دانشنامه تاریخی
تمدن هاراپا، که به عنوان تمدن هند نیز شناخته می‌شود، یکی از قدیمی‌ترین و برجسته‌ترین تمدن‌ها در تاریخ بشر است. این تمدن در منطقه پاکستان امروزی و شمال غرب هند در دوره زمانی ۳۳۰۰ تا ۱۳۰۰ سال قبل از میلاد شکوفا شد. این تمدن به خاطر شهرهای پیشرفته، ساختار اجتماعی پیچیده و مشارکت قابل توجهی که در فرهنگ و علم داشت، شناخته شده است.
تمدن هاراپا در امتداد دره رود هند شکل گرفت که زمین‌های حاصلخیزی برای کشاورزی فراهم می‌کرد. شهرهای اصلی این تمدن هاراپا و موهنجو دارو بودند. این شهرها دارای طراحی منظم با خیابان‌های مستقیم و سیستم‌های آب‌رسانی و فاضلاب کاملاً اندیشیده شده بودند که نشان‌دهنده سطح بالای مهارت‌های شهرسازی بود. بسیاری از خانه‌ها دو طبقه داشتند و ساختمان‌های عمومی برای مقاصد مختلفی مانند انبارها و محل‌های تجمع استفاده می‌شدند.
ساختار اجتماعی تمدن هاراپا یک سلسله‌مراتب پیچیده بود که در آن طبقات مختلفی وجود داشت. در بالای سلسله‌مراتب، احتمالاً نخبگان، که شامل حاکمان و کشیش‌ها بودند، که قدرت و نفوذ قابل توجهی داشتند، قرار داشتند. زیر آن‌ها صنعتگران، تجار و کشاورزان بودند. با وجود این سلسله‌مراتب، یافته‌های باستان‌شناسی نشان‌دهنده سطح بالای زندگی اکثر شهروندان است که توسعه اقتصاد و تجارت را تاکید می‌کند.
اقتصاد تمدن هاراپا بر کشاورزی استوار بود که به مردم محلی و همچنین مناطق اطراف غذا تامین می‌کرد. محصولات اصلی کشاورزی شامل گندم، جو و حبوبات بودند. تجارت نقش مهمی در زندگی جامعه داشت؛ هاراپایی‌ها با سایر تمدن‌ها مانند مصر باستان و بین‌النهرین تجارت می‌کردند و کالاهایی از جمله پارچه، جواهرات و فلزات را مبادله می‌کردند.
فرهنگ تمدن هاراپا متنوع و غنی بود. هنرهایی مانند حکاکی بر سنگ، سفال‌گری و نساجی به سطح بالایی از مهارت دست یافتند. هاراپایی‌ها همچنین مهرهایی ایجاد کردند که در تجارت و احتمالاً در مراسم‌ها استفاده می‌شدند. با وجود اینکه نوشتار تمدن هاراپا هنوز رمزگشایی نشده است، بسیاری از پژوهشگران معتقدند که این تمدن دارای مراسم دینی مرتبط با پرستش خدایان طبیعی و نیاکان بود.
تمدن هاراپا از حدود ۱۹۰۰ سال قبل از میلاد به افول رفت. نظریه‌های متعددی درباره علل این روند وجود دارد. برخی از دانشمندان به تغییرات آب و هوایی و تخلیه منابع طبیعی اشاره می‌کنند در حالی که دیگران معتقدند که تهاجم قبایل همسایه و مشکلات اقتصادی می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشند. با گذر زمان، شهرها به تدریج متروکه شدند و جمعیت به دهکده‌های کوچکتری منتقل شدند.
با وجود سقوط، میراث تمدن هاراپا هنوز هم بر روی فرهنگ‌های بعدی منطقه تأثیر می‌گذارد. یافته‌های باستان‌شناسی نشان‌دهنده سطح بالای شهرنشینی، معماری و فناوری‌هایی است که توسط تمدن‌های بعدی مانند فرهنگ ویدیایی اقتباس و تطبیق داده شده است. هاراپایی‌ها همچنین تاثیر عمیقی بر توسعه فرهنگ هند گذاشته‌اند و دستاوردهای آن‌ها هنوز الهام‌بخش پژوهشگران و محققان هستند.
تمدن هاراپا همچنان یکی از مرموزترین و جذاب‌ترین موضوعات در تاریخ است. دستاوردهای آن در زمینه شهرسازی، کشاورزی و تجارت همچنان توجه پژوهشگران در سرتاسر جهان را به خود جلب می‌کند. مطالعه این تمدن باستانی به درک ریشه‌های بسیاری از جنبه‌های زندگی مدرن و فرهنگ در آسیای جنوبی کمک می‌کند.