ऐतिहासिक विश्वकोश
XX शतक स्वीडनच्या इतिहासात महत्त्वपूर्ण कालखंड ठरला, ज्यामध्ये लक्षणीय सामाजिक, राजकीय आणि आर्थिक बदल घडले. पहिल्या जागतिक युद्धानंतर, आर्थिक अडचणींच्या परिस्थितीत, स्वीडनने सामाजिक राज्याच्या निर्मितीकडे जाण्याचा मार्ग सुरू केला, आणि दुसऱ्या जागतिक युद्धामुळे तटस्थ देश म्हणून आपले स्थान मजबूत केले. हे दशक सांस्कृतिक फुलाची, वैज्ञानिक शोधांची, आणि आंतरराष्ट्रीय कार्यामध्ये सक्रिय सहभागाचे देखील ठरले.
XX शतकाच्या प्रारंभात स्वीडन औद्योगिक क्रांतीचे परिणाम भोगत होते. देशात जलद नगरीकरण आणि कामकाजाच्या शक्तीची वाढ झाली. सामाजिक सुधारणा या काळातील एक की मुद्दा बनल्या. 1901 मध्ये पहिल्या समाजवादी पक्षाची स्थापना झाली - स्वीडनचा समाज-लोकशाही पक्ष, जो कामकर्तींच्या जीवनाची परिस्थिती सुधारण्याचा प्रयत्न करत होता.
1918 मध्ये स्वीडनमध्ये व्यापक सामाजिक सुरक्षा प्रणाली लागू करण्यात आली, जे आधुनिक सामाजिक राज्याच्या निर्मितीकडे एक महत्त्वाचे पाऊल ठरले. हा प्रक्रिया शतकभर चालू राहिला, जो सर्व नागरिकांना शिक्षण, आरोग्य आणि सामाजिक सेवा मिळवून देण्याची सुनिश्चित केली.
पहिला जागतिक युद्ध (1914–1918) स्वीडनवर लक्षणीय प्रभाव टाकला, तरीही देश तटस्थ राहिला. युद्धामुळे झालेल्या आर्थिक अडचणींमुळे अन्नधान्याचा तुटवटा आणि किंमतींचा वाढ झाला. 1917 मध्ये देशात श्रमिक आणि जीवनाच्या परिस्थिती सुधारण्यासाठी मोठ्या प्रमाणात संघर्ष झाले.
युद्धाच्या समाप्तीनंतर स्वीडनने वर्साय शांती करारावर स्वाक्षरी केली, ज्यामुळे तिने आपल्या आंतरराष्ट्रीय स्थानाला बळकटी दिली. या काळात राष्ट्रीयतेचा वाढ आणि इतर देशांच्या प्रभावातून स्वातंत्र्याची महत्त्वाची जाणीव झाली, ज्यामुळे स्वीडिश ओळख मजबूत झाली.
1920 च्या दशकात आर्थिक वाढ आणि युद्धानंतरचा पुनर्प्राप्ती होण्याचा काळ ठरला. स्वीडनने औद्योगिकीकरणात सक्रियपणे गुंतवणूक केली, आणि यावेळी कार आणि इलेक्ट्रॉनिक्स सारख्या उत्पादनातील बूम झाला. 1924 मध्ये Volvo कंपनीची स्थापना झाली, जी स्वीडनच्या औद्योगिकतेच्या एक प्रतीक बनली.
तथापि, 1920 च्या दशकाच्या शेवटी महायुद्धाच्या सुरुवात होती, ज्यामुळे आर्थिक अडचणी आणि बेरोजगारी वाढली. सरकारने या आव्हानांचा सामना करण्यासाठी सामाजिक सुरक्षा कार्यक्रम आणि सुधारणा राबवून संकटाच्या परिणामांना कमी करण्यात मदत केली.
