دانشنامه تاریخی
قرن بیستم دوره‌ای سرنوشت‌ساز در تاریخ ایرلند بود که شامل مبارزه برای استقلال از حکومت بریتانیا و پیامدهای این درگیری برای سیاست داخلی و جامعه می‌شود. در این مقاله، به بررسی رویدادهای کلیدی و تغییراتی که در ایرلند در قرن بیستم رخ داد، و همچنین مراحل اصلی مبارزه برای استقلال خواهیم پرداخت.
در آغاز قرن بیستم، ایرلند تحت کنترل بریتانیا بود و این مسئله نارضایتی‌هایی را در میان مردم، به‌ویژه کاتولیک‌ها ایجاد کرد. مشکلات اقتصادی، مسائل اجتماعی و فشارهای سیاسی به رشد احساسات ملی‌گرایی کمک کرد. در پاسخ به این وضعیت، جنبش‌های مختلفی به وجود آمدند که برای حقوق مردم ایرلند و استقلال مبارزه می‌کردند.
در ابتدای قرن بیستم، گروه‌های ملی‌گرای مختلفی برای استقلال ایرلند شکل گرفتند. بزرگترین آنها شامل:
شورش عید پاک ۱۹۱۶ به نقطه عطفی در مبارزه ایرلند برای استقلال تبدیل شد. گروهی از ملی‌گرایان به رهبری افرادی چون پاتریک پیرس و جوزف پلت، ساختمان‌های مهمی در دوبلین را تصرف کردند و استقلال ایرلند را اعلام کردند.
شورش در ۲۴ آوریل ۱۹۱۶ آغاز شد و به مدت یک هفته ادامه داشت. اگرچه شورش توسط نیروهای بریتانیایی سرکوب شد، اما این رویداد موجب واکنش‌های گسترده‌ای در جامعه شد و احساسات ملی‌گرایانه در میان مردم را تقویت کرد. حوادث کلیدی، از جمله تیراندازی در خیابان ادوارد و تصرف اداره پست، به نمادهای مبارزه برای استقلال تبدیل شدند.
پس از سرکوب شورش، بسیاری از رهبران دستگیر و اعدام شدند که این کار موجی از همدردی و خشم را در میان ایرلندی‌ها ایجاد کرد. این شورش به کاتالیزوری برای تشکیل ارتش جمهوری‌خواه ایرلند (IRA) و احیای مبارزه برای استقلال تبدیل شد.
مرحله مهم بعدی در مبارزه برای استقلال، جنگ برای استقلال ایرلند بود که در سال ۱۹۱۹ آغاز شد. این جنگ بین ارتش جمهوری‌خواه ایرلند و نیروهای بریتانیایی رخ داد.
IRA از روش‌های پارتیزانی استفاده کرد، از جمله حمله به پایگاه‌های نظامی و ترور مقام‌های ارشد. مقامات بریتانیایی با اقدامات سختگیرانه‌ای مانند دستگیری و متفرق کردن تظاهرات پاسخ دادند که این مسئله باعث شعله‌ورتر شدن درگیری شد.
در سال ۱۹۲۱، پس از نبردهای شدید و افزایش فشار افکار عمومی، پیمان انگلیسی-ایرلندی امضا شد. این پیمان به جنگ پایان داد و دولت آزاد ایرلند را در سال ۱۹۲۲ تأسیس کرد، اما استقلال کامل را فراهم نکرد که این امر موجب تنش‌هایی در میان ایرلندی‌ها شد.
امضای پیمان به جنگ داخلی میان حامیان و مخالفان آن منجر شد. حامیان که به عنوان "پیشروها" شناخته می‌شدند، از تأسیس دولت آزاد ایرلند حمایت کردند، در حالی که "مخالفان پیمان" مخالف شرایط آن بودند.
عوامل اصلی درگیری مربوط به اختلاف نظرها درباره آینده ایرلند و شرایط پیمان بود. نیروهای مخالف پیمان، که شامل بسیاری از کهنه‌سربازان جنگ برای استقلال ایرلند بودند، معتقد بودند که شرایط پیمان ایده‌آل‌های مبارزه برای استقلال کامل را خنثی کرده است.
جنگ داخلی به تلفات انسانی سنگین و ویرانی‌هایی منجر شد. این جنگ در سال ۱۹۲۳ به پایان رسید، اما پیامدهای آن زخم‌های عمیقی را در جامعه بر جای گذاشت. وضعیت سیاسی همچنان تنش‌آلود باقی ماند و جنبش‌های ملی‌گرایی به رغم استقلال رسمی ادامه داشتند.
در سال‌های بین دو جنگ، دولت آزاد ایرلند با چالش‌های زیادی، از جمله مشکلات اقتصادی و بی‌ثباتی سیاسی روبرو شد. در سال ۱۹۳۷، قانون اساسی جدیدی تصویب شد که ایرلند را به عنوان یک ملت مستقل اعلام کرد و نام دولت را به "ایرلند" تغییر داد.
جامعه به تغییرات ادامه داد و احزاب سیاسی جدیدی مانند فینن فایل به وجود آمدند که به دنبال تقویت هویت ایرلندی و استقلال بودند. در این زمان همچنین شاهد رشد جنبش فرهنگی بودیم که به بازیابی زبان و سنت‌های ایرلندی اختصاص داشت.
در طول جنگ جهانی دوم، ایرلند بی‌طرف ماند، اگرچه این مسئله باعث اختلافاتی درون کشور شد. برخی از افراد از متفقین حمایت می‌کردند، در حالی که دیگران معتقد بودند که بهتر است از درگیری دور بمانند.
پس از جنگ، ایرلند با چالش‌های اقتصادی مواجه شد، با این حال از دهه ۱۹۵۰ به بعد، اقتصاد شروع به رشد کرد. اقدامات اتخاذ شده برای مدرن‌سازی اقتصاد و بهبود زیرساخت‌های اجتماعی، پایه‌گذار رونق آینده کشور شدند.
قرن بیستم دوره‌ای مهم و پیچیده در تاریخ ایرلند بود که با مبارزه برای استقلال و درگیری‌های داخلی مشخص می‌شود. شورش عید پاک، جنگ برای استقلال ایرلند و جنگ داخلی نقش کلیدی در شکل‌گیری دولت ایرلند مدرن ایفا کردند. با وجود شرایط تاریخی سخت، مردم ایرلند توانستند هویت خود را حفظ کرده و ادامه مبارزه برای حقوق و استقلال خود را ادامه دهند.