دانشنامه تاریخی
تمدن هاراپا که تقریباً از ۲۶۰۰ تا ۱۹۰۰ سال قبل از میلاد در قلمرو پاکستان امروزی و شمال غربی هند وجود داشته، بسیاری از معماها را به جا گذاشته است. یکی از جذاب‌ترین سوالات این است که ساکنان آن به چه زبانی صحبت می‌کردند.
کاوش‌های باستان‌شناسی اولیه در شهرهایی مانند هاراپا و موهنجودارو منجر به کشف تعداد زیادی لوح شد که بر روی آن‌ها نمادهایی وجود داشت که به عنوان خط هندی شناخته می‌شوند. با این حال، با وجود تحقیقات بسیار، زبان تمدن هاراپا همچنان برای رمزگشایی کامل در دسترس نیست.
خط هندی از بیش از ۴۰۰ علامت تشکیل شده و به احتمال زیاد برای ثبت جنبه‌های مختلف زندگی روزمره مانند تجارت، دین و روابط اجتماعی استفاده می‌شده است. با این وجود، هیچ‌یک از لوح‌های یافت شده متون طولانی را شامل نمی‌شود که تحلیل و فهم زبان را دشوار می‌کند.
نمادهای خط هندی ترکیبی از نشانه‌های لوگورافی و آوایی هستند. برخی از محققان فرض می‌کنند که این خط ممکن است پیش‌درآمدی برای سیستم‌های نوشتاری دیگر، مانند خط سومری یا مصری باشد. با این حال، هنوز شواهد قاطعی برای ارتباط بین این سیستم‌ها وجود ندارد.
نظریه‌های مختلفی درباره منشأ زبان تمدن هاراپا وجود دارد. برخی از پژوهشگران آن را به زبان‌های دراویدی که هنوز در جنوب هند استفاده می‌شوند، مرتبط می‌دانند. دیگران فرض می‌کنند که ممکن است با زبان‌های هندواروپایی ارتباط داشته باشد. با این حال، کمبود داده‌های کافی، هر گونه حدس را بحث‌برانگیز می‌کند.
از قرن بیستم، تحقیقات درباره زبان تمدن هاراپا ادامه دارد. زبانشناسان معاصر از روش‌های واژگان‌نگاری کامپیوتری و تحلیل آماری استفاده می‌کنند تا سعی کنند خط هندی را رمزگشایی کنند. در برخی موارد، به عنوان مثال، مقایسه‌هایی با زبان‌های باستانی دیگر انجام شده‌است، اما نتایج همچنان قانع‌کننده نیست.
زبان تمدن هاراپا احتمالاً نقش مهمی در زندگی فرهنگی و اجتماعی ساکنان آن داشته است. این زبان ممکن است نه تنها برای تجارت و اداره، بلکه برای مراسم مذهبی و هنر نیز استفاده می‌شده است. آثار هنری یافته شده در هاراپا، از جمله مجسمه‌ها و صنایع دستی، نشان‌دهنده سطح بالای توسعه فرهنگی است.
مقایسه زبان تمدن هاراپا با زبان‌های دیگر فرهنگ‌های باستانی مانند سومری یا مصری نشان می‌دهد که بسیاری از جوامع اولیه برای ثبت قوانین، متون مذهبی و معاملات تجاری خود از نوشتار استفاده می‌کردند. از این رو، زبان هاراپا نیز احتمالاً مشابه این عملکردها را داشته است، اما کمبود داده‌ها این ادعا را دشوار می‌سازد.
زبان تمدن هاراپا یکی از بزرگ‌ترین معماهای باستان‌شناسی باقی مانده است. با وجود تلاش‌های دانشمندان و زبانشناسان، این زبان همچنان رمزگشایی نشده است که این موضوع را به عنوان یک موضوع مهم برای تحقیقات آینده قرار می‌دهد. شاید در آینده، فناوری‌ها و روش‌های تحلیلی جدید به کشف اسرار این زبان باستانی و نقش آن در زندگی یکی از مرموزترین تمدن‌های دنیای باستان کمک کند.