دانشنامه تاریخی
سیستم حکومتی صربستان در طول تاریخ طولانی خود تغییرات زیادی را تجربه کرده است، از ساختارهای فئودالی در قرون وسطی تا دولت پارلمانی مدرن. این تغییرات نه تنها دینامیک سیاسی داخلی را منعکس می‌کند، بلکه تحت تأثیر عوامل خارجی همچون جنگ‌ها، فتح‌ها، سیاست خارجی و تحولات اجتماعی-اقتصادی نیز بوده است. تکامل سیستم قدرت در صربستان با مراحل مختلف تاریخ مرتبط است - از شکل‌گیری نخستین تشکیلات دولتی تا سیستم جمهوری دموکراتیک کنونی.
نخستین مرحله مهم در تاریخ صربستان، ایجاد پادشاهی سرشار صرب در قرون وسطی بود. در قرن دوازدهم، استیفن نمانیا، بنیان‌گذار دودمان نمانیاچ، قبایل متعدد صرب را متحد کرده و یک دولت مرکزی قوی ایجاد کرد. نمانیا و نسل‌های او به عنوان پادشاهان مطلق عمل می‌کردند و تأثیر قابل توجهی بر کلیسا و مردم داشتند. قدرت پادشاه با روابط نزدیک با کلیسای ارتدکس تقویت می شد که مشروعیت و نفوذ او را استحکام می‌بخشید.
در حکومت نمانیاچ، صربستان شکوفا شد. در این دوره، سیستم فئودالی بنیاد نهاده شد که در آن مالکان زمین، صومعه‌ها و مقامات کلیسایی نقشی کلیدی ایفا می‌کردند. در مقایسه با دیگر کشورهای اروپایی، قدرت در صربستان در دست پادشاه و روحانیون متمرکز بود که ساختار سیاسی و اجتماعی منحصر به فردی را شکل می‌داد. این زمان، زمان شکل‌گیری نخستین نهادهای دولتی و توسعه قوانین صرب بود.
پس از فتح صربستان توسط امپراتوری عثمانی در قرن پانزدهم، کشور استقلال خود را برای چند قرن از دست داد. حکمرانی عثمانی به طور قابل توجهی سیستم سیاسی صربستان را تغییر داد. در این زمان، قدرت سلطنتی جای خود را به ساختار اداری عثمانی داد که در آن فرماندهان محلی به نام پاشاها به دولت مرکزی عثمانی وابسته بودند. با وجود از دست دادن استقلال، صربستان هویت فرهنگی و مذهبی خود را به لطف حمایت کلیسای ارتدکس حفظ کرد.
در دوره حکمرانی عثمانی، سیستم سرای داری در خاک صربستان برقرار شد و ساختار اجتماعی تا حد زیادی به قدرت عثمانی وابسته شد. با این حال، صربستان پتانسیل سیاسی خود را از دست نداد. در قرن‌های هفدهم و هجده، قیام‌هایی علیه قدرت عثمانی آغاز شد که هرچند به استقلال کامل منجر نشد، اما به شکل‌گیری هویت مستقل صرب کمک کرد.
در قرن نوزدهم، پس از چندین قیام، صربستان به خودمختاری از امپراتوری عثمانی رسید و در سال ۱۸۳۰ وضعیت رسمی قلمرو مستقل را به دست آورد. از این زمان به بعد مرحله جدیدی در تکامل سیستم دولتی صربستان آغاز شد. نظام جدید حکومتی در صربستان بر اساس مدل‌های اروپایی بنا شده بود که موجب انتقال از سیستم فئودالی به ساختار دولتی مدرن‌تر شد. در این زمان، قانونی تنظیم شد که روابط بین نهادهای دولتی و شهروندان را نظارت می‌کرد.