दुसऱ्या जागतिक युद्धादरम्यान (1939–1945) स्वीडनने पुन्हा तटस्थतेची घोषणा केली. देशाने थेट लढाईत प्रवेश टाळला, परंतु नाझी जर्मनी आणि सोवियत युनियन यांच्यात संतुलन साधण्याच्या कठीण परिस्थितीत अडकला. स्वीडनने मानवीय मदती पुरवली आणि काबीज केलेल्या देशांतील आश्रयार्थ्यांना स्वीकारले, ज्यामुळे तिचा आंतरराष्ट्रीय प्रतिष्ठा वाढला.
युद्धानंतर स्वीडनने संयुक्त राष्ट्रे (UN) सारख्या आंतरराष्ट्रीय संघटनांमध्ये सक्रियपणे सहभागी होण्यास सुरुवात केली, ज्यामुळे तिच्या जागतिक स्तरावरच्या स्थानाला बळकटी मिळाली. या काळात देशाने आपल्या अर्थव्यवस्थेला विकसित करण्यास प्रारंभ केला, इन्फ्रास्ट्रक्चर आणि शिक्षणात गुंतवणूक करून.
युद्धानंतरच्या दशकांत स्वीडनने आर्थिक समृद्धीचा अनुभव घेतला. स्वीडिश सामाजिक राज्याचे मॉडेल, जे लोकशाही व समानतेच्या तत्त्वांवर आधारित आहे, अनेक देशांसाठी उदाहरण ठरले. या काळात आरोग्य, शिक्षण, आणि सामाजिक कार्यक्रमांच्या खर्चात लक्षणीय वाढ झाली.
स्वीडनही वैज्ञानिक संशोधन आणि नवकल्पनांचा केंद्र बनला. Ericsson आणि AstraZeneca सारख्या कंपन्यांनी तंत्रज्ञान आणि औषध क्षेत्रात महत्त्वपूर्ण शोध घेतले. या उपलब्धींनी देशाच्या जागतिक अर्थव्यवस्था आणि विज्ञानामध्ये स्थान मजबूत करण्यास मदत केली.
XX शतक स्वीडनसाठी सांस्कृतिक फुलाचा काळ ठरला. स्वीडिश साहित्य, सिनेमा आणि कला जगभर प्रसिद्ध झाले. ऑगस्ट स्ट्रिनबर्ग आणि हेनिंग मँकले सारख्या लेखकांच्या कामांना आंतरराष्ट्रीय मान्यता मिळाली.
स्वीडिश संगीत, ज्यात पॉप आणि रॉक समाविष्ट आहे, तेही लोकप्रिय झाले. 1972 मध्ये तयार झालेली ABBA गट स्वीडिश संगीताच्या संस्कृतीचे प्रतीक बनली आणि जगभरातील लाखो चाहत्यांचे हृदय जिंकले.
XX शतकातील स्वीडनची राजकीय जीवन तुलनेने स्थिर होती. समाज-लोकशाही पक्ष राजकारणात प्रमुख शक्ती राहिला, आणि अनेक दशकांपर्यंत सरकारने समाजवादी तत्त्वांचे पालन केले. तथापि, 1990 च्या दशकात बदल झाले, आणि देशात आर्थिक लिबरलायझेशनकडे जाणाऱ्या सुधारणा सुरू झाल्या.
शतकाच्या शेवटी स्वीडनने आंतरराष्ट्रीय कामकाजात अधिक सक्रियपणे सहभागी होण्यास सुरुवात केली, ज्यात 1995 मध्ये युरोपियन युनियनमध्ये सामील होणे देखील समाविष्ट आहे. ही घटना देशासाठी व्यापार, राजकारण, आणि सांस्कृतिक आदानप्रदानाच्या क्षेत्रात नवीन संधी उघडली.
XX शतक स्वीडनसाठी लक्षणीय बदलांचा काळ होता. सामाजिक आणि आर्थिक विकासापासून सांस्कृतिक फुलाला आणि आंतरराष्ट्रीय मान्यतेपर्यंत - हे दशक देशाचे आधुनिक रूप तयार करण्यात योगदान दिले. स्वीडन आजही स्थिर विकास, आंतरराष्ट्रीय कामकाजात सक्रिय सहभाग, आणि सामाजिक जबाबदारीचा एक आदर्श आहे, जे त्याला जगातील सर्वांत प्रगत देशांपैकी एक बनवते.