تاریخی انcyclopedia
مکسیمیلین روباتسپیر (۱۷۵۸-۱۷۹۴) د فرانسوي انقلاب یوه کليدي شخصیت و. د هغه ژوند او فعالیتونه د آزادۍ، برابري او ورورولۍ نظریو سره تړاو لري، چې د سلطنت د سقوط وروسته د نوي ټولنې بنسټ جوړوي. د یاکوبینز د مشر په توګه، روباتسپیر د ۱۸ مې پیړۍ په پای کې د فرانسې د سیاسي فضا په جوړولو کې مهم رول لوبولی دی.
روباتسپیر په ۱۷۵۸ کال د می په ۶ نېټه په آراس کې په یوه قانون پوهې کورنۍ کې زیږیدلی. د قانون په لیسه کې د زده کړو ترلاسه کولو وروسته، هغه د وکیل په توګه کار پیل کړ او په ۱۷۸۱ کال کې یې د خپلې کارنې پیل وکړ. په ځ الشبابي کې، هغه د رڼا نظریو ملاتړ کاوه، چې د هغه سیاسي لیدلوري یې جوړ کړل. د دې پوهانو د کارونو څخه الهام اخیستل، لکه ژان-ژاک روسو، روباتسپیر د دموکراسۍ او ټولنیزې عدالت advocate شو.
د ۱۷۸۹ کال د انقلابیو پیښو په پیل سره، روباتسپیر په چټکۍ سره د عادي خلکو د ګټو دفاع ته ولاړ. هغه د بنيادي شورا عضو شو او بیا یې د کنونت لپاره وټاکل شو. د هغه وینا او پوره یقین په ضرورت د بدلونونو کې هغه د خلکو تر منځ مشهور کړی.
روباتسپیر د یاکوبین کلب یوه فعاله غړی شو، چې وروسته یوه اغیزمنه سیاسي ځواک شوه. هغه د افراطي اصلاحاتو، د سلطنت د لغوه کولو او د جمهوري نظام د تأسیس لپاره ملاتړ وکړ. د هغه فعالت د عامه نجات کمیتې د جوړیدو لامل شو، چې د انقلاب ترور په ترڅ کې د هیواد اداره یې پر غاړه واخیسته.
په ۱۷۹۳ کال کې د ترور دوره پیل شوه، کله چې د انقلاب سیاسی مخالفین شدیدو سرکوبونو ته نیول کیدل. روباتسپیر، چې دا فکر کاوه چې ترور د انقلاب د ساتنې لپاره لازمي بدبختي ده، یوه شمیره اعدامونو ته ملاتړ ورکړ، چې پکې د پاچا لوئی XVI اعدام شامل و. د هغه په مشرۍ کې د حقیقتي او خیالي دښمنانو محاکمې وشوې.
د روباتسپیر یوه له کلیدي لاسته راوړنو څخه په ۱۷۸۹ کال کې د بشر او مدني حقونو د اعلامیې منل و. دا سند د فرانسې په نوي حقوقي معیارونو کې بنسټیز و او نورو هیوادونو ته د بشر د حقونو لپاره د مبارزې الهام ورکړ. روباتسپیر باور درلود چې آزادۍ او برابري باید نه یوازې په کاغذ کې، بلکې په حقیقي ژوند کې هم تأمین شي.
سره له دې چې هغه مشهور و، د روباتسپیر واک د نورو انقلاب رهبرانو ترمنځ بې زاری را وپاروله. د هغه تروریزم ته جدي تګلاره، او همداراز مطلق قدرت ته تمایل د هغه د راپرځیدو لامل شو. په ۱۷۹۴ کال کې، د ترور په دوره کې، د "ترور پر ضد ترور" نومی یوه غونډه ترسره شوه، چې پکې روباتسپیر او د هغه ملاتړي ونیول شول.
د ۱۷۹۴ کال د جولای په ۲۸ نېټه روباتسپیر د ګیلوټین په مرسته اعدام شو. د هغه مرګ د ترور دورې پای ته رسیدل او د انقلاب نوي پړاو پیل کولو ته اشاره وکړه. سره له دې چې د هغه ژوند په تراژیک ډول پای ته ورسید، د روباتسپیر نظریات د فرانسوي او نړیوال سیاست پر پرمختګ اغیزه وکړه.
روباتسپیر په تاریخ کې د یوه متناقض شخصیت په توګه پاتې شو. له یوې مخې، د هغه د ټولنیز انصاف او بشر حقونو ته هڅونې په تاریخ کې ژور اثر پریښود، خو له بلې غاړې، د هغه طریقې، چې په کې د ناقانونه اعدامونه شامل ول، سخت انتقاد او محکومیت رامنځته کړ. د هغه ژوند او فعالیتونه د تاریخ پوهانو او سیاسي پوهانو ترمنځ مباحثې ته وده ورکوي، او د هغه شخصیت د انډولیزم او انقلاب پروسې ظالمیت دواړو نښه ده.
د روباتسپیر نظریات د انقلاب حق، د ټولنیز انصاف ضرورت او د بشر حقونو د ساتنې په اړه په موجوده نړۍ کې هم معتبر پاتې دي. د هغه ورثه په معاصر بشر حقونو د مبارزو، د ظلم په وړاندې د مبارزې او د دموکراسۍ په هڅه کې لیدل کیدی شي.
مکسیمیلین روباتسپیر، سره له دې که څه هم د هغه تقدیر تراژیک و، د خپل عصر له تر ټولو اغیزمن او بحث شویو سیاستوالو څخه یوه پاتې شوه. د هغه ژوند، چې د متناقضاتو او ایديالوګیو سره ډک و، د دې یادونه کوي چې د انصاف لپاره هڅه کول کولی شي د لوړو لاسته راوړنو او همدارنګه له حیرانوونکو پایلو سره مخ شي. روباتسپیر د دې مثال دی چې څنګه نظریات کولی شي الهام ورکړي او ویجاړ کړي، پداسې حال کې چې د تاریخ لاره تغير ورکوي.