توجه ویژه‌ای به ایجاد ارتش، بهبود سیستم مالی و تأسیس موسسات آموزشی معطوف گردید که با فرآیند مدرنیزاسیون مرتبط بود. با این حال، سیستم سیاسی در این دوره هنوز تحت تأثیر قدرتمند حکومت سلطنتی قرار داشت. حاکمان دودمان اوبرنوویچ به تقویت قدرت خود ادامه می‌دادند، اما همچنین مجبور به در نظر گرفتن خواسته‌ها و اصلاحات غربی برای دموکراتیزه کردن جامعه بودند.
با ورود به قرن بیستم، سیستم حکومتی صربستان تغییرات قابل توجهی را تجربه کرد. در سال ۱۹۱۸، پس از جنگ جهانی اول، صربستان به عنوان بخشی از دولت جدید - پادشاهی صرب‌ها، کروات‌ها و اسلوونی‌ها تأسیس شد که بعدها به پادشاهی یوگسلاوی تغییر نام داد. این ادغام به استقلال صربستان به عنوان یک دولت جداگانه پایان داد، اما حفظ سلطنت در چهره دودمان کاراگیوره‌ویچ‌ها همچنان به عنوان یک عنصر مهم در ساختار دولت باقی ماند.
پس از جنگ جهانی دوم و برقراری سوسیالیسم در یوگسلاوی، صربستان یکی از واحدهای فدرال در یوگسلاوی شد. در این دوره، سیاست و اقتصاد کشور بیشتر تحت تأثیر یوگسلاوی، و نه خود صربستان، قرار داشت. با این حال، صربستان نقش مهمی در ساختار کلی یوگسلاوی داشت و قدرت در دست دولت کمونیستی متمرکز بود.
پس از فروپاشی یوگسلاوی در دهه ۱۹۹۰، صربستان دوباره به عنوان یک دولت مستقل شناخته شد. در سال ۲۰۰۶، پس از برگزاری رفراندوم، مونته‌نگرو از اتحادیه صربستان و مونته‌نگرو خارج شد و صربستان به یک کشور حاکم تبدیل گردید.
پس از بازگرداندن استقلال در سال ۲۰۰۶، صربستان در همان سال یک قانون اساسی جدید تصویب کرد که وضعیت کشور را به عنوان یک جمهوری پارلمانی تثبیت کرد. در چارچوب این قانون اساسی، ساختار قدرت دولتی به طور واضح تعیین شده بود که در آن قوا، مقننه و قضائیه از هم تفکیک شده بودند. رئیس‌جمهور صربستان به عنوان سرپرست دولت نقش دارد، اما اختیارات او محدود است و قدرت واقعی در دست نخست‌وزیر و پارلمان متمرکز شده است.
صربستان همچنین تعدادی اصلاحات را به منظور بهبود وضعیت سیاسی کشور و نزدیکی به اتحادیه اروپا انجام داد. فرآیند ادغام در اتحادیه اروپا یکی از مهم‌ترین اولویت‌های سیاست دولت در دهه‌های اخیر بوده است. در چارچوب این فرآیند، صربستان اصلاحات را در زمینه‌های قضائی، مبارزه با فساد و بهبود حقوق بشر انجام می‌دهد که جنبه مهمی برای توسعه بیشتر سیستم دولتی محسوب می‌شود.
تکامل سیستم دولتی صربستان فرآیندی طولانی و چندبعدی است که دوره‌های تاریخی مختلفی را در بر می‌گیرد، از سلطنت قرون وسطی تا جمهوری پارلمانی مدرن. در هر مرحله از توسعه، ساختار دولتی به شرایط خارجی و داخلی تغییر یافته و تحولات سیاسی و اجتماعی را که در کشور اتفاق افتاده، منعکس می‌کند. با وجود چالش‌های متعدد، صربستان همچنان در جستجوی راه خود در واقعیت‌های سیاسی مدرن است و به دموکراتیزه کردن و ادغام در ساختارهای بین‌المللی ادامه می‌دهد.