تاریخی انcyclopedia
د 1947 کال مادیګاسکار uprising د دې ټاپو په تاریخ کې یوه مهمه پېښه شوه، چې د فرانسوي استعماري حکومت پر وړاندې د ځایی خلکو د فعال جدوجهد پیل نښه وه. دا uprising، چې د "مادیګاسکار uprising" په نوم هم پیژندل کیږي، د مادیګاسکار د خلکو تر منځ د راسیدونکي ناخوښۍ او ملي احساساتو په چنګال کې رامنځته شو. په دې مقاله کې، موږ به د uprising دلایل، د پیښو لړ او پایلې وڅیړو.
فرانسې په 1895 کال کې مادیګاسکار ضمیمه کړه، او له هغه راهیسې ټاپو د استعماري مدیریت لاندې و. د دې وخت ځانګړتیاوې د اقتصادي استحصال، ټولنیزې ناانصافي او کلتوري ادغام درلود، چې د ځایی خلکو تر منځ ناخوښي راپیدا کوله. د 1940 لسیزو په پیل کې، د دویمې نړیوالې جګړې وروسته، د فرانسې استعماري پالیسي په ځانګړي ډول ظالمه شوه، چې دا د uprising یوه له اساسي لاملونو څخه شوه.
د مادیګاسکار اقتصادي استحصال د هغو کاري سختو شرایطو له لارې څرګند شو چې په زراعتي ميدانونو کې چې ځایی خلک د فرانسوي شرکتونو لپاره کار کاوه. مادیګاسکار خلک د فقر سره مخ و، پداسې حال کې چې استعمار کوونکي لوړې ګټې کولې. وضعیت د دویمې نړیوالې جګړې وروسته لا خراب شو، کله چې نړیواله اقتصادي وضعیت ستونزو سره مخامخ شو. ځایی خلکو خپلو حقوقو ته د پوهیدو پیل وکړ او د خپلو ګټو لپاره د سیالۍ لپاره تنظیم پیل کړ.
په مادیګاسکار کې د ملي احساساتو د ودې په برخه کې هم د ناخوښۍ وده مشهوره شوه. په 1946 کال کې مادیګاسیکار د خپلواکې ګوند جوړ شو، چې د سیاسي اصلاحاتو او د استعماري حکومت پای ته رسولو هڅه وکړه. پداسې حال کې چې ډیری مادیګاسکار خلک د خپلواکۍ د فکر ملاتړ کوي، فرانسوي چارواکو د ځایی حاکمیت د حقوقو د ملاتړ لپاره د سیاسي ځواک جوړولو هرې هڅې ختمولو هڅه کوله.
uprising د 1947 کال د مارچ 29 نېټه پیل شو، کله چې ځایی خلکو په مادیګاسکار کې د مادیګاسکار په ولایت کې د استعماري چارواکو پر وړاندې پاڅون ته راوتل. پاڅون په چټکۍ سره د هېواد نورو سیمو ته خپور شو، چې پکې پایتختونه او لوي ښارونه شامل و، چیرې چې د uprising کونکو او فرانسوي پوځونو ترمنځ نښتې رامنځته شوې.
uprising د لږو احتجاجونو او مظاهرو سره پیل شو، مګر ژر تر ژره یې د وسله والو نښتو ته بدلون وموند. ځایی خلک د ډلو په توګه تنظیم شول، چې حکومتي ودانیو او استعماري ادارو باندې بریدونه وکړل. فرانسوي چارواکو سختو اقدامونو ته لاس اچول، د پوځي وضعیت اعلان او د تعقیبي چارې پیل کړې.
فرانسوي چارواکو د uprising د ماتولو لپاره نظامي ځواکونه وکارول. د فرانسې پوځ د uprising کونکو پر وړاندې عملیات پیل کړل، چې دا د ځایی خلکو تر منځ زیانونه راوړي. اټکل کیږي چې د uprising د خنثی کولو په ترڅ کې زرګونه مادیګاسکار خلک مړه شوې. دا د نړیوالو ټولنو او بشردوستانه سازمانونو لخوا د اعدامونو پر بندولو قضاوت رامنځته کړ، چې د تاوتریخوالي د پای ته رسولو غوښتنه وکړه.
که څه هم د 1947 کال uprising په سختۍ سره وځپل شو، دا مادیګاسکار لپاره مهمې پایلې درلودې. لومړی، uprising د نړیوالې ټولنې پام د فرانسې استعماري پالیسي پر مادیګاسکار راواړاوه. دا ښودله چې مادیګاسکار خلک د خپلو حقوقو او آزادۍ لپاره د جنګ تیاری لري، چې د نورو خپلواکۍ د حرکتونو لپاره الهام وګرځیده.
د uprising وروسته، فرانسوي چارواکو د خپل استعماري سیاست د بیاکتنې پیل وکړ. په 1948 کال کې یوه اصلاح ترسره شوه، چې مادیګاسکار خلکو ته ډیر حقوق ورکړل. مګر بشپړه استقلال لا هم یوه ناكامه موخه پاتې شوه. د ځایی خلکو سیاسي فعلیت دوام درلود، او په 1958 کال کې مادیګاسکار د فرانسوي ټولنې په چوکاټ کې یوه خودمختاره جمهوریت شوه.
uprising هم په ټاپو کې د ملي احساساتو حرکتونه پیاوړي کړل. دا د نوو سیاسي ګوندونو او سازمانونو د جوړیدو لامل و، کوم چې د خپلواکۍ لپاره جهاد ته دوام ورکړ. په دې حرکت کې مهمې څیرې فلیبر بدون د سیرا نانا او نورې مشران وو، چې په 1960 کې د خپلواکۍ لپاره مبارزه کې مخکښ شو.
د 1947 کال مادیګاسکار uprising د ټاپو د خپلواکۍ لپاره د مبارزې په تاریخ کې یوه مهمه پاڼه ده. دا ښودله چې ځایی خلک د استعماري رژیم پر وړاندې مقاومت کولو او د خپلو حقوقو لپاره د مبارزې لپاره تیاری لري. که څه هم uprising وځپل شو، مګر د دې پایلې د مادیګاسکار باندې مهمه اغیزه وکړه او وروسته پېړیو ته د آزادۍ لپاره د مبارزې په لور الهام ورکړ.