دانشنامه تاریخی
پتر اول، معروف به پتر بزرگ، پادشاه و امپراتور روسیه بود که از سال 1682 تا 1725 حکومت کرد. او به عنوان یکی از مهم‌ترین حاکمان در تاریخ روسیه شناخته می‌شود که نقش کلیدی در تغییر کشور به یکی از قدرت‌های جهانی ایفا کرد.
پتر در تاریخ 9 ژوئن 1672 در مسکو به دنیا آمد. او پسر پادشاه الکسی اول و ناتالیا کیریلوونا ناریشکینا بود. در سن 10 سالگی همراه با برادرش ایوان به پادشاهی رسید، اما قدرت واقعی در دستان شورای ناظران بود که مادر پتر رهبری آن را بر عهده داشت.
پتر تحصیلات خوبی را در زمینه‌های ریاضیات، کشتی‌سازی و سایر علوم کسب کرد. تأثیر زیادی بر او داشتند متخصصان خارجی که او را به روسیه دعوت کرد و همچنین سفرهای او به اروپا، به ویژه سفارت بزرگش در سال‌های 1697-1698.
دوران حکومت پتر با تعداد زیادی اصلاحات که به مدرن‌سازی کشور مربوط می‌شد، مشخص گردید. او به دنبال تقویت قدرت مرکزی، بهبود ارتش و ناوگان، و توسعه صنعت و بازرگانی بود.
یکی از اولین وظایف پتر ایجاد یک ناوگان دریایی مدرن بود. او پایگاه‌های دریایی و کارخانجات کشتی‌سازی جدیدی تأسیس کرد که به روسیه این امکان را داد تا به‌طور فعال در تجارت دریایی و درگیری‌های نظامی شرکت کند.
پتر همچنین اصلاحاتی در مدیریت دولت انجام داد و واحدهای اداری و سیستم‌های جدیدی را معرفی کرد. او سنات را تأسیس کرد که به عالی‌ترین نهاد حکومت تبدیل شد. همچنین اصلاحاتی در سیستم آموزش و پرورش انجام شد و مدارس و آکادمی‌های جدیدی افتتاح گردید.
در سال 1703، پتر سن پترزبورگ را تأسیس کرد که به عنوان پایتخت جدید روسیه تبدیل شد. این شهر بر روی باتلاق‌ها ساخته شد و به نماد قدرت و آرزوی روسیه تبدیل گردید. پتر قصد داشت آن را به عنوان "پنجره‌ای به اروپا" ایجاد کند که این موضوع آرزوی او برای ادغام روسیه در فرهنگ و سیاست اروپایی را تأکید می‌کند.
زیر رهبری پتر، روسیه به چندین جنگ وارد شد که مهم‌ترین آن جنگ شمالی (1700-1721) بود. این جنگ علیه سوئد به روسیه اجازه داد تا به عنوان یک قدرت دریایی پیشرو در دریای بالتیک تثبیت شود.
پتر با نشان دادن فرماندهی برجسته و تفکر استراتژیک، پیروزی‌های قاطعی به دست آورد، از جمله نبرد پولتاوا در سال 1709 که نقطه عطفی در جنگ بود. پس از این پیروزی، روسیه به دریای بالتیک دسترسی پیدا کرد و به توسعه مسیرهای تجاری خود پرداخت.
پتر بزرگ اثر غیرقابل‌محوی در تاریخ روسیه بر جای گذاشت. اصلاحات او کشور را تغییر داد و پایه‌هایی برای توسعه آینده آن ایجاد کرد. علیرغم سختی‌های روش حکمرانی و بسیاری از تناقضات، دستاوردهای او در مدرن‌سازی و اروپایی‌سازی روسیه قابل‌ارزیابی نیست.
پتر بزرگ در تاریخ 28 ژانویه 1725 درگذشت. او در کلیسای پتروپاول در سن پترزبورگ به خاک سپرده شد. امروز او به عنوان یکی از معروف‌ترین و مورد بحث‌ترین حاکمان روسیه، نمادی از قدرت و اصلاحات شناخته می‌شود.
پتر بزرگ شخصیتی است که تأثیر او هنوز احساس می‌شود. ایده‌ها و اصلاحات او پایه‌گذار توسعه بیشتر روسیه به عنوان یک قدرت بزرگ بود. مطالعه زندگی و فعالیت‌های او به درک بهتر نه تنها تاریخ روسیه، بلکه لحظات کلیدی تاریخ اروپا به طور کلی کمک می‌کند.