دانشنامه تاریخی
ایسلند — کشوری کوچک اما با توسعه بالا است که اقتصاد آن در دهه‌های اخیر تغییرات قابل توجهی را تجربه کرده است. با توجه به محدودیت منابع طبیعی، دوری جغرافیایی و جمعیت کم، ایسلند توانسته به یکی از موفق‌ترین اقتصادهای اروپا تبدیل شود و یکی از بالاترین سطوح زندگی در جهان را داشته باشد. اقتصاد ایسلند بر پایه ماهیگیری، کشاورزی، گردشگری و انرژی‌های تجدیدپذیر استوار است. این کشور به‌طور فعال از منابع طبیعی خود برای توسعه پایدار و حفظ بالاترین عملکرد اقتصادی استفاده می‌کند.
امروزه ایسلند کشوری با سطح بالای توسعه است و اقتصاد آن با ثبات و تنوع در بخش‌ها مشخص می‌شود. تولید ناخالص داخلی کشور در سال 2023 حدود 28.6 میلیارد دلار آمریکا بود. این آمارهای بالا کشور را در زمره کشورهای با توسعه بالا قرار می‌دهد، با وجود جمعیت کم — کمی کمتر از 400 هزار نفر. به ازای هر نفر، ایسلند یکی از بالاترین رتبه‌ها را در شاخص تولید ناخالص داخلی دارد، که نشان‌دهنده سطح بالای زندگی است.
بخش‌های اصلی اقتصادی شامل ماهیگیری، گردشگری، کشاورزی و منابع انرژی تجدیدپذیر است. این کشور همچنین به‌طور فعال در حال توسعه بخش‌های جدید اقتصادی مانند فناوری اطلاعات، بیوتکنولوژی و استارتاپ‌ها است. نکته مهم، دوری جغرافیایی ایسلند است که چالش‌هایی را در زمینه تجارت خارجی و لجستیک ایجاد می‌کند.
ماهیگیری — بخش اصلی اقتصاد ایسلند است که حدود 40 درصد از کل صادرات را تشکیل می‌دهد. منابع طبیعی دریا و ذخایر ماهی نقش کلیدی در اقتصاد کشور ایفا می‌کنند. در دهه‌های اخیر، ایسلند از روش‌های پرایمتر بیشتری در ماهیگیری استفاده می‌کند و سهمیه‌های سخت‌گیرانه‌ای برای شکار ماهی به‌منظور حفظ تعادل اکولوژیکی در اکوسیستم‌های دریایی معرفی می‌کند.
از میان محصولات دریایی صادراتی اصلی می‌توان به ماهی کاد، شاه‌ماهی، ماهی خاردار و همچنین سایر انواع ماهی و محصولات دریایی اشاره کرد. ایسلند به‌طور فعال در حال توسعه فرآوری ماهی است و محصولات کنسروی و منجمد تولید می‌کند که در بازارهای خارجی بسیار مورد تقاضا هستند. ماهیگیری فرصت‌های شغلی زیادی را در نواحی ساحلی کشور ایجاد می‌کند و به توسعه بخش‌های جانبی مانند فرآوری ماهی و تولید محصولات دریایی کمک می‌کند.
کشاورزی در ایسلند به دلیل شرایط سخت آب و هوایی محدود است، اما هنوز هم نقش مهمی در اقتصاد کشور دارد. به دلیل ویژگی‌های آب و هوایی ایسلند، کشاورزی در این‌جا به‌طور عمده بر دامپروری متمرکز است. محصولات اصلی کشاورزی شامل شیر، گوشت، به‌ویژه گوشت بره و همچنین جو و سیب‌زمینی است.
فناوری‌های مدرن، مانند استفاده از انرژی زمین‌گرمایی برای گرم‌کردن گلخانه‌ها، امکان تولید سبزیجات و میوه‌ها را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای گسترش می‌دهد و این کشور را از نظر امنیت غذایی استقلال بیشتری می‌بخشد. ایسلند به‌طور فعال در حال سرمایه‌گذاری در روش‌های کشاورزی پایدار است که به کاهش تأثیرات زیست‌محیطی کمک می‌کند.
در دهه‌های اخیر ایسلند یک Boom گردشگری واقعی را تجربه کرده است. گردشگری بخشی مهم از اقتصاد شده است و در سال 2019 بیش از 2.5 میلیون گردشگر به این کشور سفر کردند — که این تعداد به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از جمعیت آن است. عوامل اصلی جاذب برای گردشگران زیبایی‌های طبیعی منحصر به‌فرد کشور است: آتشفشان‌ها، یخچال‌های طبیعی، چشمه‌های داغ، چشمه‌های آب گرم و آبشارها. مناظر طبیعی ایسلند را به یکی از محبوب‌ترین مقاصد برای مسافران تبدیل می‌کند که به‌دنبال نقاط ناشناخته و بکر در کره زمین هستند.
گردشگری تأثیر قابل‌توجهی بر توسعه صنعت هتل و رستوران و همچنین زیرساخت‌های حمل‌ونقل کشور دارد. هتل‌ها، آژانس‌های مسافرتی، رستوران‌ها و بخش خدمات به‌طور کلی به‌سرعت در حال توسعه هستند و فرصت‌های شغلی برای ساکنان محلی ایجاد می‌کنند. با این حال، با افزایش گردشگری، ایسلند با چالش‌های مرتبط با حفاظت از طبیعت و مدیریت جریان‌های گردشگری برای کاهش تأثیر بر بوم‌شناسی روبه‌رو است.
