تاریخی انcyclopedia
مداګاسکر، د نړۍ څلورم تر ټولو لوی ټاپو، یوه ځانګړې تاریخ لري چې د پخوانیو وختونو پورې اړوند دی. لومړني میشتونکي شاوخوا 2000 کاله دمخه د دې ټاپو ته راغلل. هغوی احتمالاً د آسترونیزیايي اصل څخه وو او د کرنې، په ځانګړي ډول د وریژو او بېلابېلو میوو، سره یې راورسیدل.
وروسته، په لومړۍ زريزه کې، د افریقا خلکو په ټاپو کې میشت شول چې د کلتوري ګډوډۍ لامل شو. دا ګډوډي د محلي خلکو په ژبو، رواجونو او د ژوند په طرز باندې مهم تاثیر درلود.
په ۱۴مې تر ۱۶مې پېړۍ کې په مداګاسکر کې لومړي سلطنتونه جوړیدل، لکه ایمرینا، چې د ټاپو په مرکزی برخه کې وموندل شوه. دغه سلطنتونه د عربو او اروپایي سوداګرو سره فعاله سوداګري کوله چې د کلتوري تبادلې او اقتصادي پرمختګ لامل شول.
د ایمرینا سلطنت د ټاپو تر ټولو با نفوذه سلطنت و. د دې حکومت، اندریانسالي، بیلابیل قبایل سره یوځاۍ کړل او د مدرن مداګاسکر بنسټونه یې کیښودل. په دې وخت کې یوه اداري نظام رامنځته شو چې د میراثي حکومتونو پر بنسټ ټولو ته پاملرنه کول.
په نولسمه پېړۍ کې مداګاسکر د اروپایي قدرتونو پام ځانته واړاوه. په ۱۸۹۵ کال کې، د ناکامې جګړې وروسته، ټاپو د فرانسوي مستعمره شو. فرانسوي استعماري کول په مداګاسکر کې په اقتصاد او کلتور کې بدلونونه راولي. د طبیعي سرچینو، په ځانګړي ډول د کافي او وانیل، ګټه اخیستنه پیل شوه.
سره له دې چې د استعماري فشار موجود و، محلي خلکو خپلې دودونه او کلتور وساتل. په ۱۹۴۷ کال کې د فرانسوي حاکمیت خلاف قیام وشو چې سختې نتيجې یې ولیدې، مګر دا د استقلال په لور یو مهم ګام و.
مداګاسکر د فرانسې نه استقلال ۲۶ جون ۱۹۶۰ کال کې ترلاسه کړ. لومړی جمهور رییس فیلیبرټ سییرانا شو. د استقلال په لومړیو کلونو کې ټاپو اقتصادی ستونزو او سیاسی بې ثباتۍ سره مخامخ و.
په ۱۹۷۲ کال کې یو بل قیام وشو، چې وروسته یوه سوشیالیستی حکومت واک ته ورسېد. دغه حکومت د ملي کیدلو او ټولنیز کولو تګلاره تعقیب کړه چې د ۱۹۸۰مو کلونو کې اقتصادی بحران لامل شو.
په ۱۹۹۰مو کلونو کې مداګاسکر د دموکراسۍ ته د انتقال هڅه وکړه. هېواد څو انتخابونه ترسره کړل، مګر سیاسی بې ثباتي لا هم یوه ستونزه پاتې شوه. په ۲۰۰۹ کال کې یو دولتي کودتا وشوه چې بیا هم د ګډوډۍ او اقتصادی ستونزو لامل شو.
په تېرو کلونو کې مداګاسکر د ثبات د بیا رامنځته کولو او اقتصادی پرمختګ نه په لټه کې دی. ټاپو د خپل ځانګړي فلو او فونا په خاطر د سیلانیانو پام ځانته اړوي، او همدارنګه د بډایه کلتوري میراث له امله.
مداګاسکر یوازې ځانګړې طبیعت نه لري بلکه یوه بډایه کلتور هم لري چې په کې موسیقي، نڅا او دودیز صنعتي هنرونه شامل دي. محلي خلکو خپلې دودونه او جشنونه ته ویاړ لري چې د مدریت اثراتو سره سره ژوندی پاتې دي.
د کلتور یوه مهمه برخه د مالګاش ژبه ده چې د هېواد رسمي ژبه ده. دې ژبې بې شمیره لهجات لري او د مداګاسکر د څو ساعته تاریخي پیښو انعکاس کوي.
د مداګاسکر تاریخ د مبارزې، ژوندوونکو او بډایه کلتوري میراث کیسه ده. ټاپو لا هم د خپلو ځانګړو ایکوسیستمونو او مختلفو کلتورونو له لارې د څیړونکو، سیلانیانو او ښوونکو پام ځانته راجلبوي. د مداګاسکر راتلونکی د دې خلکو د دودونو ساتلو او په نړۍ کې د بدلونونو سره د ځان عیارولو توان پورې اړه لري.