دانشنامه تاریخی
جنگ داخلی در لیبی که در سال ۲۰۱۱ آغاز شد، یکی از چشمگیرترین رویدادهای معاصر بود که چشم انداز سیاسی کشور را تغییر داد و منجر به سقوط حاکمیت طولانی مدت معمر قذافی شد. این درگیری که تا حد زیادی بخشی از زمینه وسیع‌تر "بهار عربی" بود، شکنندگی رژیم‌های دیکتاتوری را نشان داد و به کاتالیزوری برای تغییرات در شمال آفریقا و خاورمیانه تبدیل شد. در این مقاله به بررسی علل، روند و پیامدهای جنگ داخلی و همچنین سقوط قذافی و تأثیر آن بر لیبی می‌پردازیم.
با وجود موفقیت‌های اولیه، رژیم قذافی با مشکلات داخلی جدی روبرو شد که در نهایت منجر به جنگ داخلی شد. از جمله مهم‌ترین علل این درگیری می‌توان به:
اعتراضات علیه رژیم قذافی در فوریه ۲۰۱۱، در پاسخ به دستگیری چند فعال در بنغازی آغاز شد. این اعتراضات به سرعت به یک حرکت وسیع‌تر برای درخواست استعفای قذافی تبدیل شد. به زودی، پس از سرکوب شدید اعتراضات توسط نیروهای دولتی، مقابله به یک شورش مسلحانه تبدیل شد.
در مارس ۲۰۱۱، نیروهای اپوزیسیون شورای انتقالی ملی (ش.ت.م) را تشکیل دادند که نمایندگی منافع معترضان را به عهده گرفت و اقداماتی را برای سرنگونی رژیم هماهنگ کرد. ش.ت.م از مشروعیت خود خبر داد و خواستار حمایت بین‌المللی شد.
در پاسخ به وخامت اوضاع در لیبی و بحران انسانی، شورای امنیت سازمان ملل تصمیم به انجام عملیات نظامی گرفت. در ۱۹ مارس ۲۰۱۱، عملیات ناتو آغاز شد که هدف آن تأمین حفاظت از غیرنظامیان و حمایت از شورشیان بود.
با کمک حملات هوایی و حمایت هماهنگ از نیروهای شورشی، جامعه بین‌المللی تلاش کرد تا رژیم قذافی را تضعیف کند. این مداخله نقش تعیین‌کننده‌ای در تغییر روند جنگ ایفا کرد و به شورشیان این فرصت را داد که شهرها و سرزمین‌های کلیدی را تصرف کنند.
جنگ به مدت چندین ماه ادامه داشت و با نبردهای شدید و فاجعه‌های انسانی همراه بود. مهم‌ترین لحظات درگیری شامل:
در ۲۰ اکتبر ۲۰۱۱، معمر قذافی در زادگاهش سیرت دستگیر و کشته شد. مرگ او به نماد پایان حکومت طولانی‌اش تبدیل شد و شادی در میان شورشیان و شهروندان که به دنبال تغییر بودند، ایجاد کرد.
سرنگونی قذافی یک خلأ قدرت ایجاد کرد که منجر به بی‌ثباتی سیاسی و درگیری‌ها بین گروه‌های مختلف شد. علیرغم موفقیت در سرنگونی دیکتاتور، لیبی با چالش‌های جدی روبرو شد:
جنگ داخلی در لیبی و سقوط معمر قذافی نقطه عطفی در تاریخ این کشور بودند. اگرچه این رویدادها افق‌های جدیدی را برای لیبیایی‌ها در تلاششان برای آزادی و دموکراسی گشودند، اما همچنین نشان دادند که چقدر می‌تواند صلح پس از سرنگونی یک رژیم دیکتاتوری شکننده باشد. لیبی همچنان با چالش‌های مرتبط با ساخت یک جامعه جدید مواجه است و جستجوی ثبات همچنان یک وظیفه مهم برای مردم آن باقی مانده است.