دانشنامه تاریخی
دوره عثمانی در صربستان بیش از سه قرن را شامل می‌شود، از اواخر قرن پانزده تا قرن نوزدهم. این دوره با تغییرات قابل توجهی در زندگی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مردم صرب همراه بود. سلطه عثمانی تأثیر عمیقی بر توسعه منطقه گذاشت و رد قابل توجهی در هویت صرب‌ها به جا گذاشت. در این مقاله به بررسی رویدادهای کلیدی و ویژگی‌های این دوره تاریخی خواهیم پرداخت.
صربستان پس از نبرد میدان کوزوو در سال 1389 تحت کنترل امپراطوری عثمانی قرار گرفت. با اینکه پیروزی واضحی وجود نداشت، این نبرد به سمبلی از مبارزه مردم صرب برای آزادی تبدیل شد. در سال 1459، شاهزاده‌نشین صربستان به طور کامل به دست عثمانی‌ها افتاد، که آغازگر حکومت چندصدساله عثمانی بود. امپراطوری عثمانی سیستم اداری خود را معرفی کرد و صربستان را به چندین سنجاق تقسیم کرد و والیانی را منصوب کرد.
از زمان تصرف، مردم صرب با اشکال مختلف فشاری، شامل تعهدات مالیاتی و خدمت نظامی روبه‌رو شدند. با این حال، عثمانی‌ها آزادی‌هایی را برای ساکنان محلی فراهم کردند و به آنها اجازه دادند که دین و فرهنگ خود را حفظ کنند، که به ثباتی نسبی در سرزمین صربستان در دهه‌های ابتدایی حکومت کمک کرد.
اداره عثمانی در صربستان بر اساس سیستم میلت‌ها سازماندهی شده بود، به این معنا که گروه‌های مختلف مذهبی، از جمله مسیحیان، می‌توانستند امور خود را طبق قوانین و سنت‌های خود اداره کنند. این امر به صرب‌ها اجازه داد که دین و هویت فرهنگی خود را حفظ کنند، اما در عین حال نابرابری اجتماعی بین مسلمانان و مسیحیان ایجاد کرد.
ساختار اجتماعی به صورت سلسله‌مراتبی بود، با جمعیت مسلمان در راس و مسیحیان که اغلب مورد تبعیض قرار می‌گرفتند. مالیات‌های جمع‌آوری‌شده از جمعیت مسیحی به طور قابل توجهی بیشتر از مسلمانان بود، که نارضایتی و اعتراضاتی را به همراه داشت. در پاسخ به این بی‌عدالتی‌ها، شورش‌های محلی به وقوع پیوست که در نهایت منجر به افزایش خواسته‌های استقلالبین صرب‌ها شد.
حکومت عثمانی همچنین بر فرهنگ و دین در صربستان تأثیر گذاشت. فرایند اسلام‌زدایی به تدریج رخ داد و هرچند که اکثریت صرب‌ها کاتولیک بودند، برخی از آنها اسلام را پذیرفتند که بر روابط اجتماعی و جمعیت‌شناسی منطقه تأثیر گذاشت. در برخی موارد، اسلام به عنوان راهی برای جلوگیری از مالیات‌های بالا و تبعیض اجتماعی پیشنهاد می‌شد.
با وجود فشارها، فرهنگ صرب به رشد خود ادامه داد. بسیاری از صومعه‌ها و کلیساهای صرب همچنان مراکز آموزش و فرهنگ باقی ماندند. در این زمان آثار ادبی مهمی نوشته شد که زبان و سنت‌های صرب را حفظ کردند. صومعه‌هایی مانند استودنیکا و دیچانی همچنان مراکز فرهنگی و معنوی مهمی بودند که به حفظ هویت صرب کمک می‌کردند.
در طول قرن‌های هفدهم و هجدهم، نارضایتی از سلطه عثمانی در میان مردم صرب در حال افزایش بود. چندین شورش، از جمله شورش سال 1594 به رهبری کشیش آرسنی و شورش سال 1689، تلاش‌هایی برای بازپس‌گیری استقلال بودند، اما به موفقیت قابل توجهی نرسیدند. صرب‌ها همچنان از بار مالیاتی، آسیب و خشونت‌های مقامات عثمانی رنج می‌بردند.
در اوایل قرن نوزدهم، احساسات مخالف سلطه عثمانی به نقطه بحرانی رسید و در سال 1804، نخستین شورش صرب‌ها تحت رهبری کاراگیورگی پتروویچ آغاز شد. این شورش آغازگر یک فرایند طولانی مبارزه برای استقلال بود که بیش از یک دهه به طول انجامید. در سال 1815، دومین شورش صرب‌ها آغاز شد و از سال 1830، صربستان خودمختاری را در چهارچوب امپراطوری عثمانی به دست آورد که گامی مهم به سوی استقلال کامل بود.
صربستان در سال 1878 در کنگره برلین به استقلال کامل دست یافت، زمانی که وضعیت آن توسط جامعه بین‌المللی مورد شناسایی قرار گرفت. این لحظه اوج تلاش‌های چندین ساله مردم صرب بود و نمادی از پایان سلطه عثمانی محسوب می‌شد. بعد از دستیابی به استقلال، صربستان آغاز به مدرن‌سازی و ترمیم کرد و بر تقویت اقتصاد و زیرساخت‌های خود تمرکز کرد.
صربستان همچنین اقداماتی فعال برای تقویت موقعیت خود در بالکان آغاز کرد که منجر به ایجاد اتحاد بالکان و درگیری‌های بیشتر با امپراطوری عثمانی شد. استقلال صربستان الهام‌بخش دیگر ملت‌های منطقه بود که به آزادی و حق تعیین سرنوشت خود امیدوار بودند.
دوره عثمانی در صربستان فصل پیچیده و چندلایه‌ای در تاریخ این کشور است که پُر از منازعات، تغییرات فرهنگی و تلاش برای آزادی است. با وجود شرایط سخت و سرکوب‌ها، صرب‌ها هویت خود را حفظ کرده و به تلاش برای استقلال ادامه دادند. آزادی از سلطه عثمانی به لطف تلاش‌های نسل‌های مختلفی که برای حقوق و آزادی‌های مردم خود مبارزه کردند، ممکن شد. این دوره اثری قابل توجه در فرهنگ و آگاهی ملی صرب باقی گذاشت و صربستان مدرن را به عنوان یک کشور مستقل و خودمختار شکل داد.