تاریخی انcyclopedia
شمال مقدونیا د بلقان په جزیره کې یوه کوچنۍ دولة ده چې د شتمن او پیچلې تاریخ سره میشته ده. دا سیمه د ګڼو تمدنونو او کلتورونو شاهد ده، چې خپل په پرمختګ کې لویه نښه پریښوده.
د شمال مقدونیا تاریخ د قدیمو وختونو سره پیل کیږي، کله چې دا ځمکې د الیریان، تراکیانو او نورو قومونو لخوا آبادې شوې. په ۶مې پېړۍ کې د م.م. مخکې دلته د پیلاگونیایی سلطنت ظهور وشو، او وروسته د دې سیمه کې د مقدونیا سلطنت رامنځته شو.
د مقدونیا سلطنت د فیلیپ دویم او د هغه د زوی الکساندر ستر په مشرۍ کې خپل اوج ته ورسید. د الکساندر فتحې د یوناني کلتور او نظریاتو د نوو ځمکو ته راوستلو سره یو لوی تاثیر د سیمې په پرمختګ کې واچوه.
د مقدونیا سلطنت د لوېدو وروسته، سیمه د رومي امپراتورۍ برخه شوه. په ۱مې پېړۍ کې شمال مقدونیا د روم یوه اداري واحد وه، او د هغې پلازمینه، ښار سکوپی، د فرهنګي او سوداګریز مرکز په توګه وده وکړه.
د لویدیز رومي امپراتورۍ د ۴۷۶ کال په لوېدو سره، سیمه د بیزانتین امپراتورۍ په اغیزه کې راغله. په دې دوره کې مسیحي عقاید پراخه شول، چې د سیمې فرهنګي منظرې کې لوی بدلونونه راووست.
په ۱۵مې پېړۍ کې شمال مقدونیا د عثماني امپراتورۍ لخوا فتحه شوه. د عثماني واکمني د څلورو پیړیو نه زیات دوام وکړ او د سیمې په کلتور، معمارۍ او دین باندې یې مهم اغیزه وکړه. په دې وخت کې ګڼ شمېر ښارونه، لکه سکوپی او اوخریډ، رامنځته شول چې د سوداګرۍ او کلتور مهم مرکزونه شول.
په دې دوره کې د کلتورونو ګډیدل یوه ځانګړې پېژندګلوي رامنځته کړه چې د سلاوی، یوناني او ترکی کلتور عنصرونه راجمع کړي.
د شلمې پېړۍ په پیل کې، وروسته له بالکان جنګونو او لومړۍ نړیوالې جګړې، شمال مقدونیا د یوګوسلاویا یوه برخه شوه. په ۱۹۱۸ کال کې تاسیس شوې دې نوي دولت کې، مقدونران د خپلې پېژندګلوي او حقوقو لپاره فعاله مبارزه پیل کړه.
د دویمې نړیوالې جګړې پر مهال، سیمه اشغال شوه، خو جګړې وروسته مقدونیا د سوسیالیستي فیدراخ جمهوری یوګوسلاویا یوه له شپږو جمهوریتونو نه اعلان شوه. په دې وخت کې د صنعت او پرمختګ بهیر قوي شو.
د یوګوسلاویا د وینې په اوړي کې په ۱۹۹۰ مو کلونو کې شمال مقدونیا په ۱۹۹۱ کال کې خپلواکي معلن کړه. دا بهیر د سیاسي بې ثباتۍ او شخړو په څیر یو لړ ناخوالې سره مل و، په دې کې قومي شخړې هم شاملې وې. په ۲۰۰۱ کال کې د حکومتي ځواکونو او قومي البانوي ګروپونو تر منځ وسله وال شخړه شوې.
خو د نړیوالې ټولنې په مداخله سره د اوخریډ چوکاټ تړون لاسلیک شو، چې په هیواد کې د وضعیت د باثباته کولو او د سمی همځولې بهیر پیل کېدو کې مرسته وکړه.
شمال مقدونیا د خپلو دیموکراتیک موسسو او اقتصادي پرمختګ د پیاوړتیا لپاره کار کوي. په ۲۰۱۹ کال کې هیواد د ناټو د غړي په توګه رسمي بلنه ترلاسه کړه، چې د هغې په یورواطلس جوړښتونو کې د ادغام په لور یوه مهمه ګام و.
په ۲۰۲۰ کال کې شمال مقدونیا هم د اروپایي اتحادیې د غړیتوب په اړه خبرې پیل کړې، چې د هغې د اروپایي ادغام او همکارۍ تمایل ښیي.
شمال مقدونیا د یوه شتمن کلتوري میراث خاوند دی، چې معمارۍ، دودیزو جشنونو او محلي صنایع شاملوي. د اوخریډ ښار، چې د یونسکو د نړیوال میراث په لیست کې ثبت شوی، د خپلې تاریخي کلیساګانو او ښکلي منظرونو په اعتبار مشهور دی.
د هیواد معاصر کلتور د مختلفو دودونو ګډه نتیجه ده، چې دا یې ځانګړی او مختلف جوړوي. د شمال مقدونیا موسیقي، رقص او پخلی د دې هیواد شتمن تاریخی میراث او د خلکو تنوع منعکس کوي.
د شمال مقدونیا تاریخ د پېژندګلوي، آزادۍ او پرمختګ لپاره د مبارزې تاریخ دی. د نړیوالې ټولنې د ادغام او ګلوبلایزیشن په شرایطو کې، شمال مقدونیا خپل کلتوري میراث ساتلو او پرمختګ ته دوام ورکوي، د ثبات او سوکالۍ په لور هڅه کوي.