تاریخی انcyclopedia
پاراګوئ چې د جنوبي امريکا په زړه کې پروت دی، یوه شتمن او متنوع تاريخ لري چې زرګونه کلونه پکې شامل دي. د دې سيمې لومړي اوسېدونکي — د ايډياني قبيلې، لکه ګواري او شېپېبا، شېدو شکار، جمع کول او کرنه کوله څو کاله مخکې له دې چې اروپايان راشي.
په ۱۵۳۷ کال کې، هسپاني کنکستادور استيبان دوارته د اوسني آسنسيون په سيمه کې لومړی اروپايي مستعمره تأسييس کړه. هسپانيانو د ګواري سره مخ شول، د هغوی سره په ابتدا کې سوله ييزې اړیکې جوړې کړې، چې وروسته له هغې مستعمرې، له تاوتريخوالي او غلامۍ سره، پیل شوې.
په ۱۷م-۱۸م پېړيو کې، پاراګوئ د هسپاني امپراتورۍ يوه برخه شوه. اقتصاد د کرنیزو محصولاتو، په ځانګړې توګه د توتون او غوښې تولید باندې متمرکز و. د ايزويټ مبلغان يو شمېر د کمونونو جوړ کړي، چيرې چې ايډيانيان د مسيحت او مهارتونو زده کړه وکړه. دا ټولنې د کلتوري او اقتصادي مرکزونو په توګه مهم شوي.
د ۱۹م پېړۍ په سر کې، د لاتيني امريکا په بېلابېلو سيمو کې د هسپانيانو د ولسي حاکميت له پلوه د ازادۍ تحريکې پيل شوې. په ۱۸۱۱ کال کې د مۍ ۱۴ نېټه، پاراګوئ خپل ازادي اعلان کړه، چې د محلي مشرانو، لکه خوسې ګاسپار روډريګيز دو فرانسيا، د مبارزې پايله وه.
فرانسيا د پاراګوئ لومړی دکتاتور شو او له ۱۸۱۴ تر ۱۸۴۰ کال پورې په واک کې پاتې شو. د هغه حکومت د انزواء، اقتصادي خودکفالت او د سياسي مخالفينو د سرکوب سره مشخص و. هغه د هېواد په پرمختګ کې د پام وړ بریاليتوبونه ترلاسه کړل، مګر د هغه د حکومت کولو لارې سختې وې.
د فرانسيا په مړينه سره، پاراګوئ کې د څوکاږو د واک لپاره مبارزه پیل شوه، چې د جنګونو لړۍ سره مخ شوه. تر ټولو مهمه جګړه د پاراګوئ جګړه (۱۸۶۴-۱۸۷۰) وه، چې د لویې جګړې په توګه هم پېژندل کېږي. پاراګوئ چې د برازیل، ارجنټاین، او ارګه وباز سره په ټکر کې د نورو سختو زیانونو سره مخ شو. د ارزونو له مخې، د هېواد نفوس ۶۰٪ کم شو، چې دا د تاريخ يوه تر ټولو غمجنه صحيفه شوه.
د جګړې له کلونو وروسته، پاراګوئ د اقتصادي ستونزو او سياسي ناپايدارۍ سره مخ شو. هېواد د خپل اقتصاد د بيا رغونې هڅه وکړه، او په ۱۸۸۰مو کالونو کې د عصري کولو پروسه پيل شوه. مګر عسکري دکتاتورۍ په سياسي چارو کې لا هم اغېز اخیستی.
په ۱۹۳۶ کال کې، په هېواد کې يو پوځي کودتا وشوه، چې د يوه خپلواک رژيم د رامنځته کولو لامل شوه. په ۱۹۴۷ کال کې د کورنۍ جګړې پېښه وشوه، چې د سياسي نظام په کې د پام وړ بدلونونه راوستل. په ۱۹۸۹ کال کې، د الفریډو سټرېسنر د ۳۵ کلن دکتاتورۍ وروسته، پاراګوئ د ډيموکراتيک حکومت د درلودلو اړخ ته لاړ.
د شلمې پېړۍ له پای څخه، پاراګوئ د نوو چلنجونو سره مخ دی، لکه فساد، اقتصادي نابرابري او د بشري حقونو ستونزې. مګر هېواد د اقتصادي پرمختګ او اجتماعي سياست په برخه کې د پام وړ پرمختګونه هم ترلاسه کړي دي. په وروستيو کلونو کې د پاراګوئ بين المللي صحنه کې د نورو هېوادونو او سيمه ييزو سازمانونو سره د اړیکو رامنځته کولو سره لا پرېزدی کړی دی.
د پاراګوئ تاريخ د دې شتمن کلتور کې انعکاس مومي، چیرې چې د بومي سنتونه او هسپاني وراثت ګډ شوي. د هېواد موسيقي، رقص او پخلی د متنوع او اصلي څيزونو سره مختلف دی. ګواري، چې يو بومي قوم دی، خپل سنتونه او ژبه ساتي، چې دا هغوی د ملي هويت مهمه برخه جوړوي.
پاراګوئ لا هم پرمختګ کوي او د نوو چلنجونو سره مخ دی، لکه د اقلیم بدلون، کډوالۍ او اجتماعي نابرابري. مګر د پیاوړي کلتوري هويت او د خپل ولس د ژوند د شرایطو د ښه کولو په لټه کې، پاراګوئ د بریالۍ راتلونکي لپاره ټول امکانات لري.
د پاراګوئ تاريخ دا د مبارزې، د ژوند او هيلې داستان دی. دا ښیي چې څنګه هېواد د ستونزو سره مخ دی او د پرمختګ په لټه کې دی، د خپل ځانګړي کلتور او سنتونه ساتنه کوي.