تاریخی انcyclopedia
فرانسسکو پیسارو (1476–1541) یو هسپانوی کنکیستادور و چې په سویلي امریکا کې د انکا د امپراطوري په فاتح کولو کې کلیدي رول ترسره کړ. هغه په ټروخیلو، هسپانیا کې د ټیټې شرافت په کورنۍ کې وزېږېد.
د تاریخي معلوماتو له مخې، پیسارو غیر قانوني ماشوم و، چې له دې امله یې ښه پوهه ترلاسه کړې نه وه. د ځوانۍ په وخت کې، هغه په پوځ کې خدمت وکړ او ګڼو سفرونو کې یې ګډون کړی، چې د کانار کجزایرو سفر هم پکې شامل و. د مالی او شهرت لټون، هغه دې ته هڅولی و چې نوي نړۍ ته لاړ شي.
په 1502 کال کې، پیسارو د هایتي په ټاپو کې ورسید، چیرې چې د کنکیستادور په توګه خپل کار پیل کړ. په 1513 کال کې، هغه د واسکو نونیس د بالبو له سفر سره ګډون وکړ، چې لومړی یې آرام سمندر ولید. پیسارو د هغو شتمنیو څخه متاثر شو چې یې ولیدې او د انکا د ځمکې فتح کولو خوب لیدل.
په 1531 کال کې، پیسارو خپله شخصي سفر په پیرu کې پیل کړ. هغه د شاوخوا 180 هسپانوی سرتیرو او څو هنديانو څخه یوه کوچنۍ پوځ جوړه کړه. پیسارو پوهيده چې انکا د داخلي شخړو له امله تقسیم شوي و، چې دا ورته د کامیاب فتح کولو چانس ورکړی و.
پیسارو توانیدلی د 1532 کال په کاهامارکا ښار کې د امپراټر اتوالپا نیسي. له دې وروسته، هغه د امپراټر د ژوند د پاره د فدیې غوښتنه وکړه، چې په زرونو د طلا او سپینو پانګې راغونډ کړ. سره له دې چې فدیې ترلاسه کړ، پیسارو اتوالپا اعدام کړ، چې د انکا تمدن بشپړه ویجاړۍ سبب شوه.
د انکا د امپراطوري د سقوط وروسته، پیسارو په 1535 کال کې لیما ښار تاسیس کړ، چې د هسپانوي مستعمرې پایتخت شو. هغه د نويو سیمه ایزو منابعو د استعمار او کارولو لپاره پلانونه جوړ کړل، مګر د هغه واکدارۍ د شخړو بغیر نه وه. داخلي شخړې او د نورو کنکیستادورانو او محلي خلکو سره د واک لپاره مبارزې د هغه ژوند یوه دائمي برخه شوه.
پیسارو د ګڼو شخړو سره مخ شو، چې د نورو هسپانوي مهاجرو سره، لکه دیګو الماګرو، مخ کیدل. په 1538 کال کې، د هغوی تر منځ یوه علني جګړه وشوه، چې د دواړو خواو لپاره سختې پایلې درلودې. الماګرو اعدام شو، مګر دا یوازې د داخلي شخړو شدت زیات کړ.
په 1541 کال کې، پیسارو د الماګرو د انتقام اخیستونکو له خوا په خپل کور کې په لیما کې ووژل شو. د هغه مرګ د ویجاړې او ګډوډۍ یو سمبول شو، چې د هغه د فتحاتو وروسته په مستعمره کې خپور شو.
فرانسسکو پیسارو په تاریخ کې یو له متنازع شخصیتونو څخه پاتې دی. له یوې خوا، هغه هسپانوي فرهنګ او مسیحت سویلي امریکا ته راوړ، او له بلې خوا، د هغه عملونه د انکا د تمدن د له منځه تللو او د محلي خلکو لپاره د ګڼو悲悲وں لامل شول.
د پیسارو وراثت منفي او مثبت اړخونه شاملوي. هغه د داسې یوه شتمن وراثت په توګه پاتې دی چې تاریخ پوهانو او څیړونکو ته تر اوسه جدي مطالعه کیږي. پیسارو د استعمار سمبول دی، چې د حیرانتیا او غندنې دواړه احساسات رامنځته کوي.
فرانسسکو پیسارو یو شخصیت دی چې د خپل عصر روح څرګندوي، کله چې د شتمنۍ او ځواک لټه د ویجاړونکو پایلو لامل کېده. د هغه ژوند او عملونه د استعمار د اخلاق او اخلاقو په اړه ګڼې بحثونه او مباحثې رامنځته کوي، او د تاریخ په جوړولو کې د شخصیتونو د نفوذ څرنګوالی.