی آن هنوز بر درک استعمار و پیامدهای آن در اندونزی تأثیر می‌گذارد.