ایسلند به‌طور فعال از منابع طبیعی خود برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده می‌کند. انرژی زمین‌گرمایی و انرژی آبی بخش قابل توجهی از تعادل انرژی این کشور را تشکیل می‌دهد. بیش از 90 درصد خانه‌ها در ایسلند با انرژی زمین‌گرمایی گرم می‌شوند، که ایسلند را به رهبری جهانی در استفاده از انرژی پاک تبدیل می‌کند. همچنین، تأسیسات انرژی آبی بخش قابل توجهی از نیاز کشور به برق را تأمین می‌کنند.
استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر به ایسلند مزیتی در مبارزه با تغییرات اقلیمی می‌دهد و به کاهش انتشار دی اکسید کربن کمک می‌کند. این دستاوردها نقش مهمی در ابتکارات بین‌المللی توسعه پایدار ایفا می‌کنند که ایسلند نیز به‌طور فعال در آن شرکت دارد.
علاوه بر بخش‌های سنتی، ایسلند به‌طور فعال در حال توسعه بخش خدمات و فناوری‌های نوآورانه است. توجه خاصی به استارتاپ‌ها در حوزه‌هایی مانند بیوتکنولوژی، فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی می‌شود. ایسلند به مکانی جذاب برای سرمایه‌گذاری در بخش فناوری تبدیل شده است و تعداد شرکت‌های فعال در زمینه تحقیق و توسعه فناوری‌های پایدار و منابع انرژی تجدیدپذیر در حال افزایش است.
علاوه‌براین، این کشور شرکت‌های بین‌المللی را که می‌خواهند از منابع آن برای تولید محصولات نوآورانه مانند نرم‌افزارها و هوش مصنوعی استفاده کنند، جذب می‌کند. ایسلند در زمینه فناوری‌های پیشرفته به لطف سطح بالای آموزش، زیرساخت‌های باکیفیت و نرخ‌های مالیاتی پایین برای کسب‌وکارها مزیت رقابتی دارد.
در سال‌های اخیر، بخش مالی ایسلند تغییرات قابل توجهی را تجربه کرده است. پس از بحران مالی سال 2008، زمانی که سه بانک بزرگ کشور ورشکسته شدند، ایسلند چندین اصلاحات را برای تقویت ثبات مالی و بازسازی اعتماد به سیستم بانکی انجام داد. در نتیجه این اصلاحات، کشور محیط نظارتی و سیستم مدیریت بخش بانکی را به‌طور قابل توجهی بهبود بخشید.
امروزه بانک‌های ایسلند تحت شرایط سخت‌تری کار می‌کنند و بانک مرکزی کشور به‌طور فعال جریان‌های مالی را کنترل می‌کند. با این حال، ایسلند همچنان به مکانی جذاب برای سرمایه‌گذاران بین‌المللی به‌دلیل ثبات وضعیت کلان اقتصادی و نرخ پایین تورم تبدیل شده است.
با وجود دستاوردهای قابل توجه، ایسلند با تعدادی چالش اقتصادی روبه‌رو است. یکی از این چالش‌ها وابستگی به ماهیگیری است که کشور را در برابر نوسانات بازارهای بین‌المللی آسیب‌پذیر می‌سازد. علاوه بر این، جمعیت کم محدودیتی برای بازار داخلی ایجاد می‌کند که ایسلند را به فعال‌سازی تجارت خارجی و سرمایه‌گذاری در بخش‌های جدید مجبور می‌کند.
علاوه‌براین، ایسلند با تهدیدهایی مرتبط با تغییرات اقلیمی مواجه است، به‌خصوص با تغییرات در وضعیت زیست‌محیطی در مناطق ماهیگیری و خطر از دست دادن برخی از منابع طبیعی. برای حل این مشکلات، کشور استراتژیی برای توسعه پایدار تدوین کرده است که هدف آن حفاظت از محیط‌زیست، استفاده معقول از منابع طبیعی و توسعه فناوری‌های سبز است.
آینده اقتصاد ایسلند به ادامه تنوع اقتصادی و توسعه پایدار بستگی دارد. کشور به توسعه صنایع با فن‌آوری‌های بالا ادامه خواهد داد، مانند بیوتکنولوژی و فناوری اطلاعات، همچنین بهبود موقعیت خود در عرصه بین‌المللی از طریق گسترش تجارت خارجی و همکاری با کشورهای دیگر مد نظر قرار دارد. یکی از اولویت‌ها حفظ و توسعه فناوری‌های پاک است که به ایسلند کمک می‌کند تا مقام خود را به عنوان رهبر در زمینه منابع انرژی تجدیدپذیر و توسعه پایدار حفظ کند.
بنابراین، اقتصاد ایسلند در حال نشان دادن رشد پایدار است، با وجود چالش‌های اقتصادی، و با استفاده از صنایع نوآورانه و روش‌های پایدار استفاده از منابع طبیعی، انژی خود را حفظ می‌کند. این کشور همچنان توجه جامعه جهانی را به خود جلب می‌کند که به موفقیت‌های خود در زمینه توسعه پایدار و فن‌آوری و همچنین سطح بالای زندگی شهروندانش شهرت دارد.